Opnieuw viel een brief van Engie in de brievenbus van de Zestien, CEO Thierry Saegeman gaf daarmee een allerlaatste stand van zaken. Binnen de federale regering zijn alle bronnen eensluidend: de beslissing moet nu genomen worden, voor het eind van 2021. Daarbij is duidelijk dat een sluiting van alle centrales eigenlijk de enige optie is voor zes van de zeven coalitiepartners. De MR staat met het mes op de keel. Dat mes werd eerder door de Waalse regering gehanteerd. “Daar zullen ze nu echt alles moeten slikken, of ze liggen eruit”, is te horen in de hoogste kringen, nadat Georges-Louis Bouchez (MR) ook daar keet schopte.

In het nieuws: Het Nederlandse regeerakkoord.

De details: De Nederlanders houden de stokoude kerncentrale van Borssele nog langer open. En er komen twee nieuwe kerncentrales.

• Nederland gidsland? Voor de Vlaamse liberalen geldt het toch een beetje: Mark Rutte, de Nederlandse succespremier, was op het feestje van MR en Open Vld, “150 jaar Liberalisme”, op de Heysel dit najaar, de grote vedette van de avond. Met zijn VVD toont Rutte dat je als regeringsleider succes kan oogsten.
• Maar uitgerekend nu komt een nieuw Nederlands kabinet, Rutte IV, met het spectaculaire nieuws dat ze fors gaan inzetten op kernenergie. De enige kerncentrale die het land rijk is, wordt nog maar eens verlengd in levensduur én men gaat twee gloednieuwe kerncentrales bouwen. Dat past in het Nederlandse actieplan om de CO2-uitstoot terug te dringen.
• Daardoor kreeg met name de Open Vld ervan langs op Twitter, met forse kritiek vanuit de N-VA: had Egbert Lachaert, de Open Vld-leider niet net uitgebreid Rutte gefeliciteerd omdat “Nederland in goede handen was, met een vooruitziend liberaal aan het roer“?
• Meteen reageerde Lachaert: “Nieuwe kerntechnologie heeft toekomst. Wij willen dat wettelijk mogelijk maken. Dat heeft niets te maken met de zeven bestaande reactoren waar je er nog twee van openhoudt voor tien jaar. Ander debat, maar goed, men rekent er bij N-VA op dat de mensen alles op één hoopje gooien?“
• Daarmee zweeg Lachaert in alle talen over het enfant terrible van de Vivaldi-coalitie. Georges-Louis Bouchez (MR) had maar liefst zeven (!) tweets gepost over het Nederlandse regeerakkoord, allen uiteraard met de focus op kernenergie. “Hij heeft deze keer wel niet Bart De Wever geretweet”, was cynisch te horen bij een Vivaldi-partijvoorzitter.

Interessante vraag: Hoe relevant is de Nederlandse case voor België?

• Bij de minister van Energie, Tinne Van der Straeten (Groen) wijzen ze er alvast op dat Nederland “beslissingen neemt die ingaan vanaf 2033 (de verlenging van de oude centrale in Borssele, red.) of ten vroegste 2040 voor de nieuwe kerncentrales. En ze maken daarvoor 5 miljard voor onderzoek vrij. Zonder 1 kilowatt te produceren“. Met andere woorden: zoiets moet deftig voorbereid worden, en dat is niet gebeurd, in de jaren voor deze regering.
• Toch blijft de Nederlandse case interessant, om drie redenen:
  • De geografische realiteit: die ene kerncentrale van Nederland, in Borssele, staat op een boogscheut van Doel. De kans dat ook nieuwe centrales wel eens heel dicht bij België komen, is niet onbestaande. Ook de Franse kerncentrales staan vlakbij de grens. De “risico’s en gevaren van kernenergie” zijn dus helemaal niet weg als België uit kernenergie stapt.
  • De levensduurverlenging van Borssele is misschien nog frappanter: die reactor dateert van liefst 1973, dat is twee jaar ouder dan de eerste generatie reactoren van Doel 1 en 2 en Tihange 1. In België worden die als ‘oude brol’ bestempeld, terwijl zelfs de nieuwste reactoren, van de tweede generatie, ook dicht zouden gaan. Maar Borssele gaat nu 70 tot 80 jaar open blijven, als eerste generatie reactor. Ook in de VS houdt men zo lang de centrales open.
  • De nieuwe centrales in Nederland zetten die discussie ook op scherp in België. Men trekt dus miljarden uit voor onderzoek en subsidies om nieuwe kerncentrales te bouwen. In België bepleiten MR en Open Vld fors voor zo’n nieuwe generatie reactoren. De groenen zeggen niet ‘neen’, en dachten aan ‘onderzoek’ om als zoethouder de sluiting van de zeven reactoren te verzachten.
• Maar hét knelpunt zit hem dan bij de wet op de kernuitstap in België. Want Groen en Ecolo willen wel een eind meegaan om Open Vld en MR tegemoet te komen, met nieuw onderzoek, maar de wet zelf terugdraaien is een brug te ver. Dan moet een oude groene erfenis ook symbolisch voor de bijl. Lachaert noemt het “een ander debat”, maar het is duidelijk dat het wel het beeld zou kunnen keren, als Vivaldi wel de oude centrales sluit, maar meteen heel fors de deur openhoudt voor nieuwe centrales, door de wet te wijzigen.

