De correctionele rechtbank van Mechelen spreekt een opvallend vonnis uit. Omwille van het gebruik van de slogan ‘Stop Islamisering’ veroordeelt de rechtbank vier leden van Voorpost tot zes maanden cel voor het aanzetten tot haat en geweld. De gerechtelijke uitspraak komt zo ruw het debat doorkruisen dat in de Kamer volop wordt gevoerd: ‘Hoe ver mag vrije meningsuiting gaan’. Zowel N-VA als Vlaams Belang spraken zich bijzonder kritisch uit over het vonnis. ‘Een mening breng je niet voor de rechtbank’, zo stelt Bart De Wever. ‘Een aanval op de vrije meningsuiting’, zegt Tom Van Grieken.

In het nieuws: Felle reacties op een beslissing van de Mechelse rechter.

De details: Vlaams Belang organiseert meteen een betoging tegen het vonnis.

• De feiten dateren van 30 mei 2020. Op de markt in Mechelen voeren vijf leden van Voorpost actie. Die organisatie mag gelden als uiterst rechts en ultra Vlaams-nationalistisch, het zijn als het ware de stoottroepen van Vlaams Belang. Niet toevallig duiken de vijf die dag op met een spandoek dat door extreemrechts systematisch gehanteerd wordt: ‘Stop Islamisering’.
• De vijf hebben ook folders bij waarin staat dat moslims in volle coronaperiode wél mogen bijeenkomen om te bidden, maar zij niet het recht hebben om te protesteren. De politie arresteert vier van de vijf actievoerders en maakt een PV op.
• Een jaar later oordeelt de Mechelse rechtbank zeer scherp: de vier krijgen geldboetes en een celstraf, zes maanden. Drie veroordeelden krijgen voorwaardelijk, één man zelfs een effectieve celstraf.
• Het vonnis van de rechter bevat een aantal opvallende elementen:
  • Het vonnis spreekt van een ‘angstbeeld’ dat ‘haat en discriminatie aanwakkert’ en een ‘absoluut gebrek aan normbesef’ bij de beklaagden.
  • ‘De dader neemt door zijn gedrag een ‘voorbeeldfunctie’ aan en nodigt anderen uit om jegens een bepaalde groep een handeling te stellen waarmee zij hun haat uitdrukken of die gewelddadig van aard is.’
  • De juridische grond is dus gebaseerd op ‘het aanzetten tot haat of geweld jegens de moslimgemeenschap, een religie’, wat strafbaar is. Tegelijk zegt de rechter dat het gedrag ‘mogelijk ingegeven is door racisme en xenofobie‘.
  • Maar hoewel het om spandoeken en pamfletten gaat, beschouwt de rechter de actie niet als een ‘drukpersmisdrijf’. Dit zou immers betekenen dat de vier door het hof van assisen zouden moeten worden berecht, niet door de correctionele rechtbank.
• Erg opvallend in Mechelen was ook het pleidooi van de openbaar aanklager. Die trok de parallel tussen de slogans van Voorpost tegenover moslims met wat de Joden moesten ondergaan in de periode voor de Tweede Wereldoorlog. ‘Met een wet om aanzetten tot haat te bestraffen, had het misschien zo ver niet kunnen komen‘, zo stelde de openbaar aanklager. Een directe boodschap aan de politiek in Brussel, waar niet toevallig zo’n wet op de tekentafel ligt.
• Het vonnis is hoe dan ook vergaand: nooit eerder werden voor het gebruik van een dergelijke slogan – ‘Stop Islamisering’ – die niet voor het eerst opduikt, dergelijke straffen uitgesproken.

Waarom dit van belang is: De discussie over ‘drukpersmisdrijven’ woedt volop in de Kamer.

