China kan met een goudstandaard de hegemonie van de Amerikaanse dollar doorbreken en een nieuw globaal monetair systeem stichten.
De beslissing van Rusland om de waarde van de roebel te koppelen aan die van goud was een van de meest transformatieve gebeurtenissen op de geldmarkt van de afgelopen decennia. In de jaren 70 besloten de VS de Amerikaanse dollar te ontkoppelen van de goudstandaard, wat effectief het einde van het Bretton Woods-systeem betekende. Sindsdien werd de waarde van de dollar, ‘s werelds meest dominante reservemunt, gestut door een complex netwerk van Amerikaanse staatsobligaties en andere activa.
Op dit moment zijn er nog exact nul landen die een goudstandaard aanvoeren, ondanks het feit dat centrale banken koortsachtig goud blijven opstapelen. Nikolai Patrushev, secretaris van de Veiligheidsraad van Rusland en trouwe bondgenoot van Poetin, zei op 26 april tijdens een interview met de Russische staatskrant Rossiyskaya Gazeta echter dat zijn land werkt aan de introductie van een goudstandaard. Dat zou de enige manier zijn om Rusland te ontkoppelen van het dollarsysteem, dat hij beschreef als een soort ponzifraude waarin het Westen andere spelers kan uitsluiten en benadelen.
Het lijkt nu niet geheel ondenkbaar meer dat we richting een tweeledig globaal monetair systeem verschuiven, waarin landen zoals Rusland, China, India en Saoedi-Arabië hun munteenheid opnieuw zullen linken aan goud om sound money, ofwel solide geld, te bekomen dat niet onderhevig is aan inflatie of overheidsschulden. De term sound money dook de laatste jaren bovendien op bij aanhangers van cryptomunt Bitcoin, een digitale munt die ontworpen is om deflatoir te zijn dankzij een op voorhand vastgelegde voorraad.
Maar hoe waarschijnlijk is het dat Peking wel degelijk de Chinese yuan met de waarde van goud wil verbinden?
Vergeet SWIFT
Er zijn inderdaad enkele aanwijzingen dat China zich voorbereidt om in de voetsporen van het Kremlin te treden. Ten eerste kan China, door een alternatief monetair systeem te ontwikkelen, een van zijn grootste ambities waarmaken: de macht van de dollar breken en vervolgens zichzelf opwerpen als wereldleider.
De oorlog in Oekraïne, waarbij China de Russen continue aanduidt als zijn “belangrijkste strategische partners”, heeft de uitrol van een nieuw monetair systeem in een stroomversnelling gebracht. Rusland heeft besloten om alle mogelijke financiële sancties van het Westen te trotseren en zijn buurland toch binnen te vallen, met catastrofale gevolgen en duizenden doden ten gevolg. De wereld poogde om Rusland economisch te isoleren, maar Peking stak daar handig een stokje voor. China kocht verschillende bestrafte en hoogst strategische olieactiva op om de Russische economie te stutten.
Het gevolg van de oorlog in Oekraïne is dus niet alleen dat het Westen en het NAVO-bondgenootschap nog nooit zo hecht zijn geweest als nu, maar dat ook Rusland en China meer verenigd zijn geworden. Het lijkt er nu op dat de twee actief zullen samenwerken aan de ondergraving van het dollarsysteem.
Daarvoor moet China echter niet per se een goudstandaard adopteren zoals Rusland. Zo werken de twee landen al een tijdje aan alternatieven voor de Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, ofwel het SWIFT-betaalsysteem. Dat in het Belgische Terhulpen gevestigde systeem verbindt duizenden financiële instellingen over de hele wereld met elkaar en maakt internationale betalingen mogelijk. Enkele Russische banken werden al uit het SWIFT-systeem gegooid sinds de invasie van Oekraïne. Chinese banken hielden ook al een crisisberaad met functionarissen in Peking om te bespreken hoe zij dit kunnen vermijden in de toekomst.