De essentie: Het dossier is “politiek rijp”.

• De Vivaldi-kern werkt volop aan een oplossing, om de energieknoop door te hakken. Eindelijk. Opnieuw stuurde de CEO van de Belgische tak van Engie Thierry Saegeman een brief naar de premier, om de kern de zaak te bespreken. “Het is duidelijk dat de knoop in Vilvoorde zit, bij de vergunning van die gascentrale. Maar dat is een zaak van de Vlaamse regering. Men moet durven dat dossier door te schuiven naar dat niveau. Laat het hen dan maar eens uitleggen, dat het licht uitgaat”, zo is te horen bij een insider.
• Want het gevoel leeft bij verschillende coalitiepartners binnen Vivaldi dat het al te lang duurt, het gedraai en gekeer rond het dossier. “Het wordt tijd dat dit achter ons ligt. Het heeft al veel te lang geduurd, waardoor er veel te veel polemiek rond ontstaan is. De premier moet dat nu in handen nemen en oplossen“, zo is ferm bij een partijvoorzitter van de meerderheid te horen.
• “Het is vervelend dat Paul Magnette (PS) nu weer openlijk kritiek heeft op De Croo. Maar de PS-voorzitter heeft wel een punt: een premier moet zaken oplossen, niet laten liggen”, zo klinkt bij een ander.
• Opvallend is dat zeker bij CD&V een grote ergernis leeft rond de rol van Zuhal Demir (N-VA), de minister van Omgeving in de Vlaamse regering. Zij weigerde eigenhandig de vergunning voor de gascentrale. “Ze treedt te veel alleen op, ze overlegt niet. Dat moet anders“, zo is bij de top van CD&V te horen. Niet toevallig staat Demir in het grote stikstofdossier met getrokken messen tegenover de boerenbond bij CD&V (zie hieronder). Die twee dossiers vloeien nu in elkaar.
• Maar los daarvan is er ook wel veel ergernis over de liberale coalitiepartners. Dat Open Vld eerst de deur openliet voor de MR om minister Van der Straeten aan te vallen, vinden ze bij de ecologisten “onbegrijpelijk”. Maar aan het adres van Bouchez klinkt hardere taal: “Misschien is het echt tijd om fundamenteler na te denken wat we nog willen met deze regering? Met hem eruit kan het ook.”
• Daarmee komt de oude droom van de linkse partijen om de MR te vervangen door het cdH weer eens op tafel. Al heel de week is het daarover onrustig. Veel heeft te maken met de keet die Bouchez schopte in de Waalse regering. Ook daar hadden PS en Ecolo perfect de MR eruit kunnen duwen, en het cdH van Maxime Prévot aan boord kunnen hijsen. Die laatste liet al openlijk weten “beschikbaar te zijn”.
• “Maar Magnette heeft eens te meer geaarzeld, en niet doorgeduwd. Anderzijds is het nu wel duidelijk dat PS en Ecolo een brute machtspolitiek hebben gevoerd ten opzichte van de MR in die Waalse regering: daar zullen ze echt alles moeten slikken, of ze liggen eruit”, zo duidt een voorzitter.
• Die strategie, de mes-op-de-keelaanpak, lijkt de enige optie om ook federaal te hanteren, als Bouchez zou blijven lastig doen over de kerncentrales. Want voor de zes andere partners is het wel duidelijk: alle zeven de reactoren gaan dicht, is het signaal bij groenen, socialisten, CD&V en Open Vld.
• “Voor het einde van het jaar”, is de timing die iedereen hanteert. Daarmee staat de MR nu stevig onder druk. “Na 20 jaar aanmodderen is de tijd op. Nu is er nood aan 100 procent zekerheid”, is strijdvaardig op het kabinet van Van der Straeten te horen.

Even melden: Een pijnlijke val.

