De theorie dat het coronavirus uit een Chinees labo komt, werd te lang weggewuifd omdat voormalig Amerikaans president Donald Trump die aanhing. Het Westen was de voorbije jaren extreem naïef in zijn relaties met China. En de coronacrisis zal leiden tot politieke spanningen binnen het Chinese regime. Dat alles zegt Richard Dearlove, de voormalige chef van de Britse inlichtingendienst MI6, in een spraakmakend interview met The Telegraph.

Sir Richard Dearlove (76) was zowat een jaar geleden een van de weinige zwaarwegende Britse stemmen die geloofde dat het coronavirus door Chinese wetenschappers kunstmatig opgefokt was en per ongeluk uit het Wuhan Institute of Virology kon ontsnappen. Hij baseerde zich toen op een Noors-Britse biochemische studie. Dearlove en de wetenschappers werden evenwel weggehoond, omdat de consensus toen was dat het coronavirus een natuurlijke oorsprong had en van dier tot mens was gesprongen.

Dat de ‘lab leak theory’ een jaar later wél serieus genomen wordt, vindt de voormalige topman van MI6 een vorm van eerherstel, vooral voor de wetenschappers achter de studie. In interview deze week met de podcast Planet Normal van The Telegraph neemt hij, vanuit zijn positie als voormalige topspion, enkele gedurfde stellingen in.

‘De Amerikaanse inlichtingendiensten weten wellicht meer’

De Amerikaanse president Joe Biden vroeg zijn inlichtingendiensten recent om binnen de 90 dagen een rapport te maken over de oorsprong van het coronavirus, kort nadat The Wall Street Journal uitbracht dat onderzoekers in Wuhan al in november 2019, dus vroeger dan de officieel geregistreerde begindatum van de ziekte, Covidachtige symptomen vertoonden. Dearlove leidt uit Bidens vraag af dat zijn voormalige Amerikaanse collega’s over informatie beschikken die de labotheorie bevestigt.

Volgens de ex-topspion zijn er hoe dan ook al zoveel aanwijzingen dat de bewijslast omgedraaid moet worden: ‘Het is aan de Chinezen om aan te tonen dat het virus van zoönotische afkomst is, want alle bewijzen gaan in de andere richting.’

‘Wetenschappelijke tijdschriften zijn bang van China’

Het vervolg van de Brits-Noorse studie, dat de eerdere biochemische aanwijzingen combineert met indirecte aanwijzingen, stelt niet alleen dat het coronavirus door het Wuhan-lab gemaakt is, maar dat de Chinese wetenschappers daarna via ‘reverse engineering’ alles hebben gedaan om het doen lijken alsof het virus van vleermuizen afkomstig is.’

De studie raakt echter maar niet gepubliceerd in toptijdschriften als Nature. Dat kan erop wijzen dat die tijdschriften de wetenschappelijke bevindingen niet robuust genoeg vinden. Maar volgens Dearlove is er iets anders aan de hand. ‘Het is belangrijk dat de studie in een toppublicatie als Nature of Science raakt, omdat dit zo’n belangrijke kwestie is. Mijn vermoeden is echter dat eminente wetenschappelijk tijdschriften niets willen publiceren dat de Chinese regering boos zou maken. Dat lijkt me helemaal in te druisen tegen de geest van de wetenschap.’

‘Sentiment rond Trump heeft debat vertroebeld’

Dat de labotheorie vorig jaar te snel weggewuifd werd, had volgens Dearlove te maken met ‘de stijl van het Trumpregime’. De toenmalige Amerikaanse president, die China steevast met de vinger wees om het coronavirus, combineerde volgens Dearlove terechte bekommernissen met ‘bizarre beschuldigingen’. Daardoor wou niemand van de Trumptegenstanders zich associëren met welke stelling van Trump dan ook.

Dat toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo al in mei 2020 stellig verkondigde dat het coronavirus uit het labo in Wuhan kwam, was voor Dearlove nochtans een duidelijk signaal. Meer recentelijk liet ook Robert Redfield, de vorige baas van het agentschap CDC, zich in die zin uit bij CNN.

Dearlove zegt gelukkig te zijn dat sinds Joe Biden de Amerikaanse president is, ‘het evenwicht in de discussie hersteld is’. Er gingen wel maanden verloren. ‘Veel data is waarschijnlijk vernietigd, dus het wordt moeilijk om definitieve bewijzen te vinden.’