• De Vivaldi-meerderheid in de Kamer maakt er al langer een strijdpunt van om ‘hatespeech’, maar ook ‘desinformatie’ en ‘fake news’ eindelijk aan te pakken.
• Het kroonstuk van die strijd is een wijziging aan de Grondwet, zodat oproepen tot haat en geweld ook effectief zouden kunnen worden vervolgd, ook voor online tekst. Daaraan werken onder meer Patrick Dewael (Open Vld) en Kristof Calvo (Groen) al langer: alle partijen van Vivaldi zitten op die lijn. Ze dienden een voorstel in om de Grondwet te wijzigen en er werden al hoorzittingen georganiseerd, onder meer met prominente journalisten van de VRT.
• Concreet gaat het om artikel 25 van de Grondwet dat de vrijheid van drukpers al sinds 1831 regelt, dat zou moeten worden aangepast. Dat heeft dan een update nodig om er radio, televisie en online aan toe te voegen en het over ‘alle informatiemedia’ te hebben.
• Maar belangrijkst is het artikel 150, dat de bestraffing van drukpersmisdrijven bepaalt. Essentieel is dat voortaan correctionele rechtbanken en niet langer het hof van assisen bevoegd zouden zijn. Meteen zouden die drukpersmisdrijven dan veel actiever vervolgd kunnen worden: haast nooit komt zo’n misdrijf vandaag voor een rechtbank.
• Vandaag zijn correctionele rechtbanken enkel bevoegd voor misdrijven die ingegeven zijn door ‘racisme, xenofobie of negationisme’: dit is waarop de Mechelse rechtbank zich dus beroept om de vier te veroordelen. Die redenering wordt uiteraard door de advocaat van het viertal fel bestreden: hij gaat in beroep. Maar ook juridische experts hebben vragen bij die wel erg ruime interpretatie van de Mechelse rechtbank.
• Hoe dan ook: als straks elke strafbare mening, het aanzetten tot haat, discriminatie of geweld in een openbare publicatie, online of op papier, systematisch voor een correctionele rechtbank zou komen, kan men veel meer vervolgingen verwachten.
• De Grondwet werd overigens niet toevallig zo geschreven in 1831: België wilde zich na het voor journalisten behoorlijk repressieve regime van Willem I in het nieuwe land veel liberaler opstellen. Door persmisdrijven enkel via een volksjury te laten berechten, bouwde men een extra barrière om de vrijheid van meningsuiting te beschermen.
• In de Kamer is men dus op zoek naar een tweederde meerderheid. Die kan Vivaldi enkel vinden als het beroep doet op de steun van de communisten van PVDA-PTB. Die weigeren al maanden hun kaarten op tafel te leggen: voorzitter Peter Mertens kijkt de kat uit de boom.

De essentie: Dit wordt nog een forse politieke strijd, zeker als het van Vlaams Belang afhangt.

• Vrijwel meteen na het uitspreken van het vonnis, blies Vlaams Belang verzamelen, op diezelfde markt in Mechelen. Daar ontrolden ze opnieuw spandoeken, met diezelfde ‘Stop Islamisering’ op. Een hele reeks parlementsleden, met voorzitter Tom Van Grieken op kop, maar ook kopstukken als Barbara Pas en Gerolf Annemans, kwamen opdagen.
• De toespraak van Van Grieken loog er niet om:
  • ‘Dit is zonder twijfel een van de meest zorgwekkende dingen die ik tijdens mijn politieke loopbaan heb mogen meemaken.’
  • ‘Het ultragevaarlijke precedent dat hiermee wordt geschapen, is moeilijk te overschatten. Het zal op deze manier niet lang duren voordat ook wij geviseerd worden, want wij zijn de partij bij uitstek die tegen islamisering ageert.’
  • ‘We waarschuwen al jaren voor wat er nu is gebeurd: dat de racisme- en haatwetgeving zou worden misbruikt om legitiem politiek verzet te vervolgen en te bekampen.”
• Bij N-VA koos men niet voor soortgelijk protest, de partij heeft nog maar weinig banden met een organisatie als Voorpost. Maar inhoudelijk zit men wel op dezelfde lijn, wanneer het over het vonnis in Mechelen gaat en over de wijzigingen die Vivaldi aan de Grondwet over drukpersmisdrijven wil doen.
• ‘Ik ga niet akkoord met lieden die aansturen op een clash met de hele islam, maar een mening breng je niet voor de rechtbank. De vrijheid kan niet verdedigd worden door haar te beperken. De regering wil nog verder gaan op dit pad. Dat is totaal fout’, zo tweette De Wever.

