Wat premier Alexander De Croo (Open Vld) altijd wilde vermijden, nadat hij de fouten van de vorige regering van binnenuit meemaakte, dreigt nu te gebeuren: een opbod van profilering, in aanloop naar een volgende beslissingsmoment in de corona-aanpak. Maar nu al is duidelijk dat de volgende bijeenkomst van het Overlegcomité, gepland voor vrijdag, een spannend moment wordt. Want nadat Emmanuel Macron gisteren de natie toesprak bij de zuiderburen, en de heropening van winkels, plus een kerst met familie aankondigde, druppelt het in Franstalig België uiteraard. De MR voert de forcing, maar zeker aan Vlaamse kant zijn er de experts die tegenduwen.

In het nieuws: De MR stuurt David Clarinval, minister van Middenstand, uit, om de heropening van winkels te bepleiten. Vanmorgen op LN24 was hij duidelijk: ‘Ik ga vechten vrijdag zodat we de heropening van de niet-essentiële winkels kunnen beslissen’, zo stelde Clarinval. Die schuwde het drama niet in het dossier: ‘Dit is een zaak van leven of dood voor de zelfstandigen.’

De details: Maar uiteraard kon ook de voorzitter van de MR zelf zich niet inhouden.

• Georges-Louis Bouchez (MR) zet al een tijdje de hakken in het zand, tegen de mediadruk in, om toch ook economische en sociale parameters meer in het oog te houden. Zo was er zijn pleidooi om voor kerst toch een en ander mogelijk te maken, zodat het in breder familieverband zou kunnen gevierd worden. Dat werd toen op forse kritiek onthaald.
• Maar Bouchez lijkt z’n gram te halen. Want zeker in Franstalig België, waar de invloed uit Parijs op de publieke opinie niet te onderschatten valt, heeft iedereen gisteren goed de speech van de Franse president gevolgd.
• ‘De piek van de tweede golf is voorbij‘, zei de president, die wel waarschuwde dat de uitlopers nog even zullen duren. Meteen kondigde hij aan dat op 15 december de lockdown voorbij is, en kerst en nieuwjaar dus met de familie gevierd kunnen worden.
• Ook de Duitse deelstaten kwamen deze week overeen om dat toe te laten: de Duitsers mogen tot tien mensen naast hun gezin zien in de feestperiode. En ook in de UK kondigde Boris Johnson al aan dat kerst vieren met de familie zal kunnen.
• Maar nog belangrijker: de Franse winkels gaan opnieuw open, ook voor niet-essentiële aankopen. Daarmee zet Macron zich in het lijstje van Nederland, waar de winkels nooit dichtgingen, en Duitsland. Zo zijn straks in alle buurlanden de winkels weer open.
• Bouchez verhoogt nu de druk zo op zijn federale regeringspartners: ‘België mag geen eiland zijn waar we niets doen voor de winkels, terwijl ze in alle buurlanden open zijn. Er zijn strikte regels nodig om besmettingen te voorkomen, maar een evenwicht betekent ook dat we vertrouwen geven aan de handelaars.’

Ook genoteerd: CD&V blijft aandringen op een kerst die breder kan gevierd worden.

• Evengoed was vanmorgen CD&V-vicepremier Vincent Van Peteghem op Radio 1 duidelijk over het komende Overlegcomité vrijdag: ‘We hebben zeer zware maatregelen genomen, die hebben nu hun effect. We zien in de cijfers dat er een forse afname is van het aantal gevallen, maar dat is nog niet voldoende. We gaan het nog een tijdje moeten volhouden’, zo stelde Van Peteghem.
• Tegelijk deed ook hij de deur open, voor de middenstand: ‘Met juiste inschattingen, moet het toch mogelijk zijn wat zuurstof te geven, zoals de opening van niet-essentiële winkels, binnen strikte voorwaarden’, zei de vicepremier. Meer dan vermoedelijk gaat het dan straks om winkelen-op-afspraak, waarbij je op voorhand een tijdsslot krijgt, en alleen in de winkel zal zijn.
• Maar meest opvallend: net als z’n collega Annelies Verlinden (CD&V) dit weekend al, drong Van Peteghem nog eens aan over het vieren van kerst zelf. Voor CD&V is dit christelijke feest duidelijk een aandachtspunt. ‘Ik vind het persoonlijk heel belangrijk, om in deze donkere periode, met veel eenzaamheid, toch te zorgen dat niemand kerst straks alleen moet vieren. Hoe dichter we komen, hoe meer we zullen voelen dat er nood is aan samenzijn‘, zo stelde Van Peteghem.
• Dat is opvallend, omdat zondag nog premier De Croo de deur daarover dichtdeed, en eerder al aankondigde zelf enkel met z’n kerngezin, z’n vrouw en twee zonen, te gaan vieren. Van Peteghem bleef wel voorzichtig, ‘we moeten dus maatregelen nemen, zodanig dat we geen kerstgolf veroorzaken nadien‘, maar drong tegelijk toch opnieuw aan op een versoepeling, of uitzondering voor kerst, tussen de lijnen.

