Komend weekend belooft door het warme weer een grote test te worden voor de coronamaatregelen. Maar het belooft ook een heet debat te worden in politieke kringen: de discussie over hoe ver de staat mag tussenkomen met politieoptredens, met de inzet van warmtecamera’s, met controles in warenhuizen en met kliklijnen, veroorzaakt commotie.

In het nieuws: Een reeks aankondigingen van controleacties in West-Vlaanderen, maar ook het eigengereide optreden van minister van Binnenlandse Zaken Pieter De Crem (CD&V), brengt een golf aan tegenreactie op gang.

De details: Als morgen de superkern bijeenkomt, belooft de privacydiscussie fors op tafel te liggen.

• Morgen komt de ‘superkern’ opnieuw samen, de tien partijen die via volmachten het minderheidskabinet van Sophie Wilmès (MR) steunen. Dat belooft een stevige vergadering te worden op het thema van ‘privacy‘.
• Want bij verschillende partijen leeft op z’n minst irritatie over de aanpak van een aantal ‘sheriffs’ die de coronacrisis aangrijpen om zichzelf een profiel van stoere jongen aan te meten.
  • Het optreden van West-Vlaams gouverneur Carl Decaluwé (CD&V) op Radio 1, gisterenochtend, wekte verbijstering: hij had het over ‘kliklijnen‘ om je buren aan te geven, over ‘controles in supermarkten‘, roadblock-controles, en warmtecamera’s. Dat alles om mensen met een tweede woning aan zee weg te houden.
  • Tegelijk kwam het nieuws van De Crem, die zich als minister van Binnenlandse Zaken scherp profileert op het thema, dat die eenzijdig via een omzendbrief een grotere greep op de gemeentepolitie wilde leggen.
  • En ook de vraag of de politie zomaar eenzijdig woningen kan binnenvallen, zonder huiszoekingsbevel, om lockdownparties stil te leggen, dook prominent op. Binnenlandse Zaken interpreteert daar plots een absolute uitzonderingsregel (als een huis in brand staat, bijvoorbeeld, of er is een gaslek) om dat toch af te dwingen.
• De discussie doet eigenlijk terugdenken aan de crisis van 2016, na de terreuraanslagen in Brussel en Zaventem. Toen nam vooral N-VA fel de leiding, om, samen met MR, te proberen zo veel mogelijk ‘veiligheidsmaatregelen’ erdoor te duwen, militairen op straat te krijgen, en toch een stukje de politiestaat te installeren.
• Opvallend is de houding van CD&V toen en nu: destijds was Kris Peeters (CD&V) de man die op de Meir een beuling ging kopen, uit protest tegen de scherpe maatregelen van ‘sheriff’ Bart De Wever (N-VA). Maar vandaag zijn het met De Crem en Decaluwé twee CD&V’ers die de handschoen dagelijks opnemen.
• Overigens belooft die superkern morgen zwaar te worden. Ook de PS komt met nog een eis: de prijzen van medicamenten en eerste zorgen moeten ‘gecontroleerd’ worden en dus door de overheid laag gehouden. ‘Die zijn naar omhoog gesprongen, maar we mogen de mensen niet straffen nu’, zo zegt PS-voorzitter Paul Magnette in Sud Info. Dat belooft meteen een pittig debatje te worden: prijzen opleggen aan sectoren is een nogal forse maatregel, donkerrood zeg maar. Zien of daar in de groep van tien consensus uit kan komen.

De politieke reacties: De sheriffs krijgen forse tegenwind.