Te onthouden: Minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) geeft een uiterst pijnlijke uitleg in de Kamer, maar politiek komt ze niet in problemen.

• Bepaald bescheiden wordt minister Dedonder niet van alle heisa rond de affaire Jürgen C. en de pijnlijke details over hoe het leger en de inlichtingendiensten met de zaak omgingen. ‘Ik zit goed waar ik zit’, zo wimpelde ze al op voorhand de vragen tot ontslag af.
• Toch toonde de zitting in de Kamer aan dat er echt wel blunders zijn begaan in de opvolging van de geradicaliseerde man. Zo besliste men op een cruciaal moment om niet langer op Jürgen C. in te zetten, maar prioriteit te geven aan een ander onderzoek.
• Waarom dat precies gebeurde, konden noch minister Dedonder, noch de CHOD – de baas van het leger Michel Hofman – uitleggen. Het antwoord bleef pijnlijk uit: niemand die het wist.
• Bovendien bleek ook de baas van de ADIV, de militaire inlichtingendienst, generaal-majoor Philippe Boucké van niets te weten in de zaak Jürgen C. Dat is bijzonder bezwaarlijk, omdat zijn dienst op de hoogte was én die Jürgen C. de enige was in heel het leger die ook voorkwam op een lijst van OCAD, die potentiële terroristen identificeert.
• Zo slaan zowel de topgeneraals van Defensie, als de minister zelf echt een belabberd figuur. Maar verder dan dat gaat het politiek niet: een stuiptrekking van MR-parlementslid Denis Ducarme niet te na gesproken, is er niemand binnen de meerderheid die haar ontslag vraagt.

Slecht nieuws: De trofee van 11 juli voor Wouter Beke (CD&V) en de Vlaamse regering staat onder stevige druk.

• Het had een symbolische zoete wraak moeten zijn op alle criticasters: de volledige vaccinatie van de meerderjarige bevolking in Vlaanderen tegen de Vlaamse feestdag.
• Het was minister van Welzijn Wouter Beke, die maanden onder vuur lag over zijn aanpak, die de dag tot symbool had aangestipt en erover een dure belofte had gemaakt: we zouden het halen.
• Maar een Slovaakse vrouw die overleden is nadat ze een vaccin van Johnson & Johnson had gekregen, deed de negen ministers van Volksgezondheid in België gisteren beslissen dat het vaccin enkel nog gegeven mag worden aan mensen van minstens 41 jaar.
• Het is nu wachten op het advies van het Europees Geneesmiddelenagentschap. Dat moet oordelen over het verband tussen het overlijden en het vaccin. Binnen een paar dagen weten we meer: zet men daar het licht toch op groen, dan kan het alsnog.

Om te volgen: Een tuchtonderzoek naar Veerle Heeren (CD&V) kan leiden tot ontslag. Verwacht het niet.

