In het Zwitserse Davos is de 49ste editie van het World Economic Forum afgelopen. De 3.000 CEO’s, miljardairs, politici en hun hofhouding keren huiswaarts. Net als de 1.500 privé-jets die tijdens de voorbije dagen op de luchthaven van Davos-Klosters werden opgemerkt.
Twee opgemerkte gasten van de vorige editie ontbraken op het appel. Zowel de Amerikaanse president Donald Trump als zijn Franse ambtsgenoot Emmanuel Macron moesten in extremis forfait geven. Beide spitsten hun aandacht toe op hun binnenlandse problemen.
Het thema van dit jaar was ‘Globalization 4.0‘. Een wat ongelukkig gekozen term vanwege de huidige focus op de anti-globalisering. Het ene na het andere land kijkt nu eerder inwaarts. Ook populisme was dit jaar geen nieuw thema op ‘s werelds duurste netwerkevenement’. Met dat verschil dat populisme zich niet langer in de marge beweegt, maar nu mainstream is geworden. Brazilië, Italië en Mexico zijn de meest recente voorbeelden. Maar met dat populisme komt ook de polarisering van het politieke landschap. Die leidt in vele gevallen tot de verlamming van de beleidsvoering.
Davos 2019 in 5 thema’s
1. Het einde van een mondiale orde gebaseerd op het multilateralisme
Met andere woorden het einde van de samenwerking tussen staten. In dat verband denken sommigen dat multilateralisme moet worden vervangen door multi-stakeholderism. Een wat moeilijke term die alle niet-gouvernementele spelers aanduid. Deze laatste groep acteurs (bedrijven, burgers, ngo’s,…) moet proberen de naoorlogse consensus na te streven die de grootste middenklasse in de geschiedenis van deze planeet heeft voortgebracht.
2. De populistische stem, die het verzet van ‘het volk’ vertegenwoordigt, maar ook de verarming van datzelfde volk
Het Brexit-referendum in het Verenigd Koninkrijk is waarschijnlijk het beste voorbeeld van de vernietiging door de huidige generatie van het werk en de verworvenheden door de vorige generaties. Zo stemde in de stad Sunderland een grote meerderheid voor een uitstap uit de Europese Unie. Dat ondanks het feit dat het Japanse Nissan er een van de grootste werkgevers is. Die zal na de Brexit zeer waarschijnlijk de stad verlaten. Nog opmerkelijker is dat volgens recente peilingen Sunderland ook vandaag opnieuw voor de Brexit zou stemmen.
Werkgelegenheid heeft dus weinig belang. Eenzelfde situatie doet zich voor in Italië. Daar neemt de coalitie van links- en rechtse populisten weinig initiatief inzake de economie. Maar die coalitie behoudt wel de steun van de bevolking. Bottom line: aan politiek doen is nu belangrijker geworden dan de economie.
3. Het risico op een echte aanvaring tussen China en de Verenigde Staten
Niet enkel op handelsvlak, maar ook op vlak van technologie. Hoewel sprake is van een tijdelijk staakt-het-vuren, blijven de meeste aanwezigen in Davos op hun hoede. Iemand vergeleek de wereld met de passagiers in een vliegtuig dat wordt bestuurd door een Chinese en een Amerikaanse piloot, die tijdens de vlucht voortdurend ruzie maken.
4. De vrees voor de gevolgen van de groeivertraging in China
Die groeivertraging heeft een aantal bedrijven al verplicht omzetverwachtingen te verlagen of ontslagrondes door te voeren. Blijft het vertrouwen in de robuustheid van de Amerikaanse economie groot, dan vreest men dat de gevolgen van de groeivertraging in China kunnen worden uitvergroot door geopolitieke factoren.
5. De angst voor massale ontslagen als gevolg van Artificiële Intelligentie (A.I.)
Artificiële Intelligentie (A.I.) lijkt nu sneller op ons af te komen dan algemeen gedacht. Wel is het geloof aanwezig dat er uiteindelijk meer jobs zullen worden gecreëerd dan vernietigd, maar dat de tijdsspanne tussen beide langer zal uitvallen dan verhoopt. Ook zijn de meeste landen onvoldoende voorbereid op de ontwikkeling van programma’s die mensen kunnen omscholen om nieuwe – vaak totaal andere – jobs aan te kunnen. Denk daarbij aan de recente ontslagaankondiging bij Proximus, waar 1.950 ontslagen zouden vallen en 1.250 aanwervingen zouden worden gedaan. Maar slechts een miniem deel van die 1.950 komt daarbij in aanmerking voor een van die 1.250 nieuwe jobs.
