Kilometerheffing en rekeningrijden zijn beide concepten die zich richten op het heffen van een bepaalde belasting wanneer er gebruik wordt gemaakt van een auto. Een dergelijke belastingsheffing kan plaatsvinden door middel van een heffing per kilometer, zoals door het heffen van een accijns op benzine, of een heffing die gekoppeld is aan het opeen bepaald tijdstip rijden op een bepaalde weg (tolheffing). In de praktijk betekent dit voor de autobezitters echter meestal dat hoe meer je op de weg zit met je voertuig, hoe meer geld het je zal gaan kosten.

De variabele kilometerheffing op voertuigen die zich op de openbare weg begeven, is niet nieuw: dit gebeurt immers al in de vorm van accijnzen die worden geheven op brandstoffen. De open grenzen en het vrij handelsverkeer binnen Europa hebben ervoor gezorgd dat er niet te grote verschillen mogen ontstaan tussen buurlanden. Het toepassen van kilometerheffing zal het mogelijk maken dat het wegvervoer extra variabel kan worden beprijsd  bijvoorbeeld door er bepaalde milieuaspecten bij te betrekken of door gebruik te maken van de schaarse capaciteit van bepaalde knelpunten in het wegennet.

Risico’s van kilometerheffing of rekeningrijden

Er kunnen een aantal belangrijke risico’s voor de invoering van de kilometerheffing of rekeningrijden aan worden gewezen, zoals:

• De verwachte effecten zijn vaak onzeker. Het is immers lastig vooraf te bepalen of de kilometerheffing wel effectief zal zijn en de gewenste doelstellingen kan behalen,
• Effecten ten aanzien van de inkomsten zijn onwenselijk: er bestaat, door de invoering van een kilometerheffing, een reële kans dat het bezitten en het gebruiken van een auto voor personen met een lager inkomen niet meer betaalbaar wordt en zelfs ongewenste sociale effecten zal hebben,
• Onzekerheid over het politiek draagvlak: de invoering van een kilometerheffing vergt een goed inzicht in gevolgen voor zowel de economie als voor de autobezitters,
• De wetgeving zal fors aangepast dienen te worden voordat de kilometerheffing daadwerkelijk ingevoerd kan worden.

De kilometerheffing en rekeningrijden in België

De drie gewesten van België hebben in januari 2011 een akkoord bereikt en besloten om vanaf 2016:

• een kilometerheffing in te voeren voor vrachtwagens,
• een wegenvignet voor persoonauto’s.

De kilometerheffing voor vrachtwagens vanaf 3,5 ton is inderdaad vanaf 1 april 2016 van kracht geworden. Hierbij is echter niet gekozen voor het gebruik van een autowegenvignet, maar voor een elektrische vorm van registratie met behulp van een GPS-systeem. Iedere vrachtwagen is om die reden voorzien van een apparaatje dat de volgende zaken vastlegt:

• het aantal kilometers dat is gereden,
• de milieu-uitstoot van het voertuig,
• het laadvermogen van het voertuig.

De facturen die betrekking hebben op de kilometerheffing zullen door een gemeenschappelijke dienst (Viapass) op worden gesteld en worden verzonden.

De kilometerheffing wordt namelijk niet op elke weg toegepast, maar wordt vooral gebruikt op autosnelwegen en doorgaande gewestwegen. Het tarief dat betaald dient te worden loopt echter uiteen per gewest. Hoewel de bevoegdheid bij de gewesten ligt, is er desondanks gekozen om een gemeenschappelijk systeem in te voeren voor heel het land. Dit heeft echter tot gevolg dat er langdurig overleg plaats heeft gevonden voorafgaande aan de invoering van de kilometerheffing. De eerste dagen na de invoering van de kilometerheffing zijn overigens een beetje chaotisch verlopen. De reden voor deze minder soepele start is echter voornamelijk te wijten aan het feit dat buitenlandse vervoersbedrijven tot het laatste moment hebben gewacht om een vereist apparaatje aan te schaffen. Dit ondanks dat er al maanden van tevoren aan is gekondigd dat dit noodzakelijk zou zijn om in België te mogen rijden. Daarbij komt verder nog dat acties van boze vrachtwagenchauffeurs (in het bijzonder in Wallonië) het verkeer ernstige hinder hebben bezorgd.

