VK wil Brexit-regeling voor Noord-Ierland eenzijdig aanpassen; riskeert toorn van EU

De regering van Boris Johnson gaat binnen enkele weken een nieuwe wet introduceren die delen van de Brexit-deal waarover met de Europese Unie (EU) werd onderhandeld, terzijde schuift. Steen des aanstoots is het Noord-Ierse protocol, dat Noord-Ierland voor een deel in de EU houdt.

Waarom is dit belangrijk?

Het is een maatregel die de spanningen tussen Groot-Brittannië en het statenverband waarschijnlijk zal doen oplopen en het vooruitzicht van een handelsoorlog zal doen toenemen.

Liz Truss, de Britse minister van Buitenlandse Zaken, heeft vandaag in het Britse Lagerhuis gezegd dat haar regering van plan is om “in de komende weken” een wet in te voeren die wijzigingen aanbrengt in het Noord-Ierse protocol.

Het beladen protocol maakt deel uit van de handelsovereenkomst na de Brexit, die controles voorschrijft op sommige goederen die Noord-Ierland binnenkomen vanuit de rest van het Verenigd Koninkrijk (VK). Door deels de handelsregels van de interne markt te volgen, staat de natie nog steeds met één been in de EU.

Er kan wel vrijelijk gehandeld worden tussen Ierland en Noord-Ierland, en zijn er geen grenscontroles op het Ierse vasteland. Maar er zijn sinds de overeenkomst wel allerlei handelsobstructies (zoals grenscontroles en importbelastingen) op de Ierse Zee, tussen Noord-Ierland en de rest van het VK.

Grenscontroles afschaffen

De Britse regering wil nu de grenscontroles afschaffen op goederen die getransporteerd worden naar Noord-Ierland en enkel daar verkocht worden, bericht de NOS. Om te zorgen dat die producten niet toch in Ierland of in een andere lidstaat van de EU terechtkomen, komen er hogere boetes op het smokkelen van koopwaar vanuit Noord-Ierland naar de EU.

Daarnaast wil de minister ook de btw-regels voor Noord-Ierland gewijzigd zien. Noord-Ieren kunnen geen gebruikmaken van lagere btw-tarieven op gereedschap om hun huis groener te maken, zoals warmtepompen en zonnepanelen. Die Britse maatregel zou immers in strijd zijn met EU-belastingregels. Volgens de Noord-Ierse unionistische partij, de Democratic Unionist Party, leven Noord-Ieren hierdoor als tweederangsburgers in eigen land. De Britse regering wil nu dat deze lagere tarieven ook voor hen gelden.

De pro-Britse Democratic Unionist Party, die bij de verkiezingen van 5 mei tweede werd achter Sinn Féin, is overigens de grootste voorstander van de afschaffing van het protocol.

Gevolgen

De EU heeft er bij Groot-Brittannië op aangedrongen geen unilaterale actie te ondernemen om delen van de Brexit-overeenkomst terzijde te schuiven, en waarschuwt dat er gevolgen zullen zijn als het dat toch doet.

Zo stelde Europees commissaris Maros Sefcovic, verantwoordelijk voor de relaties met het VK, dat hij geen andere keuze zal hebben dan “met alle middelen” die hij tot zijn beschikking heeft te reageren als Londen effectief een wet aanneemt die bepaalde delen van de Brexit tenietdoet.

Ook onze premier, Alexander De Croo, heeft van zich laten horen in de kwestie. Hij opperde, volgens CNBC, dat als het VK zich niet aan de overeenkomst zou houden, dit een groot probleem zou opleveren voor de interne markt van de EU.

Brits premier Boris Johnson heeft – ondanks het feit dat hij opnieuw over het protocol heeft onderhandeld en het heeft ondertekend – al een paar keer gezegd dat “er een noodzaak zal zijn om op te treden” als het standpunt van de EU niet verandert.

Crisis

Intussen is Noord-Ierland in de ban van een politieke crisis: 10 dagen na de verkiezingen weigeren de pro-Britse unionisten om een parlementsvoorzitter te benoemen en een nieuwe regering te vormen.

Meer