“Heeft hij de hoop al opgegeven dat het nog iets wordt met deze coalitie? Is hij het beu en denk hij al aan iets anders, een topbaan?” Het is een twijfel die binnensluipt bij Vivaldi, over ‘hun’ premier, Alexander De Croo (Open Vld). Die herleeft zichtbaar wanneer hij in het buitenland is, zo valt het ook de coalitiepartners op, maar in eigen land verzakt hij steeds weer in het moeras van zijn coalitie. Vorige week was alweer een dieptepunt. Terwijl de PS de “e-commerce wilde afschaffen”, kondigde de MR een “lastenverlaging van 8 miljard aan”: rien ne va plus. Het doet de twijfel in de federale ploeg kruipen, steeds meer volk is overtuigd dat deze regering de rit niet uitrijdt. Tegelijk beukt Bart De Wever (N-VA) andermaal in op het imago van De Croo: “Er wordt met hem gedweild. Net zoals hij zelf voorspeld had.”

In het nieuws: “Er wordt nogal gedweild met De Croo. In het energiedebat, en nu in die arbeidsdeal.”

De details: Bart De Wever is terug, en haalt verschroeiend uit als oppositieleider.

• “Die arbeidsdeal, dat is in feite vorig jaar al beslist, na de zomer. De PS heeft toen bijna alles gekregen wat ze wilden. Met name meer geld voor de passieven, 10 procent meer, dankzij Vivaldi. Dan is het heel moeilijk onderhandelen hè. De PS maakt dat ook duidelijk, Paul Magnette zijn reactie op een flexibelere arbeidsmarkt was wel héél duidelijk: ‘E-commerce, de jobs van de 21^ste eeuw, die moeten wij niet hebben’. Ze waren hun jobs van de 20^ste eeuw al kwijt, die van deze eeuw willen ze gewoon niet, dat kan wel tellen.”
• De Wever, terug van een rondreis in Colombia, Panama en Costa Rica, waar hij met z’n Rotterdamse collega Ahmed Aboutaleb ter plaatste de strijd tegen de drugshandel ging bekijken, zette de zaak op scherp, zondag in de VTM-studio. “De liberalen, die staan daar helemaal naakt. Die arbeidsdeal, dat wordt een arbeidsdweil. Men gaat dweilen met De Croo, zoals hij het ook zelf voorspeld had. De zevende partij, dan wordt je de dweil. Wel, er wordt nogal met hem gedweild. In het energiedebat, en nu in die arbeidsdeal.”
• Daarbij kwam De Wever andermaal terug op de gesprekken die hij in 2020 had met De Croo, om een federale regering te vormen.
  • “Hij heeft tegen mij persoonlijk gezegd, én ook publiekelijk, dat hij de dweil zo worden. En ik stel vast: dat komt uit.”
  • “Ik heb hem toen gezegd: je mag dat niet doen, én, let op voor Georges-Louis Bouchez, want die is niet betrouwbaar. We zijn nu twee jaar later en het komt allemaal uit.”

Waarom dit binnenkomt: De Croo moet er alles aan doen dat beeld van een dweil bij te stellen.