Ondertussen wordt er druk verder gewerkt aan zeker twee betaalsystemen die Rusland en China zouden toelaten om transacties uit te voeren met een netwerk van bondgenoten. Het betreft het Russische System for Transfer of Financial Messages, ofwel SPFS, en het Chinese Cross-border Interbank Payment System, ofwel CIPS. Hoewel die systemen op dit moment geen volwaardige vervanging voor SWIFT kunnen betekenen, ligt een uitbreiding en zelfs integratie van SPFS en CIPS wel op tafel in Peking en het Kremlin.
Sleutelbeheerder van een nieuwe financiële orde
Een volgende argument dat suggereert dat China zich mogelijk voorbereidt op een goudstandaard heeft te maken met de reserves van de Chinese centrale bank en de internationale rol van de yuan.
In maart berichtte MoneyWeek dat de Chinese centrale bank nu meer goud in zijn reserves aanhoudt dan eender welk ander land. Hoewel China officieel op de zesde plaats wordt gezet door experten, zouden de ware goudreserves van het Aziatische land zelfs die van de VS overtreffen. Rusland zou “maar” de vijfde grootste bezitter van goud zijn.
Aanvankelijk werd gedacht dat de Chinese accumulatie van goud een logische stap was om zijn munteenheid te “ontdollariseren”. Rusland en China dumpen namelijk al jaren de dollar om hun afhankelijkheid van de Amerikaanse greenback te verminderen. Maar in een wereld waarin Chinese bondgenoten zoals Rusland een goudstandaard adopteren, kan China met zijn dominante goudreserve handig de sleutelbeheerder van een nieuw internationaal monetair systeem spelen.
De shift van China naar sleutelbeheerder van een nieuwe financiële orde is al even in gang gezet. In maart kondigde Saoedi-Arabië aan dat het overweegt om een deel van de olieverkopen af te rekenen in yuan. Credit Suisse-strateeg Zoltan Pozsar ziet een ontluikende globale grondstoffencrisis dan ook als essentieel in deze transformatie. Grondstoffen zouden in de toekomst wel eens dezelfde rol kunnen vervullen als Amerikaans schatkistpapier, waarbij de Chinese centrale bank Russische grondstofsurplussen die niet beschikbaar zijn voor het Westen opkoopt. “Dat zou leiden tot de geboorte van een ‘euro-renminbimarkt’ en zou China’s eerste echte stap zijn om de hegemonie van de eurodollarmarkt te breken”, meent Pozsar.
Alle gegevens van elke transactie met de yuan in handen van de centrale bank
Ten slotte is er nog een laatste belangrijke factor die China kan aanzetten om het monetaire systeem grondig door elkaar te schudden. Peking experimenteert al zeker twee jaar met de uitrol van de digitale yuan; een digitale centrale bankmunt (CBDC). Deze digitale versie van de yuan wordt vaak verward met cryptomunten. Maar de CBDC gebruikt geen gedecentraliseerd blockchainsysteem en maakt peer-to-peerbetalingen niet mogelijk. Het gaat hier over een volledig gecentraliseerd systeem dat de Chinese centrale bank de ultieme macht geeft om alle gegevens van elke transactie met de yuan te volgen.
Hoewel de Amerikaanse overheid eind januari eindelijk een witboek uitbracht met een blauwdruk voor een digitale dollar, staan de Amerikanen op dit vlak ver achter op China. Terwijl de VS nog filosoferen over hoe een digitale dollar er moet uitzien, werd de digitale yuan al getest binnen verschillende omgevingen en zelfs voor internationale betalingen.
China heeft de unieke kans om een op goud gebaseerde en deels gedigitaliseerde munt los te laten op de wereld en zo te timmeren aan een tijdperk waar een opgeblazen dollar verzwakt en de yuan een dominante reservemunt kan worden. In dergelijk scenario zou de Chinese centrale bank wel eens verschrikkelijk machtig kunnen worden dankzij de gecentraliseerde natuur van zijn digitale yuan. De afloop van de oorlog in Oekraïne en een mogelijke verdere escalatie met buurland Taiwan zullen wellicht aantonen of China deze kans zal benutten of niet.
(am)
