Een Overlegcomité zuigt weer alle camera’s naar zich: het grote Zomerplan brengt de langverwachte vrijheid en dan is het drummen om een plekje te veroveren en deel te zijn van dat succes. Niet zo voor één man: Frank Vandenbroucke (Vooruit) verzette zich hevig tegen wat hij ’te voortvarende’ regels en drempels noemde, met name over de festivals. Zowel de Vlaamse als de federale regering hadden daarrond aanvankelijk veel scherpere drempels. Het feit dat Vandenbroucke niet naar de persconferentie achteraf kwam, leidt tot commentaar én kritiek.

In het nieuws: De opening is hét thema van de Wetstraat nu.

De details: Frank Vandenbroucke is in zijn afwezigheid ook opvallend, op de persconferentie.

• ‘We maken een overstap van een collectieve verantwoordelijkheid naar een individuele verantwoordelijkheid‘, zo kondigde Alexander De Croo (Open Vld) trots aan. De premier zat er triomfantelijk bij op de persconferentie na afloop van het Overlegcomité. Want als er één iemand nog aan zou willen twijfelen: hij en niemand anders wil het gezicht worden van de ‘vrijheid’, diegene die de tent weer helemaal opendoet, nadat een harde sluiting nodig was.
• Ook duidelijk vechtend voor een plekje onder de zon: Jan Jambon (N-VA), de Vlaamse minister-president. ‘Vanaf juli zetten we gigantische stappen, met een heel duidelijk perspectief’, zo verklaarde die op dezelfde persconferentie. Dat die ‘gigantische stappen’ er komen dankzij de ‘Vlaamse’ vaccinaties, dat mocht iedereen ook wel geweten hebben.
• Een aangekondigde triomf dus, van het Overlegcomité. Allerminst een verrassing ook, nadat in het weekend het opbod al in volle hevigheid begon, waarbij premier en minister-president elkaar de loef wilden afsteken om toch maar om het snelst te communiceren over de heropening van de maatschappij.
• Dat het er nu op aan komt om, na maanden van corona-ellende, politiek gezien te oogsten, wat gezaaid is in die periode, is een evidentie. Maar echt vlot verliep het allerminst: het Overlegcomité duurde andermaal zes uur, een vergadermarathon dus.

De essentie: Een breuklijn in de federale regering tekende zich af. Frank Vandenbroucke stond alleen.

• Wie de plannen van de Vlaamse regering van vorige week en ook die van de federale Kern van afgelopen donderdag vergelijkt met wat uiteindelijk is beslist, krabt zich toch wat achter de oren: op een paar dagen tijd is men van festivals met maximum 10.000 mensen naar een Tomorrowland of Pukkelpop gegaan.
• Het opbod in het weekend draaide onder meer daarover: in hoeverre worden festivals toch toegelaten? Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke had het daar danig lastig mee en wees aan tafel anderen op die plotse wijziging in de plannen. Het leverde een felle sneer op van Jan Jambon, ‘dat Vandenbroucke blijkbaar zo verstandig is dat hij de eigen plannen van de Vlaamse regering kwam uitleggen aan die regering’.
• Een ander heikel element: de coronapasjes. Die mogen absoluut zo niet benoemd worden, een semantische discussie die ook in de EU opdook, net als in de Wetstraat: de liberalen hebben een heilige schrik voor die connotatie. Maar de realiteit is dat straks het EU-certificaat, dat ook nodig zal zijn om te reizen, gebruikt zal worden als een pasje om onder meer toegang te krijgen tot de festivals.
• Zowel Wouter Beke (CD&V), de Vlaamse minister van Welzijn, maar ook onder meer Georges-Louis Bouchez, de MR-voorzitter, hadden zich fel op dit dossier geprofileerd: pasjes, dat mocht en kon niet. In werkelijkheid komen die er nu toch, zij het niet onder die naam.
• Maar ten gronde kon men aan tafel niet anders dan vaststellen dat Vandenbroucke, die wel vaker een standpunt tegen zijn collega’s uit de regeringen van de deelstaten innam, deze keer één cruciale steun miste: die van de premier. De Croo kon moeilijk anders, na de eigen aankondigingen van het afgelopen weekend.

Lessen uit het verleden: Wél komen en het oneens zijn, is ook geen goede optie voor een persconferentie.