• Vanavond ligt in principe de arbeidsdeal weer op tafel voor de federale kern. Vrijdag raakte men er, zoals voorspeld, niet uit: de zogenaamde platformwerkers zijn en blijven het knelpunt. Het maakt deel uit van een pakket van 35 maatregelen, waarvan iedere specialist op voorhand eigenlijk al zegt dat het niet ver genoeg gaat: de arbeidsmarkt is compleet oververhit, en de ambities van Vivaldi om naar 80 procent werkzaamheidsgraad te gaan, raken onmogelijk ingevuld met dergelijke halfslachtige maatregelen.
• Maar het is tekenend voor de sfeer waarin de federale ploeg baadt: er is diepe twijfel geslopen in de rangen van Vivaldi. Verschillende kopstukken vragen zich haast openlijk af of deze ploeg, zeker bij de manier waarop het nu loopt, de rit kan uitdoen. Annelies Verlinden, kopstuk en minister van CD&V, vond het nodig dit weekend in De Standaard het zelfs nog eens expliciet te zeggen: “Niemand heeft er nu belang bij de stekker uit Vivaldi te trekken“. Het werd meteen de titel van haar weekendinterview: niet bepaald de toon die je wil rond je regering.
• Opvallend daarbij: premier De Croo oogt vermoeid, voor zijn regeringspartners. Zelfs onder zijn vicepremiers borrelen de bedenkingen op. Daar leeft de vraag “of hij het al heeft opgegeven“, of hij nog strijdvaardig genoeg is voor zijn coalitie. “Is hij het niet al beu, en al aan het denken aan iets anders? Ik weet het niet, maar soms denk ik van wel”, zo is te horen.
• Daarbij valt op hoe moeilijk zijn relatie is met de partijvoorzitters, waaronder toch een aantal van de echte architecten van de Vivaldi-coalitie: de premier gaat immers niet rechtstreeks in dialoog met stokebranden als Paul Magnette of Georges-Louis Bouchez. Dat laat hij aan zijn eigen partijvoorzitter Egbert Lachaert (Open Vld). Die had vorige week lunch met Magnette, maar niemand in de Wetstraat gelooft dat dat enig effect heeft op de PS-voorzitter. Het soortelijk gewicht van beiden is immers niet gelijk.
• “Waarom belt hij Magnette dan niet rechtstreeks, een telefoontje met de sterkste partij van deze coalitie? Ik snap dat niet”, zo is de commentaar in de kern. Maar daar wijst men ook op het ego van de eerste minister, dat blijkbaar toch regelmatig een simpele oplossing, of ontmijning van een dossier in de weg staat. Zo kon en mocht vicepremier Vincent Van Peteghem (CD&V) niet scoren met de btw-verlaging op energie, terwijl dat toch een oplossing was die voor de hand lag én uitgewerkt was.
• En zo blijft de zaak gisten met Magnette, zonder dat het echt uitgeklaard raakt. “Maar dat is en blijft een bedreiging. Want het is wel duidelijk dat Pierre-Yves Dermagne (PS) geen millimeter meer beweegt in de kern, zonder dat Magnette z’n goedkeuring heeft gegeven.”
• Bovendien lijdt de premier aan een klassiek symptoom voor Belgische eerste ministers: het mooiste land, is het buitenland, voor de regeringsleider. “Hij lijkt enkel in het buitenland nog op te leven, en daar graag premier te spelen. Gezien hoe hij genoot van zijn bezoek aan Estland?”, zo stelt een partijvoorzitter van de meerderheid vast.
• “Want dat bezoek was uiteraard uiterst prioritair: om daar F-16’s te gaan bekijken”, zo is met enig cynisme te horen. De premier bezocht vorige week, pal middenin de onderhandelingen over de arbeidsdeal, de luchtmachtbasis van Ämari, samen met zijn collega Kaja Kallas, de liberale première van Estland.
• Blijft bovendien de vaststelling dat de eigen partij van de premier, Open Vld, in de ogen van de coalitiepartners rare bokkensprongen vertoont. “Wanneer in het verleden is er ooit een succesvolle partij geweest die de premier leverde, én tegelijk wanhopig op zoek wilde gaan naar een eigen profiel? Herinnert iemand zich overigens de namen van de partijvoorzitters van de PS, onder premier Elio Di Rupo of van de MR onder premier Charles Michel? Er is één precedent, dat van Karel De Gucht onder premier Verhofstadt, en we weten allemaal hoe dat is afgelopen”, zo vat een oud-minister en staatsman het samen.
• (Het ging overigens, voor wie het niet meer zou weten, om Thierry Giet (PS) van 2011 tot 2013 onder het premierschap van Di Rupo, en Olivier Chastel (MR) van 2014 tot 2019, onder dat van Michel. Die laatste werd in 2019 zelfs gewoon simpelweg vervangen door Michel, die tegelijk premier en voorzitter was: geen haan die er naar kraaide.)

Ook genoteerd: Het oorlogje tussen MR en PS gaat onverminderd voort. De fiscale hervorming is het slachtoffer.