• Hij is ondertussen 70 jaar, maar iedereen weet dat Waals minister-president Elio Di Rupo (PS) keihard blijft gaan. Vooral zijn eigen partij: van een stapje opzij is voor de oud-premier nog steeds geen sprake.
• Maar Di Rupo ligt nu in het ziekenhuis: dinsdagavond bij een wandeling in zijn thuisbasis Mons viel hij erg ongelukkig en vooral pijnlijk. Hij brak z’n knieschijf en moest afgevoerd worden met de ziekenwagen. Maandag volgt een operatie.
• “Ik wens je een zo spoedig mogelijk herstel Elio”, zo liet Paul Magnette (PS) weten. “Ik raad je aan een beetje rust te nemen, maar jou kennende ga je dat advies weer helemaal in de wind slaan ;-)”, zo voegde hij eraan toe.

Ondertussen in de Vlaamse regering: Hoogspanning rond een heel stevig (en duur) dossier, de stikstofuitstoot.

• Ook de Vlaamse regering zit even zonder haar leider: Jan Jambon (N-VA) zijn vrouw testte positief voor Covid, en dus moet ook de minister-president in quarantaine. Niet evident, want net nu ligt een heftig dossier op tafel, dat van de stikstof.
• Deze week leverde dat al een nachtelijke vergadering op voor de Vlaamse regering, waarbij zoals vaak in de politiek het uiteindelijk draait om geld. Met name: hoeveel gaat men opzijzetten om de boeren in Vlaanderen “uit te kopen”, of te compenseren voor het fors terugdraaien van hun activiteiten? In Nederland gaat een soortgelijk plan tot 25 miljard euro kosten, om een idee te geven van het kostenplaatje in Vlaanderen.
• Het zogenaamde stikstofarrest van de Raad voor Vergunningsbetwistingen in het voorjaar, rond een kippenstal in Kortessem, zet druk op de ketel: Vlaanderen heeft een nieuw en strenger stikstofplan nodig.
• Het is een politiek pokerspel, waarbij de landbouwsector, met name de Boerenbond, ten strijde trekt tegen Zuhal Demir. Dat de tweede grote boerengroep, het ABS, veel minder hard Demir viseert, zegt volgens haar partij alles: “Men is het oude spelletje aan het spelen van een minister demoniseren, omdat die niet danst naar de pijpen van de machtige zuil. Maar het is zo doorzichtig”, is bij N-VA te horen.
• Maar politiek gezien staan Demir en Hilde Crevits (CD&V), die minister van Landbouw is in de Vlaamse regering, wel neus aan neus. Want die laatste wil zoveel mogelijk stikstofuitstoot voor de landbouw houden. En wie toch moet sluiten, wat onvermijdelijk zal zijn voor een pak veehouders, moet boter bij de vis krijgen voor CD&V.
• De vraag is of het nog voor het einde van het jaar geregeld wordt. Daarover waren de hoofdrolspelers gisteren eerder sceptisch.

Gevolgd: Eindelijk eindigt het tijdperk-Van den Brande bij de VRT.

• Jarenlang leidde de oud-ministerpresident Luc Van den Brande (CD&V) de raad van bestuur van de openbare omroep. Dat mandaat vulde hij zeer extensief in: hij zag zichzelf als een ‘actieve’ voorzitter, die mee een flinke vinger in de pap wilde.
• Die aanpak leidde tot een stevig conflict, waarbij uiteindelijk de vorige CEO Paul Lembrechts en de nummer twee Peter Claes moesten opstappen. Van den Brande zelf profiteerde: hij kon door de chaos zijn mandaat verlengen met nog eens een jaar.
• Nu moet hij toch weg: het is aan grootste Vlaamse partij N-VA om het voorzitterschap nu in te vullen. De naam van Geert Bourgeois (N-VA), ook oud-ministerpresident en ooit bezig met de portefeuille Media in de Vlaamse regering, circuleerde in de wandelgangen. Maar die blijft liever Europees Parlementslid.
• En dus wordt het Frieda Brepoels, ook een oudgediende van de partij, een van de stichters van het eerste uur. Zij geldt echter niet meteen als mediaspecialist.

Ook beslist: De socialisten geven hun strijd om het voorzitterschap van het Europees Parlement op.

• Het wordt dan toch geen rondje bikkelen op het hoogste niveau. Want de huidige voorzitter van het Europees Parlement, David Sassoli, een Italiaanse socialist, geeft zijn mandaat door. Dat bericht Politico.eu.
• Dat was altijd de afspraak in de deal die men in 2019 sloot. Met Roberta Metsola zou een conservatief Europees Parlementslid uit Malta de voorzittershamer krijgen.
• Alleen, de socialisten zijn ondertussen in verschillende verkiezingen in grote Europese landen vooruitgegaan, en eisten een herverdeling. Zij wilden ook wel verder de voorzitter leveren. Maar nu binden ze in, en zo is de kans erg groot dat Metsola dus haar beloofde mandaat krijgt. Want de socialisten en liberalen gaan niemand naar voor schuiven.