• De liberalen staan binnen de regering duidelijk op een heel andere lijn. Zowel afscheidnemend voorzitter Gwendolyn Rutten (Open Vld) als kandidaat-voorzitter Egbert Lachaert (Open Vld) kwamen op het voorplan om de CD&V’ers in hun kot te duwen:
  • ‘Er kan geen sprake van zijn dat de lokale politie meteen onder Binnenlandse Zaken wordt geplaatst. Dan worden het regels om de regels en dreigen we in een politiestaat terecht te komen’, zo stelde Rutten.
  • Opvallend ook, in de discussie over lockdownparties stilleggen zonder huiszoekingsbevel, was Rutten zeer scherp: ‘Zonder de toestemming van het parket is zo’n huiszoeking onaanvaardbaar.’
  • Lachaert ondervroeg dan weer De Crem in de Kamer, en lijstte daarbij nog eens op wat er allemaal van grondrechten in de prullenmand dreigde gegooid te worden. Hij kreeg opvallend applaus vanop vele banken (die uiteraard wel grotendeels leeg bleven).
• Het zal niet alleen Rutten zijn die morgen in de superkern op de zaak terugkomt. In de Nationale Veiligheidsraad van vorige week kwam De Crem af met het plan om iedereen een perimeter van 15 kilometer rond de woning op te leggen. Dat werd toen afgeblokt, ook N-VA was niet de verhoopte bondgenoot van De Crem. Dat die nu, achter dat orgaan om, toch z’n wil probeert door te drukken, zette kwaad bloed.
• Want uitgerekend Theo Francken (N-VA), prominent Kamerlid, gooide zich met een paar tweets stevig in de discussie. ‘Drones, warmtezoekers, kliklijnen, … Deze volmachtenregering moet corona bestrijden, geen politiestaat organiseren.’ En ook ‘De Raad van State was heel duidelijk in haar advies op volmachtenwet van vorige week: noodmaatregelen kunnen enkel binnen het kader van de grondrechten van het EVRM-verdrag en de Grondwet. Geen politiestaat.’
• Dat leverde de nodige giftige reacties op, op Twitter, maar verwacht mag worden dat ook fractieleider Peter De Roover (N-VA) op de superkern op die lijn zal zitten. En ook bij de socialisten klinken kritische vragen over de precieze houding van De Crem: ook zij willen morgen vragen stellen.
• Maar bijzonder opvallend: ook binnen CD&V is niet iedereen onverdeeld gelukkig met het initiatief van al die sheriffs. Het was het jonge Kamerlid Sammy Mahdi, ooit bijna CD&V-voorzitter geweest, die het lont aan het kruitvat stak. ‘Stasi-praktijken‘, noemde hij de oproep van de politie om je buren, als dat tweedeverblijvers zijn die naar de kust komen, aan te geven via een kliklijn.
• Vervolgens kwam ook CD&V-voorzitter Joachim Coens met een duidelijke boodschap: ‘In deze bijzondere tijden kunnen tijdelijk uitzonderlijke maatregelen nodig zijn, maar binnen het kader van onze Europese democratie, overal in Europa. Scheiding van de machten, vrije meningsuiting, recht op eerbiediging privéleven, vrijheid van vereniging, …’
• Een vingerwijzing naar ‘zijn’ minister? Wel, zo scherp zal de CD&V-voorzitter het zeker niet zeggen. De Crem doet er alles aan om systematisch bloemetjes te gooien naar z’n voorzitter: hij hoopt op een relance van z’n carrière en is ‘beschikbaar’, zoals hijzelf zegt. Wetstraatjargon voor ‘I’m back and here to stay‘, is dat.
• Maar intern is De Crem, die in 2018 nog aankondigde niet op een lijst te willen staan na een conflict met toenmalig voorzitter Wouter Beke (CD&V), niet ongecontesteerd. Of hij zomaar opnieuw kopman in Oost-Vlaanderen kan worden straks, het blijft een open vraag.
• Hoe dan ook zal de privacydiscussie nog blijven terugkomen: zo is er de hele discussie over apps die kunnen helpen met opsporen of je met corona besmette personen in contact bent gekomen. Onder meer Polen in Europa wil zo’n app invoeren. Ook daar liet Mahdi al over verstaan ‘dat dat zonder hem’ zal zijn.

Niets om trots op te zijn: België zit helemaal bovenaan de coronalijstjes, wat het aantal dode slachtoffers betreft.

• Met 183 nieuwe sterfgevallen op één dag zat België aan haar bijna hoogste cijfer. Het totale aantal doden zit zo op 1.011.
• Er kwamen nog 584 nieuwe patiënten bij in het ziekenhuis. Daarmee lijkt het aantal nieuwe opnames wat stabiel te blijven, en is sprake van de fameuze ‘afplatting’ van de curve.
• Maar de cijfers zijn niet om vrolijk van te worden, of te concluderen dat België het uitzonderlijk goed doet. Integendeel. We hebben na de bijzonder donkere cijfers van het aantal overlijdens gisteren nu gemiddeld 87 doden per 1 miljoen inwoners. Dat is het derde hoogste cijfer ter wereld.
• Alleen Italië, met 218 doden per 1 miljoen inwoners, en Spanje, met 214 doden per 1 miljoen, staan zo nog boven België.
• Daarmee hebben we in absolute cijfers ongeveer evenveel doden als Duitsland, een land dat acht keer meer inwoners telt. De Duitsers hebben wel veel meer gevallen van besmetting, maar dat heeft alles met meten te maken: Duitsland heeft veel meer mensen getest.