• Na een week waarin de PS iedereen naar adem deed happen, nadat ze de e-commerce wilden afschaffen en dan weer niet, bracht het weekend allerminst rust. Voor de fiscale hervorming legt de MR haar kaarten op tafel. En voor wie er nog aan twijfelde of het iets wordt met die plannen van minister van Financiën Van Peteghem, nam Bouchez alle onzekerheid weg: de hervorming is nu al dood en begraven.
• Want Bouchez legde even doodleuk zijn eis op tafel, in L’Echo en De Tijd:
  • In een ‘koopkrachtplan’ presenteerde hij zijn voorstel om de lasten met liefst 8 miljard te verlagen.
  • “Wij zullen dus alleen een ‘taxdown’ steunen en geen ‘taxshift.“
  • Daarbij moet het gaan om “cash boven cheques”, met het optrekken van de belastingschijven in de personenbelasting voor de middenklasse én een verlaging van de btw van 6 naar 5 procent op alle basisproducten.
• Hoe dat betaald moet worden? Bouchez heeft een even simpel antwoord als de PS, wanneer het over de betaalbaarheid van hun pensioenplannen gaat: die 80 procent werkzaamheidsgraad gaat alles regelen en financieren. Het is ondertussen heel ironisch geworden, dat cijfer, dat alle andere plannen eensklaps realistisch moet maken.
• Vanmorgen reageerde de nieuwe sterke man van de PS, Thomas Dermine, bij La Libre: “Nee, we betalen helemaal niet te veel belastingen in België“, zo stelde die. “We praten veel over lasten op arbeid, maar we moeten over bijdrages spreken, om de solidariteit te financieren. En de Covid-crisis heeft aangetoond hoe belangrijk die solidariteit is.”
• Meteen zwakte Dermine namens de PS ook de Vivaldi-ambities af: “In het regeerakkoord staat niet dat er een hervorming moet komen. Er staat dat er een mandaat is om die hervorming voor te bereiden.”

Ook opgevallen: Kan CD&V dan alle plannen voor een staatshervorming nu opbergen?

• Tegelijk dit weekend: Annelies Verlinden die als minister van Institutionele Hervormingen haar teen in het water stak, met de boodschap in Le Soir dat “de regionalisering van de gezondheidszorg in het regeringsakkoord staat”, en dat er bijgevolg wel iets mocht gebeuren in het proces van staatshervorming.
• Dat was meteen het signaal aan Franstalige kant om alle deuren, ramen en rolluiken te sluiten. Daar kon toch geen sprake van zijn, zo riep DéFI meteen alle andere partijen over de taalgrens op om front te vormen. De MR van Bouchez liet al verstaan dat daar niets van in huis kan komen. En ook Ecolo is een hele koele minnaar. De enige die er eigenlijk warm voor liep, was de PS. Maar daar duikt de PTB-PVDA alweer op: die schermen met de “splitsing van de sociale zekerheid” en radicaal tegen zijn.
• Heeft CD&V een punt? Wel, de tekst is toch behoorlijk duidelijk: “De regering wenst in ieder geval tijdens deze legislatuur wetteksten te integreren betreffende een meer homogene bevoegdheidsverdeling op het vlak van gezondheidszorg. De bedoeling is een zorg zo dicht mogelijk bij de patiënt (gefedereerde entiteiten) zonder dat aan de solidaire financiering wordt geraakt.” Dat lijkt toch een behoorlijk duidelijk engagement. Maar dat is het dus niet voor de Franstalige partijen, wie vanmorgen de reacties in Le Soir leest.
• Destijds, bij het sluiten van het regeerakkoord, was dit nochtans een gevoelig punt voor CD&V, een voorwaarde om toch in Vivaldi te kunnen stappen: er moest iets van staatshervorming in de tekst. Nu lijkt het erop dat ook die (eerder kleine) toegeving destijds, dode letter zal blijven. Of minstens dat het, zoals met het dossier van de kernuitstap voor de groenen, een erg duurbetaalde uitvoering van het regeerakkoord zal worden voor CD&V. Alweer niet bepaald goed nieuws voor de cohesie in de federale ploeg.

Een bedenking: De Wever mitrailleert De Croo, maar heeft tegelijk “een brief met verzuchtingen” voor hem.