Effecten van de kilometerheffing en rekeningrijden

De kilometerheffing en het rekeningrijden zullen hun invloed laten gelden op een aantal aspecten in het dagelijks leven. Je kunt hierbij onder andere denken aan invloeden op het gebied van:

De fileproblematiek

In de praktijk is vast komen te staan dat zichtbare kosten, bijvoorbeeld omdat er meteen betaald dient te worden, aanzienlijk meer effectief zijn voor de verbetering van de bereikbaarheid wanneer je dit af gaat zetten tegen de effecten van de algemene heffingen die de gebruiker immers niet zal koppelen aan diens autogebruik.

Het milieu

Aan de kilometerheffing is het mogelijk om vervuilers meer te laten betalen, bijvoorbeeld door milieuvriendelijker voertuigen minder te belasten. Maar ook gevallen waarin sprake is van het innemen van meer milieuruimte of kosten die voortvloeien uit onveiligheid kunnen mee worden genomen in de kilometerheffing. Denk maar eens aan het toepassen van variabele tariefaanpassing, afhankelijk van de bijdrage van de weggebruiker aan de milieubelasting, zoals de mate van geluidsoverlast, uitstoot van CO2, stikstofoxide en fijn stof en de onveiligheid.

De weggebruiker

Kilometerheffing en rekeningrijden zullen voor de weggebruikers zeker bepaalde gevolgen hebben op uiteenlopende vlakken, zoals

• de inbouw van de vereiste apparatuur in het voertuig.
• toename van het gebruik van het openbaar vervoer (in het bijzonder tijdens de spitsuren),
• minder files op drukke snelwegen op werkdagen,
• files kunnen korter worden, verschuiven naar andere tijdstippen en zelfs uitdijen,
• mensen die meer kilometers dan de gemiddelde weggebruiker, maken, zullen er financieel op achteruitgaan.

Voordelen van de kilometerheffing en het rekeningrijden

De voorstanders van de kredietheffing en het rekeningrijden kunnen zonder probleem een aantal belangrijke voordelen van deze vorm van belasting heffen uit hun mouw schudden. De gebruiker betaalt, is dan ook een veel gehoorde leus onder deze voorstanders omdat er gesproken kan worden van een intelligente vorm van mobiliteit. Afhankelijk van het gebruik van een voertuig zal de gebruiker aan de hand van een elektronische tolheffing een bepaalde tol dienen te betalen. Een slim opgezette kilometerheffing zal dan ook een groot aantal voordelen met zich meebrengen, te weten:

• De gepaste prijszetting zal ervoor zorgen dat gebruikers van een auto die kunnen kiezen uit meerdere routes, niet hun keuze zullen laten valleen voor bepaalde wegen, bijvoorbeeld wegen die dwars door het centrum van een stad zullen voeren. Op het moment dat dit gebeurt, zal dat absoluut ten goede komen van de verkeersveiligheid en de verbetering van de kwaliteit van de leefomgeving voor mensen die langs deze wegen woonachtig zijn. 
• Op het moment dat de gebruikers van een auto minder hoeven te betalen wanneer zij buiten de spits rijden, dan zullen zij meer prijsbewust gaan handelen en de voorkeur geven aan het reizen tijdens de daluren. Zo zal het wegennet efficiënter worden gebruikt en zullen er minder files ontstaan. Dit wil bovendien zeggen dat ook de doorstroming van het verkeer vlotter zal verlopen en dat de verkeersveiligheid toe zal gaan nemen. 
• Door de prijzen afhankelijk te laten zijn van de milieubelasting van een bepaald voertuig zal de aanschaf van milieuvriendelijke voertuigen worden gestimuleerd. Op die manier kunnen alle weggebruikers zonder er veel moeite voor te hoeven doen toch bijdragen bij het behalen van de zogenaamde Kyotonormen. 
• Belastingen heffen met als basis het voertuiggebruik, in plaats van op het voertuigbezit, zal door veel mensen als eerlijker worden beschouwd. Een autobezitter die niet veel met diens voertuig rijdt, zal immers evenveel worden belast als een weggebruiker die wel veel kilometers maakt. Een heleboel mensen vinden dit systeem niet rechtvaardig. Tegenwoordig wordt bijvoorbeeld ook al een brandstoftaks geheven waardoor de gebruiker zal betalen, maar hierbij kan helaas niet worden gesproken van een “slimme heffing” omdat alleen het aantal gereden kilometers als parameter in wordt gezet.
• Het gebruiken van een gedeelte van de inkomsten, dat binnen worden gehaald door de kilometerheffing en het rekeningrijden, kunnen worden benut om de mobiliteit en het openbaar vervoer te onderhouden en verbeteren. En ook gedeelte van de tolheffing investeren in het openbaar vervoer zal door een grote groep worden ervaren als een sociale manier van rekeningrijden. Iemand die zich geen auto kan veroorloven, of een persoon die vanwege milieu- of andere redenen ervoor kiest om met het openbaar vervoer te reizen, zal dan ook worden gesponsord door de mensen die zich wel met hulp van hun wagen de weg op gaan in de spits en op de meest drukste locaties. 

