Als verwelkoming van de Amerikaanse president-elect Joe Biden kon het tellen. De Europese Unie voerde afgelopen dinsdag importheffingen in op een resem Amerikaanse producten, van vliegtuigen tot sterke drank. ‘Onbegrijpelijk’, reageren de Franse wijnbouwers, die vrezen dat dit de handelsrelaties met de VS gaat verpesten.

Stellen we uit, of drukken we door? Dat was het dilemma waar de Europese Commissie en de Europese ministers van Handel begin deze week voor stonden. Op de agenda stond de invoering van een importbelasting op 4 miljard dollar aan Amerikaanse producten.

De EU had van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in oktober de toelating gekregen om zulke importheffingen te lanceren, maar stelde de beslissing uit tot na de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Het gaat om een vorm van toegelaten vergelding voor de Amerikaanse staatssteun aan vliegtuigbouwer Boeing, de concurrent van het Europese Airbus.

We drukken door, beslisten de Europese beleidsmakers, ondanks dat er met Biden vanaf 20 januari een nieuwe wind gaat waaien in het Witte Huis. De EU voerde dinsdag de importheffingen in: 15 procent in op Amerikaanse vliegtuigen en -onderdelen en 25 procent op een heleboel andere Amerikaanse producten die niets met luchtvaart te maken hebben. Het gaat om voedingsproducten als fruitsap, rum, tabak en noten en om industriële import zoals tractoren.

Boze Franse wijnbouwers

De federatie van Franse wijnexporteurs (FEVS) reageert ontzet. Ze riep de EU vooraf tevergeefs op om zich terughoudend op te stellen tot Biden aan de macht is. ‘Deze beslissing is juridisch gefundeerd maar onbegrijpelijk en gevaarlijk op economisch en commercieel vlak’, zegt voorzitter César Giron.

De regering-Trump voerde een jaar geleden een importtaks van 25 procent in op Franse wijnen. Dat leidde volgens de FEVS al tot 400 miljoen euro omzetverlies voor de Franse wijnuitvoerders, waarvan 80 miljoen euro voor de Bourgogne-streek. Met de nieuwe Europese importheffingen op Amerikaanse sterke drank – naast rum gaat het onder meer om vermouth en vodka – lijkt een geste van de Amerikanen om hun invoertaks op Franse wijnen te verlagen verder weg dan ooit.

Simultaan schaken

De Europees-Amerikaanse handel is goed voor een waarde van 1,7 miljard euro per dag, met Duitsland en Frankrijk als de grootste EU-handelspartners van de VS. ‘De nieuwe heffingen zijn niet gericht tegen Biden’, susten Europese beleidsmakers. ‘Maar we moeten op onze strepen staan.’

‘We hadden geen andere keuze dan tot deze tegenmaatregelen overgaan, gezien het gebrek aan vooruitgang met de VS’, verklaarde de Europese commissaris voor Handel Valdis Dombrovskis. Hij verwees daarmee naar onwil van de regering-Trump om over de zaak te onderhandelen. Volgens Dombrovskis zijn de nieuwe heffingen zeker niet bedoeld om het handelsconflict te laten escaleren.

Europa hoopt twee vliegen in een klap te slaan: een duidelijk signaal geven aan de zittende regering-Trump en zich in een sterke startpositie maneuvreren voor onderhandelingen met de komende regering-Biden. In het Duitse kamp was te horen dat verder uitstel van de beslissing geen optie was, omdat het nog tot februari of maart kan duren vooraleer de regering-Biden echt klaar is voor handelsgesprekken.

‘We zijn bereid om op elk moment onze maatregelen tegen de VS op te schorten als zij hetzelfde doen met hun maatregelen, en wensen zo snel mogelijk een onderhandelde oplossing te vinden’, verklaarden de Franse ministers Bruno Le Maire (Economie) en Franck Riester (Handel). Zij staan helemaal achter de nieuwe importheffingen. De wijnexporteurs zijn maar een deel van het Franse verhaal. Het is Frankrijk wellicht vooral te doen om de belangen van Airbus, met sterke aanwezigheid in Toulouse, te verdedigen.

‘Reset’ van de handelsrelatie

Onder meer de Duitse industriekoepel BDI en de Belgische werkgeversorganisatie VBO hopen dat de verkiezing van Joe Biden zal leiden tot een ‘reset’ van de handelsrelaties tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten. De Franse wijnexporteurs vinden dat er een valse start genomen is.

‘Een zaak is duidelijk: hoe sneller deze importtarieven van tafel zijn, hoe beter’, zegt Wolfgang Niedermark van de Duitse industriefederatie. ‘Importheffingen brengen schade toe aan de transatlantische handel en dus aan de partners aan beide zijden van de Atlantische Oceaan. De Duitse industrie roept op tot een snelle onderhandelde oplossing en een akkoord over toekomstige beperkingen van staatssteun.’

De VS zijn voor België de vierde belangrijkste handelspartner en de grootste buitenlandse investeerder. Het VBO dringt aan op een ‘snelle verwijdering van de ruis die momenteel op de handelsbetrekkingen zit’ en wijst erop dat de nog steeds geldende Amerikaanse tariefmaatregelen op Europees staal en aluminium, ook Belgische producenten treffen.

‘Made in America’

De meeste waarnemers verwachten niet dat er met de nakende machtswissel een einde komt aan het economisch nationalisme van de Verenigde Staten. Daarvoor is het aanzwengelen van de eigen economie en de creatie van Amerikaanse jobs te belangrijk om uit het coronadal te klauteren. Trumps ‘America First’ zal onder Biden gewoon ‘Made in America’ of ‘Buy American’ heten.

Net als in andere geopolitieke domeinen hoopt Europa vooral op minder Amerikaanse unilaterisme en meer transatlantisch overleg. ‘We rekenen erop dat de toekomstige president van de VS de EU weer als bondgenoot behandelt’, zegt de Duitse industriekoepel BDI.