In het nieuws: De Russische “schaduwvloot” groeit.

• Rusland kon vorig jaar anticiperen op de invoering van het olieprijsplafond: het land had een schaduwvloot van ongeveer 100 schepen opgebouwd om het prijsplafond te omzeilen.
• De schepen waren over het algemeen verouderd en aangekocht door anonieme kopers, die via ondoorzichtige circuits en structuren, met name in Hongkong en Dubai, banden hadden met Rusland. Hierdoor konden de sancties worden omzeild. Een ander deel van de schepen werd vroeger gebruikt door Iran of Venezuela, onthulde de Financial Times afgelopen februari. Andere werden gekocht van Europese eigenaars.
• Voor de oorlog had de overgrote meerderheid van Russische tankers een westerse eigenaar, maakten zij gebruik van westerse diensten of waren zij hier verzekerd.
• Bloomberg ging vorige maand na hoeveel “Europese” schepen Rusland gebruikt om olie vanuit zijn havens te verschepen. Van begin oktober tot begin december, vóór de invoering van het plafond, was de helft van de betrokken schepen eigendom van Europese bedrijven. Eind december was dit aandeel gedaald tot ongeveer een kwart. In januari was het aandeel echter weer gestegen tot een derde. 36 procent om exact te zijn, volgens de gegevens van Kpler.
• Rusland heeft zijn schaduwvloot de afgelopen weken uitgebreid om zijn afhankelijkheid van het Westen te beperken en het embargo en de plafonds te omzeilen. Volgens een onderzoek van CNN schatten insiders uit de sector de omvang van deze schaduwvloot nu op ongeveer 600 schepen, wat neerkomt op zo’n 10 procent van het totale aantal grote tankers. Het geschatte aantal schepen dat elke maand wordt aangekocht om de schaduwvloot aan te vullen bedraagt tussen de 25 en 35.

Waar legt de Russische schaduwvloot aan?

• Westerse landen hebben de invoer van Russische olie grotendeels verboden, maar er zijn geen regels die westerse schepen verhinderen aan kopers als China en India te leveren.
• China en India zijn hongerig naar de goedkope onverkochte Russische olie. Volgens het Internationaal Energie Agentschap (IEA) heeft China zijn invoer van Russische olie verhoogd tot gemiddeld 1,9 miljoen vaten per dag in 2022, een stijging van 19 procent ten opzichte van 2021. India heeft zijn aankopen nog veel indrukwekkender opgevoerd, met 800 procent tot een gemiddelde van 900.000 vaten per dag. En het blijft stijgen: India heeft in januari dit jaar naar schatting 1,3 miljoen vaten gekocht. In China stabiliseert de situatie zich.

Enorme paradigmaverschuiving

• De “schaduwvloot” en de Russische vloot van schepen zijn niet genoeg om alle Russische olie te vervoeren. Een van de redenen ligt voor de hand: het is voor Rusland ingewikkelder om olie aan China te leveren dan bijvoorbeeld via pijleidingen aan Finland. Volgens schattingen van reder EA Gibson heeft Rusland nu vier keer zoveel maritieme transportcapaciteit voor zijn ruwe olie nodig als voor de invasie van Oekraïne.
• Bovendien is de Russische tankermarkt momenteel in rep en roer, met extra kosten als gevolg. Het embargo en de olieprijsplafonds vereisen namelijk een enorme paradigmaverschuiving voor Rusland.

De cijfers: Rusland verdient nog steeds meer dan een half miljard euro per dag aan zijn fossiele brandstoffen.

• Volgens een rapport van het Center for Research on Energy and Clean Air (CREA) verdient Rusland momenteel 560 miljoen euro per dag aan zijn export van fossiele brandstoffen (gas, olie en kolen).
• Een enorm bedrag, maar het is nog altijd de helft van wat Rusland in maart 2022 kort na het begin van de oorlog in Oekraïne verdiende (1.130 miljoen euro).
  • Die 560 miljoen euro kan als volgt worden uitgesplitst:
    • 280 miljoen via de verkoop van ruwe olie;
    • 120 via olieproducten;
    • 60 via aardgas via pijpleidingen;
    • 60 via kolen;
    • 40 via vloeibaar aardgas (LNG), verzonden per schip.
• Verschillende organisaties zijn van mening dat de plafonds nog steeds te hoog zijn, wat de oorlogskas van Poetin blijft voeden.

(fjc)