In een onwaarschijnlijk opbod regende het dit weekend ‘versoepelnieuws’: premier Alexander De Croo (Open Vld) wilde daarbij iedereen duidelijk in snelheid pakken en zelf het nieuws claimen. Want waar in de Kern nog afspraken waren om het in augustus rustig aan te doen en het Frank Vandenbroucke (Vooruit) was, die over de festivals begon, gooide De Croo het zelf helemaal over een andere boeg. Daarmee bleef de premier ook netjes de Vlaamse regering voor, die met een eigen versoepelingsplan zou komen.

In het nieuws: Een nieuw Overlegcomité morgen.

De details: Alles staat in het teken van versoepelingen.

• Na de opening van de terrassen en het verdwijnen van de avondklok – wat bijna kon gelden als een soort ‘bevrijdingsfeest’ afgelopen weekend – is de sfeer in de Wetstraat helemaal omgeslagen. Niet langer kunnen er punten verdiend worden met de bestrijding van de pandemie, maar wel met het openen van de samenleving.
• Dat werd bruusk aangetoond op vrijdag, in een wat banale discussie over het gebruik van plexiglas in de horeca. Eerst leek het wel toegelaten simpelweg schermen te plaatsen tussen klanten, om bubbels van vier uit elkaar te houden. Maar de regering had blijkbaar bij het kopiëren van oude teksten een ongelukkige fout gemaakt en probeerde dat eerst wanhopig recht te zetten: plexiglas volstond niet, het zou anderhalve meter afstand moeten zijn.
• Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) kreeg zo de zaak helemaal terug in zijn gezicht: hij had vrijdagmorgen op Radio 1 net nog eens gemeld dat het plexiglas niet kon, maar werd vrijwel meteen daarna doodleuk teruggefloten door partijgenoot Mathias De Clercq (Open Vld), de burgemeester van Gent. Die liet z’n gezond verstand oordelen en meldde dat hij dit onverwachte verbod niet zou handhaven. De Leuvense burgemeester Mohamed Ridouani (Vooruit) volgde.
• En als Antwerps burgemeester stelde ook Bart De Wever (N-VA) de nodige vragen: dit was toch niet correct georganiseerd en de federale ploeg kon makkelijk zichzelf corrigeren door het verbod in te trekken. In een radiogesprek samen met deze De Wever, haalde Annelies Verlinden (CD&V), minister van Binnenlandse Zaken, dan maar een ‘Belgische’ oplossing boven: het verbod zou ‘zacht gehandhaafd’ worden. Een unieke toepassing van de wet.
• Zo is de zaak van het plexiglas nog niet uitgeklaard: onder meer minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) blijft eraan vasthouden om enkel de regel van anderhalve meter toe te passen, als bescherming, niet het plexiglas.

The big picture: Het gevecht om wie ‘de goed nieuws show’ mag leiden, is nu volop begonnen.