Money, money, money: Hoe pak je de economische crisis aan?

• Dat geld uitgeven vanuit de overheid deel is van het aanpakken van de economische ramp die corona veroorzaakt, had u al begrepen. Maar de geldkraan blijft maar openstaan.
• Zo is er de Vlaamse regering die met geld gooit:
  • Een compensatiepremie van 3.000 euro bij omzetverlies.
  • Een hinderpremie van 4.000 euro bij sluiting locatie.
  • Een energiepremie van 200 euro per maand voor al wie technisch werkloos is.
• Ondertussen is er federaal een stevige discussie bezig over welke premies er dan nog komen. Daarbij is er, alweer, spanning rond de snelle communicatie van maatregelen.
• Bronnen in de regering lekten aan De Tijd dat dokters, verplegers, apothekers en alle andere zorgverstrekkers in de ziekenhuizen een bonus krijgen van 1.450 euro. Zo’n 10.000 mensen zouden die som kunnen ontvangen: een cashbedrag dus, dat de overheid moet ophoesten.
• Maar opvallend, op Radio 1 was vicepremier Alexander De Croo (Open Vld) zeer voorzichtig: ‘Er is een discussie bezig, maar er is nog niets beslist. Ik hoop dat we binnenkort een aantal maatregelen kunnen nemen, zeker voor sectoren die heel heel dringend op zoek zijn naar mensen. Zeker de land- en tuinbouw.’ Ook bij CD&V binnen de regering is uitdrukkelijk te horen dat er nog geen beslissing is genomen. Het laatste woord is hier duidelijk nog niet over gevallen.
• De Croo lanceerde deze week zelf ook een voorstel: een premie van 1.000 euro belastingvrij laten uitkeren voor sectoren of bedrijven die dat wensen. Die moeten dus wel zelf het bedrag betalen, maar zij en de ontvanger worden daarop niet belast. Nu kan zo’n premie makkelijk minder dan de helft netto opleveren, als een bedrijf dat zou willen betalen.
• Maar er is dus blijkbaar nog geen groen licht: de bedoeling is hoe dan ook dat het hele pakket maatregelen morgen eerst op de superkern komt, zodat alle tien de partijen inzicht krijgen in wat de regering wil doen. ‘Als er niet beslist is, communiceer ik liever niets’, zo stelde De Croo.
• Wat nog in de pijplijn zit: een premie van twee extra vakantiedagen voor wie in ‘cruciale sectoren’ werkt. Daarnaast wil minister van Economie Nathalie Muylle (CD&V) nog eens de RSZ-bijdragen van werknemers in die sectoren verlagen.
• Daarnaast zouden er een pak maatregelen komen om flexibeler te kunnen werken. Morgen volgen daarover dus de details, na die superkern. Als ondertussen niet al opnieuw een andere minister ‘zijn’ of ‘haar’ extra pakket aan nieuwe steunmaatregelen aankondigt. Best mogelijk deze dagen: de MR heeft ook nog een hele stoet ministers die vast wel langs de camera’s wil lopen.
• Ondertussen: de zoveelste groep die om geld komt zagen, de nachtwinkels. Die moeten nu al om 10 uur sluiten, en verliezen dus omzet. Maar tegelijk zijn ze dus niet verplicht om te sluiten en krijgen ze niet de sluitingspremie. In een economie waar het woekert van premies om niet te werken, kan je de zoveelste drukkingsgroep moeilijk ongelijk geven: de kappers kregen na heftige lobbying hun geld wel, zij ‘mochten’ sluiten.
• Ze hebben alvast advocaat Abderrahim Lahlali onder de arm genomen, om meteen dan maar te procederen tegen de staat. Kwestie van meteen de hearts and minds te winnen van de bevolking? Op Radio 1 raasde hij in elk geval helemaal door om z’n zaak te maken.

