Vandaag de dag worden er leningen en kredieten in allerlei soorten en maten aangeboden. Een bijzondere leenvorm is de zogenaamde achtergestelde lening. Een achtergestelde lening is een manier van geld lenen waarbij de schuldeiser bij een faillissement van de schuldenaar zal worden achtergesteld. In de praktijk betekent dit dat de achtergestelde schuldeiser in het geval van een failliete kredietnemer in de volgorde van schuldeisers achter de reguliere schuldeisers, zoals de werknemers en de banken, zal komen te staan. Een achtergestelde lening zal daarentegen in veel gevallen wel voorrang krijgen op de aandeelhouders en vennoten.

Voorwaarden van een achtergestelde lening

Er kan een achterstelling woorden bereikt door een speciale clausule op te nemen in het leencontract, nadat dit overeen is gekomen tussen de kredietverstrekker en de kredietnemer.

Door dergelijke voorwaarden aan een lening te verbinden, zal de schuldeiser echter wel een hoger risico lopen om een gedeelte van het uitgeleende geld niet terugbetaald te krijgen. Om dit risico te compenseren zal er in de regel een hoger rentepercentage worden berekend. Het is soms zelfs mogelijk om de rente afhankelijk te laten zijn van de winst.

Gebruik van een achtergestelde lening

Een achtergestelde lening kan er in een heleboel gevallen voor zorgen dat een bedrijf meer aantrekkelijk wordt voor investeerders. Het bedrijf zal dus interessanter worden om geld aan uit te lenen door bijvoorbeeld een bank of andere investeerders. Op het moment dat het bedrijf failliet gaat, dan zullen de achtergestelde schuldeisers de eerste klap opvangen waardoor deze leenvorm als een soort vangnet zal werken. Bovendien zal een achtergestelde lening een prima middel zijn om bij bepaalde investeringstransacties meer vertrouwen te wekken. Een bank, investeringsmaatschappij of investment manager die een bepaalde transactie op heeft gezet en er zelf door middel van een achtergestelde lening in wil stappen, zal daarmee laten zien dat het van zijn kant een serieuze zaak betreft.

Achtergestelde leningen in het bedrijfsleven

In de praktijk worden achtergestelde leningen alleen verstrekt door bedrijven aan andere ondernemingen. Vanwege het karakter van de lening is het in bepaalde gevallen mogelijk om kan deze bij het eigen vermogen te rekenen. Verstrekkers van een achtergestelde lening zijn in een groot aantal gevallen het moederbedrijf van een bepaalde onderneming. Maar ook een grote bank die goed in staat is om het risico in kan schatten, kan als verstrekker van achtergestelde leningen fungeren, net zoals de overheid dat soms doet. De overheid zal echter vaak een achtergestelde lening verstrekken in de vorm van een subsidie.

Banken zullen zelf eveneens achtergestelde leningen aantrekken als een manier om bepaalde financieringen uit te kunnen voeren. Voor een bank is dat immers aantrekkelijk omdat een achtergestelde lening voor een deel tot het garantievermogen gerekend kan worden en de bank dus kan voldoen aan de zogenaamde tier 1 en tier 2 normen van Basel. In de regel zal het dan eeuwigdurende achtergestelde obligaties, ook wel perpetuals genoemd, betreffen. Er bestaat hierbij geen aflossingsverplichting, maar de emittent zal meestal zich het recht voorbehouden om op in de toekomst gelegen tijdstip toch de schuld af te gaan lossen. Van een dergelijke mogelijkheid zal bijvoorbeeld gebruik worden gemaakt als er sprake is van een daling van de rente, om op die manier voordeliger te kunnen herfinancieren.

In ons land werden in het verleden achtergestelde leningen gebruikt om geld uit te lenen aan groene energiebedrijven. Dit fenomeen staat eveneens bekend als Groenkracht en in de praktijk betekent dit dar er een onafhankelijke coöperatieve vennootschap op is gericht om lopende groene stroomprojecten te kunnen financieren.

Achtergestelde leningen in securisatietransacties

In securitisatietransacties zijn achtergestelde leningen een erg veel voorkomend fenomeen. In dit geval zullen er door de uitgever meerdere aan elkaar achtergestelde obligaties uit worden gegeven die niet zozeer achter zijn gesteld in geval van een faillissement of securitisatievehikels zijn over het algemeen namelijk faillissementsproof, oftewel bankruptcy remote. Hierbij moet je je echter wel bedenken dat de achterstelling in het bijzonder geldt bij elke rente- en aflossingsbetaling die er uit wordt gevoerd zodat er een ranglijst (waterfall) ontstaat. Een voorbeeld van een dergelijke waterfall is bijvoorbeeld een betaling die eerst wordt gedaan aan alle dienstverleners, zoals advocaten, accountants en trustkantoren. Vervolgens zullen de transactiepartijen voor hun transactiegerelateerde diensten worden betaald en pas daarna zullen respectievelijk de A-obligatieshouders en de B-obligatiehouders aan de beurt komen. Het resterende bedrag, ongeacht de grootte, zal ten slotte aan de (meest achtergestelde) C-obligatiehouders worden betaald.

Achtergestelde lening bij een bedrijfsovername

Een achtergestelde lening wordt in een heleboel gevallen gebruikt door de partij die een bedrijf wil gaan verkopen om op die manier een win-winsituatie te kunnen creëren. Zelfs bij een goedlopend bedrijf kan er een moment aanbreken waarop de eigenaar wil stoppen met ondernemen, bijvoorbeeld vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd, gezondheidskwesties of gewoon, om een totaal andere weg in te slaan. Op dit soort momenten dient er een geschikte overnamekandidaat gevonden te worden.