• De laatste keer dat Vandenbroucke zo alleen stond, moet het Overlegcomité van vrijdag 19 maart zijn geweest. Daar pleitte de minister van Volksgezondheid fel om de maatregelen aan te scherpen, maar ook toen lag de Vlaamse regering stevig dwars en brak de tandem Vandenbroucke-De Croo een eerste keer, na maanden steeds op dezelfde lijn te hebben gezeten, tot ergernis van anderen. Vandenbroucke beet in het stof.
• Achteraf kwam de socialist wel naar de persconferentie, maar enkel om één veelbetekenend zinnetje te zeggen, die vrijdag: ‘Dit is ongetwijfeld niet ons laatste rendez-vous. Meer heb ik daar eigenlijk niet aan toe te voegen’, zo stelde hij, waarna hij verdween, zonder beschikbaarheid voor interviews. De week erna kreeg hij gelijk: de derde golf barstte in alle hevigheid los, een heleboel maatregelen werden aangescherpt.
• Gisteren dus een andere aanpak: geen Vandenbroucke te zien op de persconferentie, de politiek van de lege stoel. Het smoesje vanuit de federale regering was dat de Kamercommissie Volksgezondheid wachtte en dat de vicepremier dus weg moest: niet helemaal een valabele uitleg, de commissie ging zelfs niet door. Maar beter dat en zo vermijden dat er een beeld van onenigheid wordt opgewekt, was vermoedelijk de afweging.
• Een paar uur later herpakte de vicepremier van Vooruit zich dan: hij trok naar de studio van de VRT voor het journaal. Daar verdedigde hij mild de maatregelen en waarschuwde meteen ook. Hij zou immers de cijfers van de Vlaamse regering, die gelden als drempel om te kunnen versoepelen, ‘boven zijn bed hangen’.
• Die drempel is vooral de bezetting in de ziekenhuizen: 500 coronabedden op intensieve noemde hij ‘een absolute drempel’.
• Daarin heeft Vandenbroucke nog één trouwe bondgenoot: de experten, met Erika Vlieghe – als voorzitter van de Gems, de raad die de exit moet begeleiden – op kop. Plots, geheel toevallig, lekte in de loop van de dag het advies van die raad, wat moest aantonen dat zij veel strenger wilden zijn dan de politiek. Ook gisteren bleef de mediadruk van de experten komen.
• Daar waar vroeger zo’n gezamenlijke duw van Vandenbroucke en Vlieghe haast onvermijdelijk de zaak hebben doen kantelen, volstond dat nu niet meer: de wind is gekeerd. Met de vaccinaties op kruissnelheid en de voorbeelden van Israël, de UK en de VS in het achterhoofd, lijken de regeringsleiders vastbesloten om de prijs van ‘bevrijder’ te kunnen claimen.

Ook genoteerd: Een wel erg felle uithaal van Theo Francken (N-VA) naar Vandenbroucke, die hij ‘een kleuter’, ‘een moppersmurf’ en een ‘professor die alles beter weet’ noemde.

• Beiden zijn uiteraard van dezelfde Vlaams-Brabantse kieskring. Maar N-VA-stemmenkanon Francken lanceerde vanmorgen een frontale aanval op de Vooruit-minister.
  • ‘Afwezig zijn op de persconferentie als minister van Volksgezondheid, is dat zoals gaan plassen tijdens een ambetante stemming?’
  • ‘Steunt moppersmurf Vandenbroucke de genomen beslissingen? Graag duidelijkheid.’
  • ‘Te belachelijk. Dikke buis voor de professor die alles altijd beter weet.’
  • ‘Of denk je dat Jan Jambon het laatste jaar altijd met alles gelukkig was? Hij ging nochtans altijd naar de persconferentie en nam zijn verantwoordelijkheid. Staatsman versus Kleuter.’
• Vermoedelijk zijn er straks tijdens het vragenuurtje in de Kamer nog wel Kamerleden die zullen terugkomen op de houding van Vandenbroucke. De Kamer komt overigens al vandaag plenair bijeen, wegens een feestdag morgen.

In het nieuws: De Israëlische ambassadeur haalt fors uit naar België: ‘Jullie reactie is laf en hypocriet’.