• Wie niet meer moet focussen op die 11 juli als ultieme datum, is Veerle Heeren: zij heeft al lang haar vaccin gehad. De CD&V-burgemeester van Sint-Truiden regelde voor zichzelf en een hele tros medewerkers, familieleden, buren en zelfs haar kapster, al heel vroeg in het vaccinatieproces een prikje. Dat was het geval tussen 10 en 31 maart, op een moment dat enkel de 85-plussers aan bod kwamen.
• Dat gebeurde tegen alle regels is, maar haar partij CD&V vond het niet nodig om Heeren tot ontslag te dwingen. Na een potje armworstelen met de coalitiepartners N-VA en Open Vld in Sint-Truiden, deed zij een tijdelijke stap opzij en overleefde ze de storm rond haar persoon.
• Alleen volgde een vooronderzoek van de gouverneur Jos Lantmeeters, dat nu de Vlaamse regering ertoe aanzet een tuchtonderzoek te beginnen. Daarnaast is er ook nog een doorlichting van Audit Vlaanderen. Meer dan vermoedelijk wacht men op het resultaat van die forensische audit om dan een oordeel uit te spreken.
• Maar of Heeren dan alsnog zal gedwongen worden om ontslag te nemen, is maar de vraag. Ook in de Vlaamse regering zit uiteraard diezelfde CD&V. Het lijkt bijzonder onwaarschijnlijk dat die zal toestaan dat de carrière van een van haar burgemeesters op die manier beëindigd wordt. Een blaam of schorsing zijn, politiek gezien, de enige gevolgen die Heeren na haar vaccinatiefraude zal ondervinden.

Opgemerkt: Het Overlegcomité wordt een week opgeschoven. De horeca is boos.

• Een nieuw Overlegcomité was nu vrijdag gepland om verder de details van het opheffen van een aantal maatregelen te regelen. Alle cijfers lijken immers de juiste kant op te gaan. Na maanden van geforceerde sluitingen van handelszaken en beperkingen in het sociale leven van mensen, is het dus tijd voor minder restrictie.
• De regering beslist echter deze week om het Overlegcomité uit te stellen. Men wil wachten tot er volledige duidelijkheid is over het reizen. De Europese Commissie formuleert daarover deze week een reeks aanbevelingen en die wil men dus meenemen in de versoepelingen voor België.
• Maar op 9 juni is wel de grote opening voor de horeca binnen gepland. Daarover moeten nog een pak regels gepreciseerd worden. Alleen wordt het voor alle horecazaken dus een week langer wachten om te weten waar ze precies aan toe zijn. Dat leidt tot grote onvrede, onder meer bij de Waalse federatie van de horeca-uitbaters. ‘We hebben dan welgeteld vijf dagen tijd om alles te regelen, dat is echt onaanvaardbaar.’
• De laatste keer dat een grote ‘heropening’ voor de horeca plaatsvond, ging het grondig mis over het gebruik van plexiglas schermen. Die mochten eerst wel, daarna zou de regering het gebruik alsnog verbieden.
• Protest van een hele reeks prominente burgemeesters leidde ertoe dat men de maatregel ‘zacht ging handhaven’, Belgisch politiek jargon voor het negeren van de eigen regelgeving. Uiteindelijk bleek het verbod toch van kracht te blijven.

Minder prettig nieuws: Vivaldi heeft een nieuwe maatregel klaar om de kas te spekken.

• ‘Geen nieuwe belastingen, enkel mogelijk in het kader van budgettaire besprekingen’. Dat zinnetje trok uiteindelijk de liberalen over de streep, om Vivaldi te maken, tot grote hilariteit van de socialisten overigens. Een dure belofte, die meteen weinig waard leek, door het bijzinnetje.
• Maar nu voert minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) eenzijdig een maatregel in die toch verdacht veel op een extra taks lijkt en dat helemaal niet bij een begrotingscontrole.
• Het gaat om ‘administratieve en operationele kosten’ bij justitie. In praktijk draait het om een extra som van 8,84 euro voor wie een verkeersboete of een minnelijke schikking voor andere misdrijven moet betalen. Voor wie aangemaand moet worden om te betalen of wie door een rechter een boete opgelegd krijgt, gaat het om 25,32 euro. Dat meldt De Standaard.
• Eerder voerde de vorige regering al een verhoging in. Deze nieuwe maatregel moet 43 miljoen euro opbrengen. Noem het dus geen extra belastingen, ook al ruikt het zo en smaakt het zo.