De Kamer keurde donderdag het wetsontwerp goed dat de overheid toelaat om het Passenger Locator Form of Passagier Lokalisatie Formulier ook buiten de Pandemiewet om in te voeren. Privacy-experts waarschuwen voor een gevaarlijk hellend vlak.
Waar het om draait: Kent u het PLF nog? Tijdens de coronacrisis moesten reizigers die terugkeerden of aankwamen in België onder bepaalde voorwaarden zo’n formulier invullen, zodat de FOD Volksgezondheid zicht kreeg op de gezondheidstoestand van de inkomende mensen. De bedoeling was om bij een besmetting snel te kunnen ingrijpen en de verdere verspreiding van het coronavirus te vertragen. Een nevengevolg was wel dat de staat inzage kreeg in de reisbewegingen van de burgers.
Pandemiewet
Het nieuws: De controles via het PLF hadden de Pandemiewet uit 2021, die tijdens een pandemie uitzonderlijke overheidsmaatregelen rechtvaardigde, als wettelijke onderbouw. Maar die wet werd in maart 2022, toen de coronacrisis gaan liggen was, gedeactiveerd. Nu is de wet gestemd – regeringspartijen versus oppositie – die controles via het PLF ook buiten pandemieperiodes mogelijk maken.
De argumentatie: De redenering van de Vivaldi-regering is dat er ook controles en reisbeperkingen mogelijk moeten zijn wanneer een besmettelijke ziekte in een ander land of werelddeel uitbreekt, zonder dat er al echt sprake is van een epidemie of pandemie. Op die manier kan de staat vermijden dat besmette mensen ongecontroleerd naar België reizen en zo de volksgezondheid beschermen.
Big Brother
De kritiek: Volgens privacy-activisten druist die verruiming van het PLF echter helemaal in tegen de overheidsbelofte dat coronamaatregelen uitzonderlijk zouden zijn.
- “Waarom – in godsnaam – zouden we een tool als het PLF in stand willen houden, laat staan opnieuw invoeren? En waar is alle PLF-data van de afgelopen jaren heen? Nul transparantie, nul rekenschap. Wat een farce”, schrijft privacy-expert Matthias Dobbelaere-Welvaert op sociale media. Hij spreekt van “een privacy-intrusieve tool van de overheid die uw reis surveilleert en dat buiten de pandemie en zonder hard uitdoofscenario”.
- “Fundamentele vrijheden komen te voet en gaan te paard”, besluit Tijl de Bie, professor AI aan de UGent.
Uitgezoomd: Op de achtergrond speelt een breder wantrouwen mee tegenover een centrale overheid die de verplaatsingen, activiteiten en financiële transacties van haar burgers digitaal in kaart brengt en misschien zelfs gaat sturen. Denk maar aan verkeerscamera’s of de plannen rond een digitale euro. Zo’n Big Brother is een bedreiging voor de individuele vrijheid, zo luidt de kritiek.