• Het was tegelijk toch een beetje dansen op twee benen voor De Wever, de voorzitter van N-VA én tegelijk Antwerps burgemeester, in de studio’s van VRT en VTM zondag.
• De Antwerpenaar was terug van een heel stevige rondreis langs Columbia, Panama en Costa Rica, waar hij dus samen met zijn Rotterdamse tegenhanger Ahmed Aboutaleb op 10 dagen een indrukwekkend programma afwerkte: “46 vergaderingen, 11 demonstraties, 6 interviews, 7 vluchten en talloze busritten”, zo stelde hij. Daarbij viel op een bepaald moment het busje ook in panne, waarop De Wever en Aboutaleb dan maar zelf gingen duwen.
• De conclusie van beiden na die rondreis: de strijd tegen drugs moet veel harder en feller gevoerd worden, als we willen verhinderen dat via de Antwerpse en Rotterdamse haven Europa overspoeld wordt met drugs en crimineel geld. Daarvoor hebben ze een gezamenlijke brief klaar, aan de premiers van België en Nederland, Alexander De Croo en Mark Rutte dus.
• Maar daarbij werd het wat pijnlijk, want Aboutaleb gaf toe “regelmatig contact te hebben met premier Rutte“, terwijl bij De Wever de lijnen met premier De Croo zo goed als onbestaande zijn: de koude oorlog tussen N-VA en Open Vld sleept nu al een tijdje aan.
• In de brief geven ze net aan “graag in gesprek te gaan met de regeringsleiders “vanuit de zorg voor onze inwoners en de landelijke belangen in de cruciale haveninfrastructuur”. Terwijl De Wever als oppositieleider De Croo verwijt “een dweil” te zijn, moet hij als burgemeester wel met hem aan tafel: een stevige spreidstand.
• Het conflict is ondertussen al stevig uitvergroot in de media: het optreden in de studio’s van de Zevende Dag, met De Wever naast Egbert Lachaert, zonder dat beiden elkaar een blik gunnen, is overal blijven hangen. Vermoedelijk blijft die ijstijd wel nog even aanhouden: al is een dooi in de relaties op lange termijn onvermijdelijk. Ook de PS verweet in 2014 de MR ‘hoogverraad’ te hebben gepleegd, door de Zweedse regering te hebben gevormd, met een Franstalige minderheid. De relaties gingen jarenlang in het vriesvak. Maar in 2019, na verkiezingen, vormden ze wel opnieuw de Waalse regering, zonder enig probleem.

Om te volgen: Hoogspanning rond Oekraïne: de Duitse kanselier Olaf Scholz trekt naar Vladimir Poetin, voor wat nu al het “overleg van de ultieme kans” genoemd wordt.

• De druk is enorm: de Amerikanen herhalen openlijk dat ze deze week de Russische invasie in hun buurland verwachten, terwijl de Duitsers de afgelopen weken net een te softe houding werd verweten. Het bezoek van de Duitse kanselier Scholz, die eerder in Washington DC op de koffie ging, wordt gezien als een van de weinige momenten dat er nog iets geforceerd kan worden.
• Dit weekend belde de Amerikaanse president Joe Biden meer dan een uur met zijn evenknie Vladimir Poetin, zonder dat het allemaal veel uithaalde. De knop lijkt omgedraaid. De Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan sprak van “een militaire actie die wij nu elke dag verwachten”. Het Kremlin noemt die uitspraken “absurd”.
• Eerst gaat Scholz overigens naar Kiev, waar hij overlegt met de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Tegelijk zijn Duitse diplomaten nu al de verwachtingen laag aan het zetten: men wil vooral zien “of er nog een diplomatieke uitweg en dialoog mogelijk is”.
• Dat is helemaal anders dan het bezoek van Emmanuel Macron, de Franse president, die op eigen houtje Poetin ging zien. Dat leverde vooral hoogst oncomfortabele beelden op van een gigantische tafel tussen beiden. Achteraf werd er een verhaal aan geplakt van Macron die weigerde een Russische PCR-test te doen, uit angst voor DNA-diefstal.
• Beelden doen ertoe: de volgende dag kwam de sterke man van Kazachstan, Kassim-Zjomart Tokajev, langs op het Kremlin: men haalde het kleinst mogelijk koffietafeltje om tussen hem en Poetin te zetten. Tokajev geldt als een van de marionetten van Poetin, nadat de Kazachse president Russische soldaten nodig had om een opstand in eigen land bloedig neer te slaan, enkele weken geleden.  

