Het aanhoudend conflict in het Midden-Oosten tussen het Israëlische leger en Hamas beroert de geesten. Ook binnen de federale regering, waar al dagenlang spanning hangt rond het dossier: groenen en socialisten duwen om van België een scherpere houding te verkrijgen, maar minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) stelt zich voorzichtig op, terwijl haar voorzitter Georges-Louis Bouchez (MR) fors tegengas geeft. Op de achtergrond spelen interne electorale motieven, zeker in Brussel. Daar is de hoofddoek en de ‘neutraliteit van de staat’ plots weer een thema, met dank aan Ecolo.

In het nieuws: De zeven federale vicepremiers bespreken vandaag de Belgische houding ten opzichte van Israël.

De details: Een evidente discussie wordt dat niet.

• Het langlopende conflict tussen Israël en de Palestijnen kent een felle en bloedige heropflakkering, met tientallen dodelijke slachtoffers. Alleen al in Gaza zouden er bij aanvallen van het Israëlische leger bijna 200 mensen, waarvan ongeveer de helft vrouwen en kinderen, zijn gestorven. Hamas vuurde ondertussen honderden raketten af op Israël, waarbij een tiental doden vielen, waaronder twee kinderen.
• Aan de grond van de heropflakkering ligt een tweederangsbehandeling van Arabische burgers in Israël zelf. Daarnaast is er het grotere plaatje: een tweestatenoplossing is er nog steeds niet. Palestijnen blijven in een precaire situatie leven, zeker in de Gazastrook, onder een ondemocratisch Hamas-regime.
• De dreigende ontruiming van huizen van Palestijnen in Oost-Jeruzalem deed de boel helemaal ontploffen. Daar kwam dan een agressieve inval in de Al-Aqsamoskee bij, op het einde van de ramadan, door Israëlische ordediensten.
• Hamas, de islamitische beweging die diepe banden heeft met Syrië en Iran en de Gazastrook controleert, greep haar kans: een offensief van raketten volgde.
• Daarop kreeg de Israëlische eerste minister Benjamin Netanyahu een gouden kans om zijn politieke loopbaan, die aan een zijden draadje hing, alsnog te verlengen. Want zolang Israël in een oorlogssituatie zit, blijft hij netjes eerste minister.

Wat dit betekent voor België: Discussie binnen de Vivaldi-ploeg.

• Het hele conflict was al een thema deze zomer, bij de regeringsonderhandelingen. De groenen en socialisten, die in oppositie ook al flink het dossier volgden, maakten er een erezaak van om in het regeerakkoord een passage op te nemen. Die tekst spreekt van ‘effectieve en ­proportionele tegenmaatregelen’ bij ‘een Israëlische annexatie van Palestijns gebied’, een initiatief dat België dan zou moeten nemen ‘met gelijkgezinde landen’. Alleen, er zit een angeltje.
• Van een heuse annexatie van Palestijns gebied is in de huidig escalatie geen sprake: er is geen nieuw terrein veroverd en bij Israël gevoegd. Maar zelfs die definitie van ‘annexatie’ is ondertussen hoogst symbolisch geworden, want Meyrem Almaci (Groen) klopte deze week hard op tafel en had het over ‘een annexatiepolitiek’ van Israël.
• De groenen profileren zich al langer op het dossier, zowel Ecolo als Groen. Almaci ging daarbij het verst en eiste onomwonden sancties, niet tegen Israël zelf, maar wel tegen producten die vanuit de bezette gebieden komen of geldstromen die daar naar joodse kolonisten gaan.
• Bedoeling is dat de kern van de federale regering vandaag het dossier bespreekt. Maar het blijft daar een bijzonder gevoelig punt, want niet iedereen zit op dezelfde lijn. Socialisten en ook CD&V, met Kamerlid Els Van Hoof, sluiten zich aan bij een harde lijn ten opzichte van Israël.
• Hoewel Vincent Van Quickenborne (Open Vld) zich in een vorig leven, als senator in 2002, fel uitsprak als ‘een antizionist, geen antisemiet’ en in het conflict zeer openlijk de kant van de Palestijnen koos, staat Open Vld vandaag toch aarzelend: enige mentale flexibiliteit over de jaren heen is de liberale vicepremier niet vreemd. Een vergaand standpunt van België lijkt dus toch niet voor meteen, zo mag men aannemen.
• Want vooral de Franstalige liberalen, die historisch goede banden hebben met de joodse gemeenschap, liggen dwars. MR-vicepremier Sophie Wilmès heeft zelf joodse roots en staat niet bekend als de minister van Buitenlandse Zaken die graag vooroploopt met België. Ook niet in dit dossier.
• Daarnaast is er uiteraard nog, zoals steeds, Georges-Louis Bouchez (MR) zelf. Die schreeuwde moord en brand toen het hoofdkwartier van de MR met de slogan ‘free Palestine’ werd beklad en had felle kritiek op de haatslogans tegen joden die het voorbije weekend werden geschreeuwd bij de pro-Palestijnse betoging in het centrum van Brussel.
• De MR-voorzitter ging zelfs zo ver om gisteren N-VA-parlementslid Assita Kanko te retweeten. Die daagde rechtstreeks Groen-voorzitter Almaci uit: ‘Hoe lossen de Vlaamse groenen een conflict op, waarbij onschuldige mensenlevens verloren gaan aan beide kanten? Ze kiezen één kant, roepen op tot meer oorlog en importeren het conflict in Europa. In plaats van internationaal onderhandelde verdragen te steunen.’ De N-VA staat in deze behoorlijk ver van de socialisten en groenen.