• Wat nu op het spel staat in de Wetstraat, is van cruciaal electoraal belang, zo schat een pak volk het in: wie kan de vruchten plukken, na meer dan een jaar ellende, van de coronacrisis? Het is zeker dat Vandenbroucke hét gezicht is geworden van diegenen die tijdens de pandemie een ernstige, strenge leider zochten. Maar wie wordt het boegbeeld dat het succes en plezier van de versoepeling mag opeisen?
• Het leidt alvast geen twijfel dat de premier zelf die eer wil opeisen. Want wat afgelopen weekend gebeurde was toch wat ongezien in de Wetstraat: de premier negeerde doodleuk zijn eigen voorstel, een evenementenkalender die donderdag op de Kern was beland. Daarin staat onder meer:
  • Vanaf 1 juni: Indoor events met maximum 200 mensen, iedereen zittend en met mondmasker en sociale afstand. Outdoor maximum 500 mensen, met mondmasker en afstand.
  • Vanaf 1 juli: Indoor events tot maximum 1.000 mensen, niet meer zittend, wel mondmaskers en afstand. Outdoor zou dan tot 2.500 personen kunnen, met mondmasker en op afstand.
  • Vanaf 1 augustus: Indoor maximum 2.000 mensen met mondmasker en op afstand. Outdoor een plafond van 10.000 mensen, met modaliteiten voor mensen met een vaccinatiecertificaat of een negatieve test de jongste 72 uur.
• Opvallend die donderdag: Vooruit drong er via Vandenbroucke op aan ’toch iets te doen om eind augustus festivals zoals Pukkelpop mogelijk te maken’. De socialisten zetten dus de deur open voor festivals. En Vandenbroucke was gepland voor de Zevende Dag, op zondag, om daar die boodschap te gaan zetten.
• Tegelijk kreeg de federale regering het ‘Plan van de vrijheid’ – een beetje pesterig PVV gedoopt, uitgerekend de oude naam van Open Vld – van de Vlaamse regering op het bord. En dat ging toch wat verder dan de federale plannen en ook dan de adviezen van de experten, verzameld in de Gems-adviesgroep. Zo was ook daar sprake van events tot 10.000 mensen vanaf augustus en lagen vooral de cijfers voor indoor iets hoger. Vooral vanaf augustus leek de Vlaamse regering zowat alle grote beperkingen op te heffen.
• Na een overleg zondagmorgen tussen de Vlaamse regering en De Croo, besliste deze laatste volop gas te geven. De premier was duidelijk niet van plan zich de kaas van tussen zijn brood te laten eten: hij moest en zou als eerste communiceren. En plots werden dus de festivals vanaf augustus in de markt gezet: die zouden kunnen doorgaan, volgens de premier.
• Zowel voor Jan Jambon (N-VA), die om 13 uur op VTM gepland was, als voor Vandenbroucke op de VRT om 11 uur, was het even slikken: zij werden opzij geduwd door de premier, die sneller met zijn communicatie kwam.
• Hoe het nu concreet zal aflopen met de festivals, is nog niet duidelijk: plafonds tot 10.000 lijken te gelden, maar vooral met de vraag of er een coronacertificaat aan te pas zal komen. Dat moet op Europees niveau ingevoerd worden, liefst tegen de zomer, zodat het toerisme weer zo veel mogelijk op gang kan komen: er is een immense druk van de Zuid-Europese landen om dit zo snel mogelijk te regelen.

In de marge: Ook Wouter Beke (CD&V) gaat vol voor rehabilitatie, in het spoor van de vaccinatiecampagne.

• Net als Maggie De Block (Open Vld) in de eerste maanden van de pandemie, had Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) het in de crisis niet onder de markt. Felle kritiek was zijn deel, een paar keer werd het ook echt heet onder z’n stoel als minister.
• Zo lag het scenario klaar om hem te vervangen bij een eventuele reshuffle van de Vlaamse regering, op het moment dat de federale regering zou worden gevormd. En opvallend, zeker de ‘eigen’ zuil – met topvrouw Margot Cloet van Zorgnet-Icuro – duwde stevig om Beke te ondermijnen.
• Maar Beke overleefde de storm en wil vandaag volop de vruchten plukken van een vaccinatiecampagne die erg goed lijkt te lopen: de percentages van de bevolking die in Vlaanderen een vaccin nemen, liggen erg hoog.
• In De Zondag afficheerde hij zichzelf afgelopen weekend als ‘herboren’ en hij schoof meteen een nog ambitieuzer doel naar voren: tegen 11 juli zullen alle 16-plussers een eerste keer ingeënt zijn. ‘Wij behoren niet toevallig tot de beste leerlingen van de Europese klas. Joe Biden wil tegen 4 juli zeventig procent van de volwassen Amerikanen een eerste vaccin gegeven hebben. Ik kan u zeggen: wij zullen verder staan.’
• Daarbij duwt Beke opnieuw waar het pijn doet: zullen Wallonië en Brussel kunnen volgen en op het eind een hoog genoeg cijfer halen? Indien niet, zal men een eigen koers varen, zo zegt Beke: ‘Vlaanderen mag niet het slachtoffer zijn van een regio die de doelstellingen niet haalt. Dan moeten we enkele dingen zelf kunnen beslissen.’
• Een coronapaspoort of vaccinpas, wijst hij dan ook compleet af: niet nodig als je totale percentage vaccins hoog genoeg is. ‘Er is een Europees certificaat op komst. Dat moet reizen mogelijk maken. Je zou dat certificaat ook in eigen land kunnen inzetten.’

De essentie: Is daarmee nu ook de strijd tussen virologen en politici definitief beslecht?