‘De WHO werd gemanipuleerd’

Een onderzoek door de Wereldgezondheidsorganisatie WHO eerder dit jaar in Wuhan kwam tot de conclusie dat het coronavirus ‘met redelijke zekerheid’ ontstond uit dieren, maar dat er geen sluitend bewijs was. Volgens Dearlove werd de labotheorie echter niet ernstig onderzocht. ‘Van de 413 pagina’s wordt de lab leak theory hoogstens op 3 pagina’s van het rapport vermeld.’

‘Het lijkt erop dat de WHO gemanipuleerd werd’, zegt Dearlove, die ook spreekt van ‘vermoedens van een gebrek van onafhankelijkheid.’ Hij wijst erop dat de topman van de WHO, de Ethiopiër Tedros Adhanom Ghebreyesus, in 2017 door China naar voren geschoven werd om de organisatie te leiden.

‘Westen is extreem naïef geweest over Wuhan-laboratorium’

Dearlove wijst erop dat het Wuhan Institute of Virology opgericht is met Frans geld. ‘Maar het gebouw was nog niet af, of sommige delen waren alleen nog voor Chinezen toegankelijk’, zegt hij. De Verenigde Staten hebben dan weer nog in 2014 onderzoek in Wuhan gefinancierd. ‘De relaties gaan ver terug, ook met Amerikaanse universiteiten’, zegt de voormalige topspion. De Brit vindt dat het Westen te veel heeft laten betijen wanneer China sommige onderzoeksprojecten onzichtbaar maakte voor buitenlanders. ‘We zijn extreem naïef geweest in onze relatie met China.’

‘Als de Chinese leiders niets te verbergen hebben, waarom hebben ze zich gedragen zoals ze hebben gedaan? Nog een bezwarend element dat minder aandacht kreeg: na de uitbraak werd het personeel in het Wuhan-instituut vervangen door militair personeel en een generaal kreeg de leiding.’

‘Trump was juist over China’

Ondanks alle ruis rond Trump verwacht Dearlove dat de Amerikaanse ex-president voor zijn stellingname tegen het regime in Peking positieve punten zal krijgen in de geschiedenisboeken: ‘Een zaak wat Trump goed heeft gedaan – een soort Trump-plus – is dat hij het Westen gedwongen heeft om anders te kijken naar China.’

‘Machtsstrijd mogelijk aan de top in Peking’

Los van de oorsprong van het virus, is er ook de vraag of de Chinese overheid tijdens de eerste weken van de corona-uitbraak wel voldoende gedaan heeft om de rest van de wereld te alerteren en een verspreiding van het virus via het luchtvaartverkeer had moeten tegenhouden.

‘Gingen meer dan 3 miljoen mensen levens verloren om het gezicht van de Chinezen te redden?’, is een vraag die Dearlove voor de voeten geworpen werd. ‘Ik vrees dat dit inderdaad de conclusie zal zijn dat we uiteindelijk gaan trekken als al het bewijsmateriaal samengebracht wordt’, antwoordde hij. ‘Zelfs als zou blijken dat het coronavirus van dierlijke afkomst is – wat ik niet verwacht – de internationale reputatie van China is beschadigd.’

Dearlove verwacht dat dit ook tot politieke turbulentie zal leiden binnen het Chinese regime. ‘Hoewel de Chinese president Xi Jinping onaantastbaar lijkt, weet ik op basis van jarenlange studie van communistische regimes dat er intern groepen moeten zijn die kritiek hebben op de gang van zaken. Het kan niet anders of er zijn nu aanzienlijke spanningen. Ik verwacht dat er iets politiek significants zal gebeuren in China.’

‘Meest disruptieve gebeurtenis sinds Tweede Wereldoorlog’

Volgens Dearlove is de coronacrisis ‘de meest disruptieve wereldwijde gebeurtenis sinds de Tweede Wereldoorlog. Als het Bidenrapport zou bevestigen dat China aan de basis ligt, moeten er dan herstelbetalingen of andere compensaties komen? De ex-baas van de MI6 heeft daar geen pasklaar antwoord op. ‘Ik ben wel geen ‘believer’ in het isoleren van China, want daarvoor is het land te belangrijk geworden in de wereld.’