Waarom dit van belang is: Het Overlegcomité van vrijdag krijgt zo plots wel veel schijnwerpers op zich. En dat was nooit de bedoeling.

• Als er één les was die premier De Croo leerde uit de regeerperiode van de regering Wilmès II, en de aanpak van de pandemie in België, was het dat het creëren van grote verwachtingsmomenten, met een grote mediatieke opbouw vooraf, profilering van een pak ministers en partijen en ellenlange persconferenties met een onduidelijke boodschap achteraf, absoluut niet werken.
• Zelf de regie in handen houden, en niet de agenda laten bepalen door anderen, was altijd het vaste voornemen van de architecten van deze nieuwe federale ploeg. Al van bij de start nam premier De Croo daarom iedereen in snelheid: hij verschoof het zwaartepunt van de beslissingsmacht van de logge Nationale Veiligheidsraad naar het meer politieke Overlegcomité, en hakte daar meteen de knopen door.
• Maar nu dreigt te gebeuren wat de eerste minister absoluut altijd wilde vermijden: een kakofonie in de aanloop naar een nieuw beslissingsmoment. Op de Zestien loopt men er niet al te zenuwachtig over: ‘De serieuze mensen blijven met de voeten op de grond’, klinkt het relativerend.
• Feit is: De Croo en zijn ‘superminister’, Frank Vandenbroucke (Vooruit), die op Volksgezondheid zit, hebben hoe dan ook genoeg politiek kapitaal om straks opnieuw de lijnen te kunnen uitzetten en verdedigen. Alleen is kerst ondertussen wel uitgegroeid tot hét symbooldossier.

Nog meer gerommel in de marge: Alweer een ander adviesorgaan voor de corona-aanpak.

• Feit is dat iedereen nu wel met een vergrootglas op de corona-aanpak zit. Het nieuws lekte dat Celeval, het adviesorgaan van experts dat de regering bijstaat, zou ‘opgedoekt’ worden. Dat moet genuanceerd worden: het orgaan opdoeken kan niet, het bestaat wettelijk. Maar wat er wel zit aan te komen, is dat het adviesorgaan dat de politiek van genoeg informatie en duiding moet voorzien, alweer gaat veranderen.
• Maandenlang was het de GEES, vol met virologen, dat de regering Wilmès II begeleide. In de zomer werd dat orgaan opzijgeschoven voor het Celeval, waar ook stemmen in werden opgenomen die duidelijk kritischer waren voor een lockdown, en wezen op de negatieve effecten ervan. De grote adepten van een ‘harde aanpak’, zoals Marc Van Ranst, verdwenen uit het Celeval.
• Alleen, met de tweede golf haalden de hardliners blijkbaar hun gram: iemand als Lieven Annemans, professor Gezondheidseconomie, nam ondertussen al ontslag, maar uiteindelijk wordt nu het hele Celeval straks aan de kant gezet. De Risk Assessment Group neemt de taken over, in een andere samenstelling. De slinger gaat daarbij vermoedelijk weer in de andere richting.

De harde cijfers: België blijft in de gevarenzone.

• Het gemiddeld aantal opnames per dag zit nu op 282 mensen, een daling met 31 procent, met een week geleden. Tegelijk mochten 525 mensen het ziekenhuis verlaten: de druk op het medisch apparaat daalt dus wel.
• Er liggen nu 4.823 mensen in het ziekenhuis, waarvan dik 1.000 op intensieve zorgen.
• Het aantal doden zit op 162 per dag, ook een daling van 15 procent. Het totaal aantal doden zit op net geen 16.000, waarmee België een van de meest getroffen landen ter wereld is, ten opzichte van de bevolking.
• Het totale aantal nieuwe besmettingen is eigenlijk het cijfer dat men meest in het oog houdt nu. Dat zit wel 35 procent lager dan vorige week, maar het gaat nog altijd om meer dan 3.000. Om echt te kunnen versoepelen, moet dat volgens sommige experts op 500 nieuwe besmettingen per dag zitten, terwijl de harde lijn bij de virologen het op 50 besmettingen per dag wil.

Opvallend: De Vlaamse regering kan nooit echt winnen.

