Een diepgewortelde traditie. Er bestaan verscheidene theorieën over het ontstaan van de handdruk. Kunstwerken uit de Oudheid bevestigen dat het gebruik al minstens van de vijfde eeuw voor Christus dateert.

• Volgens sommige wetenschappers moest een uitgereikte blote hand bewijzen dat je ongewapend bent en met goede bedoelingen komt.
• Anderen denken dat de handdruk onbewust dient om chemische stoffen uit te wisselen, zodat je nadien kan ruiken met welke soort persoon je te maken hebt.

Maar toen barstte de coronacrisis uit. “We moeten definitief stoppen met elkaars handen te schudden”, zo verklaarde de intussen wereldberoemde Amerikaanse infectioloog Anthony Fauci in april vorig jaar, kort na het uitbreken van de coronacrisis. “Als maatschappij moeten we handen schudden vergeten. We moeten die gewoonte afleren, want dat is een van de grootste overdragers van ziektes.”

Bij een handdruk worden er dubbel zoveel bacteriën uitgewisseld als bij een high five of een vuistje, zo blijkt uit veel geciteerd onderzoek uit 2014. Ook viroloog Marc Van Ranst verklaarde om die reden te hopen dat de handdruk in onbruik raakt.

Ruim een jaar later: de handdruk van Joe Biden. Fauci is vandaag chief medical advisor van Joe Biden, maar de Amerikaanse president sloeg deze week in Genève het oude advies van Fauci in de wind. Hij stak de hand uit naar zijn Russische tegenhanger Vladimir Poetin, die graag inging op de tactiele uitnodiging en de fotografen het moment bezorgde waar ze op hoopten. Wat wellicht meespeelde bij Bidens uitgestoken hand: beide presidenten zijn gevaccineerd.

Op het EK Voetbal zijn de handshakes en de knuffels ook terug. Het toernooi volgt strikte coronaprotocollen, maar besmettingen in het Spaanse en Zweedse kamp bewijzen dat het coronavirus nog niet uit de wereld is.

De twijfels blijven. Op de recente topvergaderingen van de G7 en de NAVO bleek dat de regeringsleiders niet altijd goed wisten wat nu de meest passende begroeting was. Dat wees op twijfels waarmee velen in de ‘gewone’ wereld ook mee kampen: wat moet je doen als je de vaccinatiestatus van je gesprekspartner niet kent? Ook kunnen culturele gevoeligheden verschillen per land. Het leidde op de politieke topmeetings in elk geval tot grappige scènes.

Nog even in de grijze zone. Volgens vrijwel alle experten is er tussen twee gevaccineerden vrijwel geen risico op een coronabesmetting door het vluchtige contact via een handdruk. Maar wat als je niet of onvolledig gevaccineerd bent, of als je gesprekspartner niet gevaccineerd is?

De Amerikaanse infectioloog William Schaffner, zelf gevaccineerd, verklaarde bij CNN dat hij wel de hand zou schudden met een gevaccineerde, maar niet met een niet-gevaccineerde. Het risico bij een handdruk situeert zich volgens hem niet zozeer bij de hand, maar bij de toenadering. “Als je de hand schudt, ben je meestal heel dicht bij iemand, in ieder geval voor even, en je bent waarschijnlijk een tijdje dichtbij die persoon tijdens het gesprek.”

In Nederland is momenteel een debat aan de gang of koning Willem-Alexander, die onlangs zijn eerste vaccinprik kreeg, nu wel of niet handen van publiek mag schudden.

In de praktijk zal iedereen de beslissing nemen op basis van zijn eigen persoonlijke risico-inschatting. Maar omdat die bij een handdruk in een flits genomen moet worden en door twee personen tegelijkertijd, zullen onhandige en wat gênante taferelen in de komende maanden wellicht moeilijk te vermijden zijn. (lb)