• Binnen de Belgische regering is er druk van Groen en de socialisten om toch maar een stevig standpunt in te nemen in de escalatie van geweld tussen Israël en de Palestijnen. Gisteren kwam minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) met een statement, vanmorgen zat ze zowel op de VRT als op LN24 over de zaak.
• Ze had het over een ‘heel moeilijke situatie, die escalatie, waarbij de burgerbevolking wordt getroffen’. Daarbij hoopt ze op een Europees initiatief: ‘We moeten de diplomatie gebruiken, maar met 27 landen, met de EU, is het altijd moeilijk om één standpunt te hebben. Dus een samenhangende aanpak van de discussie is nodig’, zo stelde ze.”
• Over harde maatregelen, zoals op links binnen de regering wordt geopperd, hield ze de boot af: ‘Ik hoor mensen vragen om sancties. Maar wij zijn niet de eersten die dat moeten doen, we moeten eerst de dialoog op gang brengen, eerst een staakt-het-vuren afdwingen.’
• Ondertussen komt er tegengas vanuit Israël zelf. Daar zijn ze danig geschrokken van de kracht van Hamas, die met militaire hulp van Iran gisteren een enorm tegenoffensief lanceerde: meer dan 1.000 raketten werden richting Israël gelanceerd.
• Het Israëlische leger blijft ondertussen de Gazastrook bestoken, met al meer dan 40 doden tot gevolg, waaronder zeker 12 kinderen.
• De Israëlische ambassadeur Emmanuel Nahshon haalde vanmorgen op LN24 keihard uit naar de Belgische regering. ‘Bevriende landen – de VS, Duitsland, het UK – die steunen allemaal Israël op een onvoorwaardelijke en duidelijke manier. We hebben het recht ons te verdedigen tegen deze aanvallen. Maar de Belgische reactie, daar heb ik maar een paar woorden voor over: hypocriet en laf‘, zo stelde hij.
• Hij wil ook niet weten van een staakt-het-vuren ‘wanneer er de laatste 24 uur dergelijke aanvallen op ons gelanceerd zijn’. 

De discussie waard: Rukken de kabinetten overal op, ook op gemeentelijk niveau?

• In De Standaard merkt journalist Guy Tegenbos terecht op dat in heel de saga rond Veerle Heeren (CD&V) en haar vaccinfraude, een belangrijk bijkomend element naar boven is gekomen: dat in een stadje als Sint-Truiden een burgemeester zich blijkbaar omringt met een heus kabinet, inclusief woordvoerder, kabinetschef en drie cabinetards.
• Een bijzonder kwalijke evolutie, die blijkbaar geïmporteerd wordt vanuit het federale en Vlaamse niveau: in de plaats van ambtenaren, komt politiek benoemd personeel met de juiste lidkaart, om zichzelf te omringen en beleid te maken.
• ‘Tot een beter en open beleid heeft het alleszins niet geleid, bleek de voorbije ­dagen. Integendeel, het kabinet van de burgemeester was mee betrokken bij de ‘voortijdige’ vaccinaties‘, zo merkt Tegenbos terecht op.
• Het lijkt alvast een essentieel onderdeel van een batterij nieuwe regels over politieke hygiëne: het oprukken van de kabinetten op lokaal niveau tegenhouden, om ook niet daar met een politiek waterhoofd aan jobs te eindigen.
• Het kan perfect bij in het lijstje van onder meer de partijfinanciering, het statuut van Parlementsleden, het overschot aan medewerkers van ex-ministers en de kwalijke expansie in plaats van krimp, in tijden van crisis, van de federale kabinetten. Blijft de vraag welke zichzelf respecterende KMO – want dat is ongeveer de grootte van een Vlaams of federaal kabinet – tegenwoordig nog een eigen vaste kok in dienst heeft.

Om te volgen: Brussel blijft worstelen met de vaccinaties.

• In totaal zit heel Brussel nu op een vaccinatiegraad van 74 procent bij mensen ouder dan 75 jaar. In de categorie vanaf 65 jaar valt men terug op 72 procent. Maar liefst zeven gemeenten in Brussel lukken er niet in om bij de 65-plussers een vaccinatiegraad van 70 procent te halen. Ze plannen nu nog een bijkomende inspanning om alsnog dat cijfer te halen.
• In vier gemeenten – Anderlecht, Schaarbeek, Sint-Pieters-Woluwe en Vorst – is men al bezig om mensen boven de 40 jaar een prik te geven: de leeftijdsgroepen daarboven zijn ‘gesatureerd’, zij komen niet meer opdagen. Cijfers van afgelopen weekend voor Sint-Pieters-Woluwe zaten op 30 procent van de capaciteit, in Schaarbeek zat men aan nog geen 20 procent, zo schrijft Le Soir.
• In totaal zit heel Brussel dus met een probleem: want als in die oudste groepen zo’n lage cijfers gehaald worden, betekent dat meer dan waarschijnlijk dat de percentages nog lager worden, naarmate de leeftijd daalt. Jongere mensen zijn minder bereid dan ouderen om het vaccin te nemen.
• In die zin is men extra inspanningen gestart: in Molenbeek zijn er drie ‘ambassadeurs’ die op de markt over het vaccin informatie geven. De stad Brussel lanceert in haar wijkhuizen een campagne om 7.500 ouderen te bereiken en hulp aan te bieden om naar een vaccinatiecentrum te gaan. Ook Anderlecht past die techniek toe.