Berekenen van de kilometerheffing en rekeningrijden

Het berekenen van de kilometerheffing en het rekeningrijden zal gepaard gaan met een heleboel aspecten, zoals het aantal gereden kilometers of het gebruik van bepaalde wegen. Maar ook factoren die te maken hebben met het milieu, het gewicht van het voertuig en het vermogen van een voertuig zullen voor een deel bepalend zijn voor de hoogte van de kilometerheffing. Voor de meeste weggebruikers zal het berekenen van deze vorm van belasting echter behoorlijk complex en tijdrovend zijn.

Gelukkig kun je vandaag de dag ook op het internet terecht als je weten wilt hoeveel geld je dient af te dragen voor de kilometerheffing en het rekeningrijden. Op diverse websites zijn immers handige online simulators en speciale berekeningstools te vinden. Om erachter te komen wat het bedrag zal zijn dat je aan kilometerheffing kwijt zult zijn, hoef je alleen maar alle gevraagde gegevens over je voertuig en je autogebruik in te geven in de velden van een online simulator of een berekeningstool. Het vernuftige systeem dat achter deze hulpmiddelen zit, zal vervolgens binnen enkele minuten aangeven welk bedrag je in een bepaalde situatie op de factuur van de kilometerheffing kunt verwachten.

Conclusie

Als je met je auto in België de openbare weg op wilt, dan ontkomt je niet aan de betaling van de kilometerheffing of het rekeningrijden, Op het moment dat je wilt weten wat je te wachten zal staan, ten aanzien van het bedrag dat je af moet dragen in een individueel geval, dan is het vast en zeker mogelijk om hier met behulp van een ingewikkelde berekening achter te komen. Je zult echter een heleboel tijd en moeite moeten steken in het uitvoeren een dergelijke breinbreker. Voor iedereen die niet van rekenen houdt, zich niet als een rekenwonder beschouwd of gewoonweg niet van rekenen houdt of die voor deze rekenopgave niet veel tijd uit wil trekken, zijn er gelukkig nog een aantal andere wegen die kunnen worden bewandeld om de uitkomst te achterhalen, namelijk:

• je kunt gebruikmaken van een online simulator die op steeds meer websites te vinden is,
• je kunt een speciale rekentool gebruiken die eveneens op talloze plaatsen op het internet aan wordt geboden.

Door één van deze opties te gebruiken, kun je echter niet alleen een heleboel tijd en moeite besparen, maar kun je ook voorkomen dat je een rekenfout maakt en derhalve met een volkomen onjuiste uitkomst in de weer gaat. Het berekenen van de kilometerheffing zal zo dus niet alleen kinderspel zijn, maar ook een meer betrouwbare uitkomst te zien geven, dus waarom moeilijk doen als het ook een stuk makkelijk kan?