Interessant om te volgen: De discussie over de aanwezigheid van politici en specialisten in de media.

• De afgelopen dagen ontstond er een hele polemiek, waarbij VTM Nieuws fel onder vuur kwam te liggen. De aanleiding was een statistiekje, gemaakt door iemand op Twitter, maar gedeeld door onder meer journalisten van DPG, het mediabedrijf boven VTM, waaruit zou moeten blijken dat N-VA wel erg veel aan bod zou komen bij VTM.
• Dat leverde een pak giftige reacties op, ook vanuit de Wetstraat. In Le Soir schreef Béatrice Delvaux er een pittig stukje over: een N-VA-zender aan de andere kant van de taalgrens? Het is eens iets ander dan de RTBF uiteraard.
• Parallel daarbij: VTM-journalist Dirk Van den Bogaert, die systematisch vanuit het kabinet van Maggie De Block (Open Vld) wordt aangevallen over het feit dat hij N-VA-Kamerlid Kathleen Depoorter zou ‘meegesmokkeld‘ hebben op het tarmac in Luik, voor een reportage over mondmaskers. Hijzelf ontkent in alle talen, maar het kabinet laat niet af.
• Daarop zag hoofdredacteur Nicolas Lataire zich verplicht uiteindelijk te reageren, met een gedetailleerd overzicht van wie er allemaal sinds 3 februari aan bod was gekomen in hun nieuws: 102 experten, en daarnaast volgende partijen:
  • 21 keer CD&V-politici
  • 19 keer Open Vld-politici
  • 18 keer N-VA-politici
  • 1 keer de MR, de premier dus.
• Discussie gesloten? Wel niet echt:
  • Wat opviel: geen oppositie dus in het lijstje. Meteen schoot Vlaams Belang-fractieleider Chris Janssens uit z’n krammen: ‘Geen enkele politicus van een Vlaamse oppositiepartij. Corona is blijkbaar niet het enige dat uit China komt. Democratie?’
  • En ook de Vrouwenraad reageerde boos: waarom alleen maar witte en mannelijke experten? Want wie domineert de lijst? Juist, Marc Van Ranst.
• De discussie over diversiteit in het media-aanbod, zowel politiek als qua experten, mag gerust gevoerd, maar misschien op een niveau dat Twitter wat overstijgt? De Ideale Wereld leverde alvast een bijdrage: ze monteerden een uitzending van De Afspraak zo dat er maar één gast zat, die met zichzelf in debat kon: de omnipresente Van Ranst.
• Dat net op het moment van uitzending op Canvas diezelfde viroloog op VTM Nieuws zat, én op een reportage op VIER was toch meer dan een grappige speling van het lot, zo leek het.

Opvallend om te noteren: Overal ter wereld woedt de discussie over mondmaskers: verplichten of niet?

• Israël is het nieuwste land dat het dragen van die maskers wil opleggen aan haar burgers. De komende paasfeesten mogen ook enkel in kleine familiekring gevierd worden: zowel voor joden, christenen als moslims.
• De Israëlische politiek is overigens ook stevig getroffen door het virus: de minister van Volksgezondheid raakte besmet, en premier Benjamin Netanyahu zit in preventieve quarantaine.
• In Zwitserland heeft de overheid twee machines aangekocht om 32.000 FFP2-mondmaskers per dag te gaan maken. Dat kost zo’n 700.000 euro. Over twee weken start de productie.

Testen, testen, testen: De weg uit de crisis.

• Het wordt ondertussen een wat voorspelbare mantra, maar testen zijn de sleutel om de lockdowns op te heffen, zo blijven vele bronnen aanhalen. Het testen op antilichamen tegen het virus dan wel. Wie er heeft, kan dan vrij bewegen en terug het (economische) leven hervatten.
• ‘Iedereen is aan het wachten op die serologische testen, heel de wereld’, zo verklaarde de Franse minister van Gezondheid, Olivier Veran. Die testen moeten het aantal virale antilichamen in het bloed van mensen kunnen meten, waardoor immuniteit zeker is.
• ‘Binnen een paar weken kan de massaproductie van die testen starten. Dat is een enorme factor om mensen opnieuw hun vrijheid te geven.’
• De testen die men nu doet, zijn vooral de zogenaamde RT-PCR-testen, die een genetische analyse doen, om te zien of iemand besmet is. Serologische testen kunnen met één druppel bloed gewoon de antilichamen testen.
• Ook in Italië en Duitsland denkt men aan dergelijke aanpak: mensen die kunnen aantonen dat ze antilichamen hebben, en dat in een document of pasje vertaald zien, kunnen dan vrij gaan rondlopen.