De realiteit: Iedereen maakt zich op voor oorlog.

• Terwijl er dus nog diplomatieke initiatieven zijn, roept een pak Europese landen hun diplomatiek personeel al terug uit Kiev. Ze vragen ook hun burgers om terug te keren. Dat geldt ook voor België, waar Buitenlandse Zaken “ten stelligste aanraadt om het land te verlaten”. “Mocht de situatie verslechteren, kunnen de mogelijkheden om het land te verlaten moeilijker worden en kan een evacuatie vanuit Oekraïne niet gegarandeerd worden.”
• Dat ondertussen zelfs luchtvaartmaatschappijen zoals KLM hun vluchten schrappen, zet dan weer kwaad bloed in Oekraïne zelf, waar men spreekt van “paniekreacties”. Maar de buurlanden, zoals Polen en Roemenië, zetten zich schrap om straks een vloedgolf aan vluchtelingen op te vangen.
• Oekraïne zet zich overigens ook schrap voor een massale aanval op hun IT-systemen: men vermoedt dat de Russen al jaren bezig zijn allerlei soft- en hardwaresabotage voor te bereiden, om heel het data- en telefoonverkeer van de buur in één klap uit te schakelen, bij het begin van het conflict.
• Tegelijk hebben de EU en VS ondertussen een enorm pakket ‘dynamische’ sancties klaar tegen Rusland: daarbij zullen vooral Poetin en zijn entourage van rijke oligarchen zelf geviseerd worden. Daarnaast zal export van Rusland naar de EU en de VS bijzonder moeilijk worden. Over onder meer over de pijplijn Nord Stream 2 kan dan een kruis gemaakt worden.
• Maar de sancties zullen veel verder gaan, en ongenadige impact hebben op de Russische economie, en ook in Europa voelbaar zijn: de energieprijzen kunnen nog eens een flinke tik omhooggaan. Al is de bevoorrading van gas verzekerd: door de hoge prijzen zijn anderen in het gat gesprongen, om flink geld te verdienen. Anders dan in 2014 hebben de EU en de VS duidelijk hun huiswerk al gemaakt.
• Toeval of niet: uitgerekend vandaag lekt in de Financial Times het nieuws dat een groot onderzoek van de EU naar kartelvorming door QatarEnergy, een enorme speler om Europa van gas te voorzien, is stopgezet. Drie jaar geleden opende de Commissie een onderzoek naar de langlopende gascontracten van de Qatari in Europa. Netjes op tijd gaat dat nu terug de schuif in: geen moment om de bevoorrading verder in de onzekerheid te duwen. 

Opvallend: De Zwitsers hebben een krantensubsidie in eigen land radicaal weggestemd in een referendum.

• In Zwitserland is een voornemen om noodlijdende kranten en tijdschriften te ondersteunen met een subsidiepakket in een referendum door de bevolking weggestemd. Zwitserland wil geen “staatsmedia” en het wil geen “belastingmiljarden verspillen aan mediamiljonairs”, schrijft de Neue Zürcher Zeitung in een stevig standpunt van de krant.
• Dat is opvallend nieuws, maar haalt de papieren kranten in België niet. Ook de openbare omroep focust helemaal op het verbod op tabaksreclame, dat uitgebreid wordt na een gewonnen referendum. Ook verwierpen de Zwitsers een verbod op dierenproeven, iets wat men dan weer wel nieuwswaardig acht bij de VRT.
• In eigen land kan de papieren sector, via een contract bij Bpost om de kranten goedkoop te bussen, rekenen op een indirecte subsidie van liefst 170 miljoen euro per jaar, nog los van een erg goedkoop btw-tarief. Het debat over die steun, specifiek aan papieren media, wordt nauwelijks gevoerd in België in de klassieke media.

Met bijdragen van Dominique Dewitte.