De Europese context: Verdeeldheid heerst.

• Gisteren nog zat Sophie Wilmès namens België op een Europese top die een standpunt over Israël moest bepalen. Maar de EU is hopeloos verdeeld in de zaak. En Hongarije blokkeerde zelfs het feit dat er een verslag van de vergadering werd meegedeeld door de EU-buitenlandchef Josep Borell.
• De Hongaren hielden eerder ook al een initiatief van de EU bij de Verenigde Naties tegen. Maar Boedapest is niet de enige met diepe sympathieën voor Israël, onder meer ook Oostenrijk kiest fors die kant.
• Wilmès pleitte op de top voor ‘stimulerende en ontmoedigende maat­regelen‘ en onderstreepte dat de prioriteit bij ‘alle bilaterale en multilaterale diplomatieke initiatieven’ ligt. Heel voorzichtig allemaal dus.
• Dit betekent in elk geval dat België zich ook niet kan verschuilen achter de grote rug van de EU of een kransje Europese leiders die één richting kiezen. Dat maakt de discussie binnen de regering extra moeilijk.

De Belgische context: Interne electorale afwegingen, zeker in Brussel, spelen mee.

• In Brussel woedt nu al weken een heel debat rond ‘laïcité’, de seculariteit van de staat. Dat onderwerp is, zeker onder invloed van Frankrijk, waar het bijzonder belangrijk is, in Brussel een heet thema geworden.
• Al jaren woedt die discussie op links, bij de PS, maar ook bij Ecolo: kiezen zij hun historische kant om radicaal elke vorm van religie uit de staat te willen bannen, of een meer electorale aanpak, waarbij moslimkiezers gepaaid moeten worden met andere argumenten?
• Bij de PS won het eerste kamp nog een belangrijke veldslag toen Ahmed Laaouej en niet Rachid Madrane in 2019 voorzitter werd van de Brusselse afdeling. Maar daarmee is het debat ook bij de PS niet weg.
• Bij Ecolo profileert Rajae Maouane, de covoorzitter van Ecolo, zich ook stevig op het thema: zij duwt haar partij expliciet in het tweede kamp. Toen de MIVB, de Brusselse vervoersmaatschappij, veroordeeld werd omdat ze een vrouw met hoofddoek niet hadden aangenomen, begin deze maand, trok ze fel van leer: religieuze symbolen in openbare beroepen zouden wél moeten kunnen, vond ze.
• Dat deed heel het debat weer oplaaien: vanuit MR en het links-liberale DéFI in Brussel komen felle reacties. Daar bepleit men fors het behoud van de ‘neutraliteit’ in de samenleving en beschuldigt men Maouane ervan de zaak onnodig op te poken. Vanmorgen nog ging François De Smet, de voorzitter van DéFI, in de aanval.
• De PS is verdeeld over de zaak, misschien net wel wat Ecolo wil. In Brussel vechten beiden om het marktleiderschap: in 2019 was Ecolo de tweede en moesten ze het minister-presidentschap aan Rudi Vervoort (PS) laten. In peilingen springen ze systematisch over de PS nu.
• Want ook in het Palestijns-Israëlisch conflict koos Maouane toch wel voor een opmerkelijke communicatie, door op Instagram een foto van de Palestijnse strijd te posten bij lied van Libanese zangeres Julia Boutros dat het heeft over ‘de strijd tegen de zonen van Zion‘. Boutros heeft diepe banden met Hezbollah. Het leverde Maouane een karrenvracht aan kritiek op, waarbij ze op den duur wel moest reageren met een ‘correctie’: ze had geen enkele antisemitische bedoeling.
• Ondertussen is het opbod wel flink bezig, wat de discussie er binnen de regering niet makkelijker op maakt. Want het ziet er niet naar uit dat er snel een afkoeling komt, in Gaza of in Brussel.

