Deze week ontmoetten de Amerikaanse president Joe Biden en Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen in Washington DC. Na vluchtige gesprekken op de G20-top in Rome en de COP26-klimaatconferentie in Glasgow, konden beide wereldleiders nu uitgebreider praten.

Na al dat gepraat over Covid-19 en klimaatverandering hadden Biden en von der Leyen het nu vooral over het buitenland: welke problemen er zich afspelen en wat de mogelijke oplossingen zijn.

1. Toch corona

Hoewel het het meest besproken gespreksonderwerp is van de afgelopen twee jaar, kan een ontmoeting tussen twee van ’s werelds grootste mogendheden moeilijk geen woord reppen over Covid-19. Von der Leyen geeft aan waakzaam te zijn voor ‘een pandemie van ongevaccineerden’, en wil verder inzetten op het vaccineren van burgers in de EU en de VS. Hiernaast willen beide machten volgend jaar een wereldwijde vaccinatiegraad van 70 procent halen. Volgens cijfers van Our World in Data ligt dat percentage nu al boven de 40 procent.

2. Wit-Rusland

Wit-Rusland belooft een echt zorgenkind te zijn voor de EU en de VS. President Loekasjenko importeerde migranten uit het Midden-Oosten met speciaal gecharterde vliegtuigen. Daarna zou hij hun, onder druk van het Wit-Russisch leger, naar de grens met Polen en Litouwen duwen: de EU in. Aan de Poolse grens volstrekt zich nu een echt drama: honderden migranten proberen, met behulp van primitief gereedschap en omgehakte boomstammen, zich een weg te banen naar de EU. Aan de grens staan muren van Pools prikkeldraad, met daarachter een muur van Poolse soldaten om hun de weg te versperren. Het land is de wanhoop nabij, en bekijkt ondertussen zelfs om een grensmuur op te trekken.

Ook voor de EU is dit een zorgelijke zaak, aangezien zo het hele migratiebeleid van de Unie op een helling komt te staan. Nu Loekasjenko ook dreigt met het dichtdraaien van de gaskraan als de EU te hard terugslaat, borrelt de woede op bij von der Leyen. Ze is dan ook stellig in haar antwoord: “Dit is geen migratiecrisis, maar een hybride-aanval. We moeten onze democratieën beschermen van dit cynische, geopolitieke machtsspel”, zo klinkt von der Leyen bij haar persmoment voor het Witte Huis. “Volgende week zal de EU haar maatregelen tegen Wit-Rusland verstrengen, de VS volgt in december. We zullen ook kijken om sancties in te voeren tegen de luchtvaartmaatschappijen die meewerken aan het vervoeren van migranten naar Minsk.

Ook roept von der Leyen Wit-Rusland en diens president, Aleksandr Loekasjenko, op om VN-diensten toegang te verlenen tot het land. Ondertussen raakte ook bekend dat het Verenigd Koninkrijk een team militairen naar Polen stuurt om het leger te helpen de grens te handhaven.

3. Oekraïne

Rusland is opnieuw troepen aan het verzamelen aan de grens met Oekraïne. De VS houdt de situatie daar nauwgezet in de gaten, en waarschuwt Europa voor een nakend conflict. Dmitry Peskov, de woordvoerder van het Kremlin, spreekt dit rapport tegen, als zijnde “loze en ongefundeerde pogingen om de spanningen op te voeren”.

Tegelijk beschuldigt Rusland de VS van provocatie, nadat die het commandoschip USS Mount Whitney naar de Zwarte Zee stuurde in het kader van NAVO-oefeningen. Eerdere troepenbewegingen van de Russen konden keer op keer worden tegengehouden door een goed getimed telefoontje van president Biden, die de Russische president Poetin tot bedaren bracht.

Deze keer lijkt het alleszins menens bij de Russen. Daarom verklaarde Ursula von der Leyen dat de EU en de VS de territoriale integriteit van Oekraïne zullen garanderen. Ook ondersteunen ze het land in haar pogingen om de binnenlandse economie te moderniseren en weerstand op te bouwen tegen buitenlandse provocaties.

4. Ierland

Ook het Noord-Ierlandprotocol kwam ter sprake op de ontmoeting. Dat protocol bepaalt dat de ‘harde grens’ of douanegrens tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk na de Brexit midden in zee ligt tussen het Britse eiland en het Ierse. Daarom moet ook alle in- en uitvoer tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk langs de douane passeren.

Dit is dik tegen de zin van de Britten, die al sinds het tekenen van het protocol schermen met een aanpassing. De EU geeft veel toe tijdens de nieuwe onderhandelingen, maar wil toch niet heel het protocol herzien; de Britten willen hun eigen zin: het is een douanegrens tussen Noord-Ierland en de republiek Ierland, of het activeren van artikel 16.

Dat artikel bepaalt dat, als beide partijen er niet uit geraken, één van de twee op eigen houtje de wet mag aanpassen. Dit zal echter niet gepaard gaan met verdere goede relaties, waardoor het eerder dreigtaal is dan een echte mogelijkheid. Ondertussen blijven de onderhandelingen over de aanpassing van het Noord-Ierlandprotocol aanslepen.

Op het persmoment vertelde de voorzitter van de Europese Commissie dat het protocol de weg voorwaarts is: “Het is dé manier om vrede en stabiliteit op het eiland te behouden. De Europese Unie heeft al flexibiliteit getoond, en zal dat ook blijven doen. Toch is het belangrijk om niet te ver af te wijken van het oorspronkelijke akkoord.”

5. Infrastructuur

Met het Amerikaanse ‘Build Back Better’– en het Europese ‘European Global Giveaway’- plan willen beide wereldleiders verder inzetten op de investeringen in infrastructuur. Terwijl het Amerikaanse plan zich vooral richt op de eigen regio, zet Europa meer in op een infrastructurele connectie met Afrika. Dit vooral om de Chinese investeringen in het continent tegen te gaan. Von der Leyen en Biden gaven samen aan de willen investeren in de meest belovende projecten die de wereldwijde infrastructuur (en zo ook communicatie en verbintenis) te bevorderen.

(lp)