Maar zelfs als deze partij gevonden is, wil dat nog niet zeggen dat de overname ook direct al geregeld is: de kandidaat dient immers eveneens over voldoende geld te beschikken om de overname daadwerkelijk te kunnen realiseren. Juist dit overnamekapitaal kan voor problemen gaan zorgen omdat er altijd de mogelijkheid bestaat dat de financiering niet rondkomt. In sommige gevallen zal dan het volledige plan in de prullenmand verdwijnen, mits er geen plan B is tenminste.

Een bedrijf kan namelijk meer waarde worden door te investeren in een achtergestelde lening

Banken staan, in het bijzonder in tijden van economische crisis, niet bepaald te springen om de financiering van een volledige bedrijfsovername. Uiteraard zou je dit probleem op kunnen lossen door een koper te gaan zoeken die bereid is om het volledige overnamebedrag contant te voldoen. Een andere optie die zou kunnen werken is echter een achtergestelde lening inzetten. Ondanks de risico’s van een achtergestelde lening kan dit eveneens interessant zijn omdat je dan meer geld voor je bedrijf kunt krijgen. Je zult dan immers niet van de overnamekandidaat verlangen dat hij, of zij, diens totale vermogen aanspreekt en je daardoor minder wil betalen dan je aanvankelijk als kostprijs voor je onderneming in gedachten had.

Een achtergestelde lening bij de overname van een bedrijf kan dus zeker tot een win-winsituatie leiden voor zowel de koper als de verkoper. De verkoper zal immers een groter bedrag voor het bedrijf betaald krijgen, terwijl de koper er minder eigen vermogen in hoeft te steken. Uiteraard heeft een achtergestelde lening alleen kans van slagen op het ogenblik dat je van tevoren precies weet met welke persoon je zaken gaat doen. Het is dan ook van cruciaal belang op erachter te komen wie is de potentiële koper van je bedrijf is en of de ondernemingsplannen en prognoses van deze kandidaat wel haalbaar zullen zijn. Bovendien dien je zeker te weten of je de kandidaat-koper wel kunt vertrouwen en of deze bereid zal zijn om je inzage te geven in diens financiële gegevens. Met andere woorden: je moet altijd goed weten met wie je zaken gaat doen omdat je, als de kandidaat-koper bijvoorbeeld te kampen heeft met betalingsproblemen je in de regel het nakijken zult hebben als je toch met hem, of haar, in zee gaat.

Voordelen voor de verstrekker van een achtergestelde lening

Op het moment dat je de risico’s van een achtergestelde lening op een rijtje zet, dan zou je je zo wellicht af kunnen vragen wat de reden, kan zijn om een dergelijk risico te willen nemen en zelfs de kans lopen om je geld in het niets te zien verdwijnen. Indien de geldschieter een bekende van je is, zoals een familielid of een goede vriend die het beste met je voorheeft, dan zou je deze stap kunnen zetten om van de persoon die in financiële nood verkeert te kunnen helpen. In een heleboel situaties zal dit ook inderdaad het geval zijn, maar dat betekent niet dat de Belastingdienst geen bijdrage zal leveren. De verstrekker van een achtergestelde lening kan immers rekenen op bepaalde fiscale voordelen.

Een ondernemer die in zwaar weer verkeert, kan misschien op zoek gaan naar personen die bereid zijn om zogenaamd durfkapitaal in diens onderneming te investeren. In tegenstelling tot wat veel ondernemers hopen, zullen geldschieters geen enorme belastingvoordelen tegemoet kunnen zien. De kans dat mensen zullen staan te popelen om je een lening te verstrekken. Toch wil dit niet zeggen dat er helemaal geen fiscale voordelen binnen te slepen zijn. Zo kan een geldschieter bijvoorbeeld (onder bepaalde voorwaarden) diens investering in mindering brengen op hun vermogen. Door de vrijstelling zal de te betalen vermogensrendementsheffing lager uitvallen dan wanneer er geen lening zou zijn afgesloten. Er zal echter alleen sprake zijn van voordeel op het moment dat het bestaande vermogen de een zekere drempel heeft overschreden. Indien dit deze drempel niet wordt gehaald, dan zal het fiscale voordeel bij het verstrekken van een achtergestelde lening dus niet van toepassing zijn.

Achtergestelde lening kan niet terug worden betaald

Indien de schuldenaar zijn, of haar, betalingsverplichtingen niet kan voldoen, dan bestaat er een grote kans dat de geldschieter definitief het geïnvesteerde geld kwijt zal zijn. Om de pijn echter een beetje te verzachten, is het overigens wel mogelijk om in een dergelijke situatie de achtergestelde lening kwijt te schelden en deze vervolgens op te voeren als zijnde een persoonlijke aftrekpost. Deze stap zal dan echter wel binnen een bepaalde tijd na het afsluiten van de betreffende lening dienen te worden gezet. Bovendien zal de Belastingdienst in dit soort gevallen altijd een beschikking willen ontvangen waarin wordt vermeld dat er sprake is van een onvermogen om de betreffende vordering terug te kunnen betalen.

Conclusie

In een aantal gevallen kan een achtergestelde lening je een heleboel voordeel opleveren, maar daar staat tegenover dat er ook een aantal haken en ogen aan zitten. In alle gevallen doe je er dan ook verstandig aan om vooraf goed te weten waar je mee aan de slag gaat en wat de uiteindelijke gevolgen kunnen zijn. Dit geldt overigens niet alleen voor de geldschieter, maar ook voor de persoon die de achtergestelde lening afsluit. Bovendien zul je er rekening mee moeten houden dat een achtergestelde lening niet in alle situaties de meest gunstige oplossing zal zijn.