“Ik heb de voorbij maanden veel gereisd en ben er van overtuigd dat de wereld één, maximum twee kwartalen verwijderd is van globale economische paniek.”

Dat schrijft Steen Jakobsen, de Chief Economist en Chief Investment Officer van de Deense Saxo Bank, in een e-mail aan deze redactie. 

“De stijgende prijs van geld en de daling van de beschikbare hoeveelheid geld, het terugdraaien van de globalisering en de recente opstoot van de energieprijzen heeft onze beleidsmakers met de rug tegen de muur gezet.”

Quel dommage!

“Hoe die paniek er uit zal zien? Politici, die alles in het werk zullen stellen om een snel krimpende economie drijvende te houden. Een economie, die nog steeds lijdt onder de gevolgen van de fouten die het voorbije decennium werden gemaakt en dat alles amper zes maanden nadat men ons vertelde dat de crisis voorbij was. Quel dommage!”, schrijft de Deen.

– Europa staat ondanks de nulrente van de Europese Centrale Bank voor een nieuwe recessie. 

– Duitsland en andere zogenaamde robuuste economieën lijken plots een groter gevaar te worden dan de populistische regering in Italië. 

– Australië is een puinhoop, zowel economisch als politiek. De Royal Commission verstrengt er de kredietvoorwaarden en dat in een economie die voor 50% afhangt van de vastgoedmarkt. 

– De Amerikaanse kredietmarkt is één abnormaliteit verwijderd van paniek, nu de repatriëring van geld uit het buitenland opdroogt en de door de Federal Reserve ingezette normalisering van het financieel systeem een einde maakt aan de financiële trukendoos die aan de basis lag van de onhoudbare groei  van de bedrijfswinsten tijdens het voorbije decennium.

– China overweegt al een volgende stimulus – belastingverlagingen, hypotheeksubsidies, een sterke renminbi – en vraagt zich af hoe het in 2049 zijn honderdste verjaardag moet gaan vieren, nu zijn plannen voor 2025 worden uitgesteld tot 2035.

– De Indiase roepie is in vrije val en de centrale bank is er haar onafhankelijkheid kwijt. 

– Japan heeft in het derde kwartaal een negatieve groei van het nominale bbp laten opmeten, ondanks dat de geldkraan, met de Spelen van Tokio in 2020 om de hoek, volledig werd opengedraaid.

– Het Verenigd Koninkrijk heeft het voorbije jaar de grootste daling in de kredietimpuls van alle landen laten noteren, wat de eerste zes maanden van volgend jaar zwaar hypothekeert.

De Vier Ruiters van de Apocalyps

Wat is de reden voor dit alles? Volgens Jakobsen zijn ‘de Vier Ruiters van de Apocalyps’ die de druk op de markten en de economie uitbreiden de volgende:

• De stijgende geldprijs onder impuls van de verstrakte monetaire politiek van de Amerikaanse FED.
• De dalende hoeveelheid geld, nu de FED, de Europese Centrale Bank en de Bank of Japan hun balanstotalen beginnen af te bouwen.
• De ommekeer in de globalisering, met de Amerikaans-Chinese handelsoorlog in een hoofdrol.
• de stijging van de energieprijs, ondanks de recente daling, die extra pijnlijk werd gemaakt door een sterke Amerikaanse  dollar.

De grootste ongelijkheid in generaties

Na de financiële crisis van 2008 werd de zakencyclus volgens Jakobsen vervangen door een kredietcyclus, die de aandelenprijzen de hoogte in heeft gejaagd, weinig heeft gedaan voor de economie zelf en tot de grootste inkomensongelijkheid in generaties heeft geleid. De tweede conclusie die Jakobsen meeneemt uit zijn vele reizen is de ongelijkheid, zowel economisch als op vlak van onderwijs en gelijke rechten voor vrouwen. Politici die vrouwen en millennials fout inschatten zullen elke komende verkiezing verliezen, aldus de Deen.

© EPA

Zowel in Europa als in het Midden Oosten, Afrika en Azië is de stemming somber – somberder dan in de aanloop naar 2008. Wel overheerst een gevoel van hoogdringendheid, wordt de vraag gesteld wat ons te wachten staat en hoe erg het gesteld is met de handelsoorlog en het populisme?

Nog volgens Jakobsen zijn de renteverhogingen van de FED niet meer dan bijzaak. Mocht de FED het aantal geplande renteverhogingen reduceren – wat ondertussen ook is aangekondigd – dan nog zal dat weinig meer doen dan wat psychologisch soelaas bieden.

Kredietimpuls is wel degelijk het probleem

De belangrijkste factor is wel degelijk de kredietimpuls of het aantal toegestane kredieten in een land. Zelfs als alle grote centrale banken de geldkraan vandaag terug zouden opendraaien, dan nog kan dat geld de economische activiteit niet opkrikken voor het einde van volgende zomer, omdat de kredietimpuls met negen maanden vertraging werkt. Soms langer zelfs, afhankelijk van de hoeveelheid schulden die een land torst.

Dan is er de energieprijs, die nu terug het niveau bereikt van begin dit jaar, maar die ondertussen veel schade heeft aangericht in grote opkomende en olie-importerende economieën als  India, Indonesië en China, waar de prijzen in lokale munt nog altijd hoog blijven. Het zijn net die landen die goedkope olie nodig hebben in lokale munt. Volgens Jakobsen zullen deze landen daarom niet anders kunnen dan subsidies toe te kennen aan de bouw- en energiesector.

Tenslotte is er het terugdraaien van de globalisering, waar zich op lange termijn geen oplossing aandient. China de de VS doen er best aan voor het Chinese nieuwjaar (5 februari) een compromis te vinden, want gebeurt dat niet, dan dreigt een serieuze escalatie.

Welkom in de Grand Finale van ‘extend-and-pretend’

De uitdaging van de Vier Ruiters kan als volgt worden samengevat: de taart wordt kleiner (er is minder geld), de stukken duurder (geld kost meer), bakken kost meer (energieprijs) en de taart is moeilijker te verkopen (anti-globalisering). Bedrijven en landen met grote schulden zijn het kwetsbaarst.

Toch kan 2019 slechts het begin zijn van een volgende cyclus van interventie door de centrale banken. Volgens Jakobsen wordt 2020 het jaar van de echte verandering, waar politici en centrale banken finaal door de mand dreigen te vallen. 

Welkom in de Grand Finale van ‘extend-and-pretend’ (‘uitstellen en doen alsof’), het meeste erbarmelijke monetaire experiment in de geschiedenis.

© EPA