• Haast even opvallend: Erika Vlieghe, voorzitter van de Gems, zocht en kreeg gisteren manifeste media-aandacht om de politici tegen te spreken. Daarbij werd ze in het radionieuws van de VRT als quasi-oppositie opgevoerd, die met autoriteit kwam ‘corrigeren’: het blijft een vreemde houding voor iemand die de politici tegelijk adviseert.
• Haar boodschap was er andermaal een van restricties opleggen of minstens behouden. Dat is een constante geweest bij het groepje experten dat maandenlang het publieke debat in Vlaanderen domineerde. Oog voor mentaal welzijn en de grote sociale of economische schade als gevolg van die restricties, was er zelden, vanuit die groep. Integendeel: zonder schroom geeft men achteraf toe dat ‘de bevolking angst aanjagen in de media’ de simpele, maar effectieve strategie was.
• In die zin leek de kreet van Vlieghe eerder een laatste reutel, want het opbod in de Wetstraat heeft na dit weekend een heel andere invulling gekregen. En tegenover de mantel der wetenschap waarmee de experts zich graag omgorden, staan de harde cases van onder meer Israël, de UK en de VS. Daar dalen, ondanks een beperkt percentage van gevaccineerden op heel de bevolking, alle coronacijfers bijzonder spectaculair. Als zich in België de volgende weken hetzelfde fenomeen voordoet, kan het groepje experten definitief terug naar zijn academische werk.

Ook genoteerd: Het Zwitserse model van Joachim Coens (CD&V) duikt nog eens op.

• Zij die in de Wetstraat de kunst verstaan om hun ‘nieuws’ telkens weer te recycleren en opnieuw te verkopen, zijn professionals. Lof dus aan CD&V-voorzitter Coens, die opnieuw zijn Zwitsers model’ van onder het stof haalt, deze keer in Het Laatste Nieuws, De Tijd en De Morgen.
• Het doel van de communicatie is wel duidelijk: CD&V wil vanuit Vivaldi het terrein bezetten op het vlak van de staatshervorming. Toen de federale ploeg het – maanden nadat het aangekondigd was – eindelijk eens kon raken om in de Grondwet artikel 195 voor wijziging vatbaar te verklaren, was dat al ‘een mijlpaal’ voor de christendemocraten. Want hoewel de techniek juridisch gezien niet bepaald elegant is, kan zo straks over alles gepraat worden.
• Maar of dat ook effectief iets zal opleveren? De verwachtingen zijn uiterst laag in de Wetstraat. Bij de PS geloven ze er niet echt in; bij de MR willen ze er niet van weten. Aan Vlaamse kant is, behalve bij CD&V, de interesse zeer lauw.
• Coens schuift nu dus opnieuw dat ‘Zwitserse model’ naar voren. Dat draait in essentie rond het principe van subsidiariteit: regel het bestuur zo dicht mogelijk bij de burger. Alles wat de gemeente kan doen, doet die. Alles wat de gewesten kunnen doen, doen zij. En het federale niveau neemt de rest.
• Maar in praktijk is het niet zo evident. Zo zijn fiscaliteit én het economisch beleid in Zwitserland op het federale niveau geregeld. En laat net dat in België al grotendeels bij de deelstaten zitten, met uitzondering van de arbeidsmarkt. En ook over Gezondheidszorg, hét grote knelpunt in de coronacrisis, is geen duidelijkheid.
• Coens creëert die ook allerminst: hij is vaag over zijn standpunt rond Brussel, nochtans hét hangijzer, ook bij Vivaldi, én de financiering van het geheel. Dat laatste, de centenkwestie, is altijd het moeilijkst en meest gevoelig in België.

Op de agenda: Het lot van Veerle Heeren (CD&V), burgemeester van Sint-Truiden, wordt vanavond beslecht.

• Alles wijst op vaccinfraude, op grote schaal, in het Sint-Truiden van burgemeester Veerle Heeren. Dit weekend doken opnieuw getuigenissen op van medewerkers in het lokale vaccinatiecentrum, die verplicht werden om mensen te vaccineren die niet in de logische volgorde van patiënten thuishoorden.
• Maar zowel CD&V-nationaal als de lokale afdeling dekken de zaak af: zij sturen, ondanks de brutale manier waarop Heeren de regels heeft omgebogen om zichzelf en haar kring van vaccins te bedienen, niet aan op ontslag.
• Een bericht in Het Nieuwsblad vanmorgen dat mogelijk heel het schepencollege in Sint-Truiden zo’n dergelijke voorkeursbehandeling kreeg, belooft niet veel goeds: dan zitten de twee andere coalitiepartners wel zeer stevig mee in bad.
• Tot nu toe laten Open Vld en N-VA daar niet in hun kaarten kijken: zij willen de gemeenteraad van vanavond afwachten. Daarop beloofde Veerle Heeren ’tekst en uitleg’ te geven.
• De kans dat zij uiteindelijk zal moeten gaan, lijkt zo klein te worden. In dergelijke context is het toch eerder het brute machtsspel van het gemeentelijke niveau dat overheerst. En daarin leek Heeren al meermaals behoorlijk beslagen.