In reclame voor horloges wijst de tijd nagenoeg altijd tien minuten over tien uur aan. Daarvoor zijn eerder al verschillende verklaringen naar voren geschoven, maar waarschijnlijk gaat het om een psychologisch effect op adverteerders en consumenten.

Dat zeggen wetenschappers van de Eberhard Karls-Universiteit Tübingen in Duitsland. Wanneer de wijzers van een horloge het tijdstip van tien uur en tien minuten aangeven, komt volgens hen immers het beeld van een lachend gelaat naar voor. Daardoor zou ook de aankoopbereidheid van de consument toenemen.

Die invloed wordt volgens de wetenschappers echter wel meestal niet bewust ervaren. Er werd eerder al aangegeven dat reclame voor horloges nagenoeg onafgebroken hetzelfde tijdstip hanteert.

“Daarvoor werden heel uiteenlopende verklaringen naar voren gebracht”, stippen de onderzoekers aan. “Volgens sommigen belet deze stand dat met die keuze het bedrijfslogo achter een wijzer zou kunnen worden verborgen. Anderen zien er dan weer het tijdstip in waarop de Amerikaanse president Abraham Lincoln werd neergeschoten. Meest waarschijnlijk is echter dat deze wijzercombinatie veel gelijkenissen toont met een vrolijk gelaat.”

“Proefpersonen reageren tegenover die positie dan ook veel positiever dan bij de stand van acht uur en twintig minuten, die een droevig gelaat tevoorschijn lijkt te laten komen.”

Evolutionair

De Britse psycholoog Charles Spence benadrukt dat het onderzoek van zijn Duitse collega’s aansluit bij eerdere studies, waarin werd aangetoond dat mensen een bijzondere aanleg hebben om gezichten te lezen.

“Dat heeft wellicht te maken met een evolutionair voordeel”, meent Spence, professor psychologie aan de University of Oxford. “Om te kunnen overleven, moest de voorhistorische mens immers bijzonder snel gelaatsuitdrukkingen kunnen herkennen, zodat hij vijandige van vriendelijke bedoelingen kon onderscheiden.”

Horlogefabrikanten blijven echter vasthouden aan praktische verklaringen gewezen en een aangename symmetrie in de esthetiek van het design. Verder wordt ook hier aangegeven dat deze stand geen merklogo’s of andere functies op het wijzerblad zal verbergen.

Toch wordt ook daar een psychologisch effect niet helemaal afgewezen. “Onbewust creëert de positie wellicht een goedkeurende houding”, zegt Craig Leach, merkdirecteur bij de Zwitserse horlogefabrikant Raymond Weil.