Ook genoteerd: Jan Jambon (N-VA) communiceert, alweer.

• Het heeft er alle schijn van dat Vlaams-minister president Jan Jambon (N-VA) nog nauwelijks kan communiceren zonder brokken te maken. Want deze keer verkoos hij een eigenhandig gekozen tv-optreden in de late night show van Gert Verhulst op Vier om de bocht rond de tuinfeesten in te zetten.
• Die heisa had hij zelf gecreëerd, door afgelopen weekend op ATV de aandacht te vestigen op het feit dat tuinfeesten of BBQ’s enkel konden voor meer dan tien mensen, als dat onder de auspiciën gebeurde van een professioneel cateraar.
• Dat leverde een lawine aan kritiek op: waren tuinfeesten dan plots enkel voor de rijken van Brasschaat? En sinds wanneer was de overheid zo’n keizer-koster geworden?
• Jambon probeerde daarop aan damage-controle te doen door in een lichtvoetig programma dan maar de bocht te gaan nemen. Daarvoor had hij de zaak afgetoetst met premier Alexander De Croo (Open Vld) en de andere minister-presidenten in het Overlegcomité. Die begrepen ook wel dat politiek gezien hier niemand vrolijk van kon worden en gingen akkoord.
• Maar Jambon plaatste zo weer de schijnwerpers op zich, zeker door het op dergelijke manier te communiceren, zonder officieel Overlegcomité en bijhorende persconferentie. Onder meer CD&V-voorzitter Joachim Coens viel opvallend zwaar uit: ‘Is dit de manier waarop we mensen informeren?’, tweette hij boos over het tv-optreden.
• Ten gronde probeerde Jambon nog te stellen ‘dat ook bij grotere tuinfeesten de regels gelden dat ieder aan tafel in groepen van vier personen moet blijven zitten’, wat meteen bij Gert Verhulst zelf al weggelachen werd. Zo lijkt het een zoveelste maatregel die qua uitvoering onrealistisch is. Te meer omdat Jambon meteen ook aankondigde ‘dat er geen politie in de tuinen zal gestuurd worden om te kijken of mensen de regels volgen.’
• Haast even obligaat in dit soort slecht theater dat de Wetstraat over het coronabeleid geworden is, was de reactie van Erica Vlieghe, expert. Die veroordeelde scherp de zoveelste versoepeling en waarschuwde dreigend voor de mogelijke gevolgen.
• Vanmorgen Jambon ging niet in op een vraag van Radio 1 om in de Ochtend meer duiding te geven. Ook Alexander De Croo (Open Vld), Frank Vandenbroucke (Vooruit) en Annelies Verlinden (CD&V) bedankten allemaal vriendelijk voor de eer.
• Voor de Vlaamse minister-president, die als ‘sterke Jan’ de Vlaamse regering ging leiden, is het een zoveelste klap voor het imago.

Prangende vragen: Een klopjacht op een gewapende en dolgedraaide korporaal in Limburg houdt de media in België in de greep.

• De man, een beroepsmilitair, verdween maandag van de radar, nadat hij afscheidsbrieven achterliet, waarbij hij volgens De Standaard aankondigde dat hij ‘niet meer kon leven in een maatschappij waar de politici en virologen ons alles afgepakt hebben‘. Hij liet ook weten ‘dat hij in het verzet zou gaan en zich niet zonder slag of stoot zou overgeven.’
• Erger was dat hij vervolgens ook ging shoppen in de materiaalkast van Defensie en zware wapens kon buitmaken. Onder meer een raketwerper en een P90-machinegeweer maakte hij buit. Die werden ondertussen teruggevonden.
• De auto van de man werd inmiddels aan de rand van een bos gelokaliseerd en de wapens gevonden. Mogelijke doelwitten, waaronder het gezin van Marc Van Ranst, werden in veiligheid gebracht. De bekende viroloog liet via Twitter weten ‘niet onder de indruk te zijn’.
• Grote vragen blijven, vooral omdat duidelijk is dat de man al langer voorkwam op de lijsten van OCAD, het orgaan dat de dreiging op nationale bodem in het oog houdt. OCAD wist dat hij openlijk ­extreemrechtse sympathieën had, en connecties met gewelddadige bewegingen. De vraag blijft dus waarom zij niet ingrepen: een kwestie die bij minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) en minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) ligt.
• Hoe het kan dat hij bij Defensie zo makkelijk toegang had tot vuurwapens en raketwerpers, is een prangende vraag voor de betrokken minister, Ludivine Dedonder (PS). Zij reageerde voorlopig niet, de militaire vakbond deed dan maar de communicatie. ‘De legerleiding zal een onderzoek instellen en daarna de nodige maatregelen nemen.’