• You’re damned if you do, and damned if you don’t. Het mag misschien wel gelden voor de ploeg van Jan Jambon (N-VA), in hun aanpak van de coronacrisis.
• Gisteren kondigden ze met grote trom een akkoord aan voor de Vlaamse welzijnssector, met name al het personeel in de woonzorgcentra. Die krijgen nu een forse loonsverhoging, de meesten zo’n 250 euro bruto meer.
• In totaal trekt de Vlaamse regering er 577 miljoen euro extra voor uit. En opvallend: letterlijk heel de oppositie was tevreden, niemand durft vandaag in te gaan tegen de logica dat het zorgpersoneel meer moet krijgen. Integendeel, zeker de linkse partijen Vooruit, PVDA en Groen drongen al maanden aan op die loonsverhogingen.
• De enige kanttekening: het duurde veel te lang, volgens de oppositie. Want in de zomer al kreeg het federale personeel, voor de ziekenhuizen, een soortgelijke loonsverhoging.
• Maar kijk: in de pers veel minder enthousiasme vandaag. Bij gebrek aan een oppositie die kritisch is over extra uitgaven, verschijnt in de commentaarstukken van zowel De Tijd als Het Laatste Nieuws eigenlijk simpelweg dezelfde vraag: wie gaat dit in de toekomst allemaal betalen?
• Zeker voor de N-VA, waarbij minister-president Jan Jambon (N-VA) met de boutade afkwam dat zijn regering ‘haar hart en haar portefeuille opent‘, blijft dat toch moeilijk liggen: de kritiek op het gebrek aan sérieux over de federale begroting was groot de afgelopen dagen bij de N-VA. Maar zelf zitten ze natuurlijk aan het stuur van die Vlaamse regering, die straks toch ook met heftige tekorten zal kampen. Daarbij zijn er telkens immers maar twee oplossingen, geen van beide prettig: besparingen of meer belastingen.

Gratis, gratis, gratis: Ondertussen borrelt het idee op om een tweede gratis railpass uit te delen.

• Het initiatief, dat de groenen in het voorjaar uit de brand sleepten, wordt gezien als een erg groot succes voor Ecolo en Groen: 3,6 miljoen mensen vroegen een gratis treinpas aan, die tien ritten weggeeft.
• Nu wil Georges Gilkinet (Ecolo), de vicepremier en minister van Mobiliteit, bekijken of de actie niet herhaald kan worden. Voor hem is het ‘een groot succes‘, en dus, waarom dat niet herhalen?
• Regeringspartner CD&V toonde zich in de Kamer alvast minder enthousiast, zij sturen eerder aan op een geste voor de huidige abonnementshouders bij de NMBS.
• De actie mag dan al door miljoenen mensen gevolgd zijn, ze heeft een hoge symbolische politieke waarde. Het woord ‘gratis’ is immers in de Wetstraat een pad met glad ijs: al bij de lancering van de eerste golf railpassen kwam er erg veel tegenreactie op de voorstelling als zou zo’n operatie niemand iets kosten. Tegelijk spreken de miljoenen Belgen die ervan profiteerden die kritiek wel tegen.

Zwart-op-wit: Het Rekenhof publiceert het bedrag dat jaarlijks wordt besteed om kranten en tijdschriften te bussen via Bpost.

• Het was jarenlang een geheim cijfer, dat de overheid en ook Bpost weigerden vrij te geven: hoeveel precies er werd betaald om de distributie van papieren nieuws te subsidiëren. Onder meer de onderzoeksjournalisten van Apache vroegen steeds opnieuw inzage in het contract tussen de overheid en Bpost, wat telkens werd geweigerd.
• Het Rekenhof publiceert nu het cijfer in haar begrotingsrapport: 175,7 miljoen euro, wordt er dit jaar besteed aan subsidies die de grote krantenuitgevers moeten toestaan om hun kranten tot bij hun abonnees te brengen. Zeker in Franstalig België hebben Rossel en UPM die subsidie hard nodig, zo zeggen analisten, om te verzekeren dat ze niet omvallen.
• Aan Vlaamse kant valt slechts één zaak te constateren: zowel DPG (Het Laatste Nieuws, De Morgen, Dag Allemaal) als Mediahuis (Het Nieuwsblad, Gazet van Antwerpen, De Standaard) konden de afgelopen jaren grote overnames in het buitenland realiseren, dankzij de winsten die in het thuisland geboekt werden. Van dergelijke miljoenen overheidssubsidies is geen sprake in Nederland of Ierland, tot frustratie van sommigen bij de noorderburen, die met lede ogen zien hoe hun papieren media door Belgen wordt gemonopoliseerd.
• Het is de vorige regering, in lopende zaken, onder minister van Economie Nathalie Muylle (CD&V), die het contract in alle stilte verlengde. Daarvoor, in de Zweedse coalitie, hadden de liberalen onder meer gezworen ‘dat het de laatste keer zou zijn‘. Quod non.
• Ook in de Vivaldi-coalitie is geen sprake van het afschaffen van de subsidie: een kost van meer dan een half miljard euro over één legislatuur. De lobbying van zowel Bpost, een beursgenoteerd bedrijf, als van de grote mediaspelers in deze mag uiteraard niet onderschat worden. Een kritische blik vanuit de papieren media zelf op deze forse overheidsuitgaven is onbestaande.