In het nieuws: De Britse premier Rishi Sunak en Europese Commisievoorzitter Ursula Von der Leyen kwamen overeen om de Europese buitengrens nu op het Ierse vasteland te leggen.

• In het vorige Brexit-akkoord dat met de voormalige premier Boris Johnson werd afgesloten, bepaalde het Noord-Ierlandprotocol de buitengrens op zee tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk. De idee daarachter was dat een harde grens tussen Noord-Ierland en Ierland geweld zou veroorzaken en dit voorkomen moest worden.
  • Ook zou het moeilijker zijn om over land goederen te controleren die verboden zijn om de Europese interne markt te betreden. Vandaar dat men besliste om Noord-Ierland binnen de Europese markt te behouden. Zodra het akkoord echter was ondertekend, begon Londen zich al tegendraads op te stellen. Zowel politici in Noord-Ierland als op het Britse eiland waren kwaad om de regeling. Noord-Ierland zou in de toekomst zo op economisch vlak vervreemd raken van het Verenigd Koninkrijk.
  • Pro-Britse politieke partijen in Noord-Ierland verklaarden overigens dat het ongehoord was om Europese wetten te moeten naleven zonder dat ze enige vorm van inspraak hadden bij de Europese besluitvormingsprocessen.

Wat werd beslist?

Concreet: Premier Sunak zei op een persconferentie in Windsor dat de EU en het VK overeen waren gekomen om geen grenzen op te zetten tussen het Britse eiland en een provincie. Dat meldt Reuters.

• Goederen voor Noord-Ierland vanuit Groot-Brittannië zullen nu gescheiden reizen via een ‘groene’ en ‘rode’ laan.
  • Wat reist via de groene weg, wordt vrijgesteld van douanecontroles en blijft in Noord-Ierland of mag op de Europese markt terechtkomen. Dit zorgt ervoor dat er heel wat minder papierwerk nodig is.
  • De rode weg blijft behouden voor Britse goederen die niet tot op de Europese markt mogen reizen. Die handelsstroom zal wel onderhevig blijven aan controles.
• Noord-Ierland zal vanaf nu ook een ‘noodrem’ kunnen hanteren om nieuwe Europese wetgevingen een halt toe te roepen. Sunak hoopt dat de zogenaamde ‘Stormontrem’ pro-Britse politici milder zal stellen.
  • Het Noord-Ierse gebied blijft in het Europese handelsblok, maar zodra in het regionale parlement (genaamd Stormont) 30 van de 90 leden – die tot minstens twee politieke partijen behoren – gekant zijn tegen een nieuwe Europese maatregel, wordt er ingegrepen in de Europese besluitvorming. Het parlement kan dan Londen vragen om met de EU een compromis uit te werken. Al blijft het Europese Hof van Justitie nog altijd de ultieme scheidsrechter.
• Tot slot mag het Verenigd Koninkrijk nog deelnemen aan het Horizonakkoord dat eind 2020 werd afgesloten. Horizon behelst 95,5 miljard euro om wetenschappelijke en innovatieve programma’s te subsidiëren. De EU had de toegang van het VK aanvankelijk geblokkeerd, maar Von der Leyen beloofde dat zodra het nieuwe Brexit-akkoord van kracht is, ook Britse wetenschappers aanspraak mogen maken op het fonds.

Toekomst EU-VK

En verder: Het Windsor-akkoord, genoemd naar de plek waar de deal werd afgeklopt, moet wel nog geratificeerd worden door de parlementen van de 27 Europese lidstaten en van het VK.

• Het wordt vooral uitkijken naar de reactie in Belfast.
• De voormalige Britse Brexitminister David Davis reageerde alvast positief en benoemde het akkoord een “formidabel onderhandelingssucces”.
• Sunak, slechts vier maanden actief als premier, lijkt zo in te zetten op betere relaties met Brussel en wil een eind breien aan de Brexitsaga. Hij hoopt nu vooruit te kunnen om in te zetten op nieuwe en gezondere betrekkingen tussen de VK en het Europese handelsblok.

(nd)