Na meer dan een half jaar strijd in Oekraïne raakt steeds meer bekend over de oorlogstechnieken- en tactieken van de agressor. Het Brits ministerie van Defensie bevestigt dat Rusland nu PFM-1 antipersoneelsmijnen gebruikt; wapens die verboden zijn volgens de Ottawa-conventie.

In 1997 kwamen de leiders van meer dan veertig landen bijeen in het Canadese Ottawa, om een verbod af te spreken op bepaalde soorten landmijnen. Meer bepaald mijnen die gericht waren tegen mensen, zogenoemde antipersoneelsmijnen, moesten verboden worden. Nu, 25 jaar later, hebben 164 landen het verdrag getekend. De grootste mijnenproducenten, de Verenigde Staten, Rusland en China, horen daar echter niet bij.

Vlindermijn

Het conflict in Oekraïne toont waarom Rusland het verdrag niet wilde tekenen: de antipersoneelsmijnen, vooral de PFM-1 en PFM-1S, worden in heel Oekraïne gebruikt, en niet enkel op het slagveld. In Marioepol, Charkov, Donetsk, Kramatorsk en vermoedelijk ook Boetsja werden de PFM-1 “vlindermijnen” gebruikt.

De PFM-1 is een kleine bom met een relatief kleine springlading. De mijnen kunnen met mortieren, vliegtuigen of helikopters in een gebied worden gedropt, en landen zonder te ontploffen. Pas nadien ontploffen de zogeheten vlindermijnen, als iemand er op trapt. Door de grootte van de mijn en de opvallende vorm en kleuren, worden ze vaak door kinderen als speelgoed aanzien. In Afghanistan werden duizenden kinderen verminkt door een ontploffing van een PFM-1: de mijnen bevatten te weinig springstof om iemand echt te doden.

Rusland én Oekraïne?

In Oekraïne is het bijzonder moeilijk uit te maken wie de mijnen eigenlijk gebruikt: na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en de geboorte van een onafhankelijk Oekraïne, bleven miljoenen vlindermijnen achter in Sovjet-stocks in het land. Oekraïne vernietigde sinds 1997 al bijna een miljoen PFM-1’s, maar heeft wel nog ruim vijf miljoen in stock. De voorraad van Rusland zelf is ongetwijfeld nog veel groter.

Het Britse ministerie van Defensie geeft nu aan dat Rusland (en misschien ook Oekraïne) bijzonder veel risico nemen door de vlindermijnen in te zetten. “Het is aannemelijk dat Rusland hun stock, daterend uit Sovjet-tijden, gebruikt. Over tijd zijn de mijnen hoogst onbetrouwbaar en onvoorspelbaar geworden. Dit zorgt voor een risico voor zowel de lokale bevolking als voor humanitaire operaties om de mijnen weg te halen.”

(as)