Ondertussen in Parijs: De leiding van BNP Paribas heeft het licht gezien.

• De Franse bank, die in volle bankencrisis het Belgische Fortis voor een appel en een ei overnam, was van plan om zo maar liefst 1,9 miljard euro uit de Belgische bank te pompen via een royaal dividend aan Parijs. Dat dat in coronatijden niet het moment is, leek niet te dagen.
• België, dat zo’n 7 procent aandelen heeft in de bank, reageerde ontstemd via De Croo, de minister van Financiën. In de Kamer gisteren waren de tussenkomsten vlijmscherp. Raoul Hedebouw van PTB/PVDA zag er het ultieme bewijs in dat de kleine man weer de crisis zal moeten betalen, terwijl sp.a-Kamerlid John Crombez het had over ‘crapuleus kapitalisme‘.
• Want net op moment dat er zo zwaar economisch weer op komst is, moet je net een bank ‘versterken’ met kapitaal, niet leegzuigen, zo was de redenering. En wie redde in 2008 de banken, inclusief Fortis? De Belgische staat, en dus alle belastingbetalers.
• Maar het was uiteindelijk de commerciële druk van veel klanten in België, die lieten verstaan dat als BNP Paribas dat zou doen, ze voortaan elders zouden bankieren, die de Fransen overstag deed gaan, zo schrijft De Standaard.
• Daarbij komt de CEO Max Jadot er niet bepaald goed uit: hij zou interne signalen niet opgepikt hebben, onder meer doordat hij thuis werkt.
• Net gisteren kwam er nog een duidelijk signaal: Belfius, wel een staatsbank, keert geen dividend uit. CEO Marc Raisière voelt daar iets meer aan van waar de wind waait: hij sprong dus mee in de communicatieoorlog, door uitgerekend nu dat schrappen van het dividend aan te kondigen. Da’s scoren bij de aandeelhouders: de Belgische politiek.

Ondertussen in Zaventem: Noodkreten over Brussels Airlines.

• Brussels Airlines, ondertussen een Duits bedrijf, want 100 procent in handen van Lufthansa, komt smeken voor een levenslijn. Ze vroegen eerst 200 miljoen euro, maar willen nu veel meer ‘om te overleven’. Dat moet de Belgische staat dan ophoesten.
• Veel enthousiasme is er niet bepaald bij de overheid. ‘Ik moet wel eerst goed begrijpen voor wat dat geld dan moet dienen. De overgrote meerderheid van het personeel zit in technische werkloosheid: dat is dus nu al de grootste kost, het personeel, die door de overheid wordt gedragen. Ze willen honderden miljoenen: welke kosten zijn dat dan?’, zo vroeg De Croo zich vanmorgen af.
• Het argument zal eenvoudig zijn: het gaat om 4.000 jobs. Vraag is of dat in een Lufthansa-dochter moet gestoken worden, of de overheid mogelijk denkt aan scenario’s om Brussels Airlines opnieuw te nationaliseren. Maar ook dat is geen ideaal plan: de staat deed er net alles aan om geen ‘nationale’ luchtvaartmaatschappij te hebben.
• De regering heeft wel een team binnen de Economic Risk Management Group (ERMG) dat moet vastleggen welke bedrijven van strategisch belang zijn en dus geld kunnen krijgen. Binnen de groep is een aparte luchtvaartcel opgericht, er wordt dus wel op gewerkt.

Journalistiek in tijden van corona: Niet bepaald om vrolijk van te worden.

• Het IPI, het International Press Institute, dat wereldwijd persvrijheid in het oog houdt, kwam gisteren met cijfers rond de crisis en journalistiek.
• Ze rapporteren 69 gevallen van aanvallen op journalisten of op z’n minste zware censuur.
  • 16 journalisten werden gearresteerd en opgesloten omdat ze berichten over de crisis op een manier die de overheid niet aanstaat.
  • In 11 gevallen is er sprake van zware beperkingen van toegang tot informatie.
  • Ook 12 keer is er gewoon censuur opgelegd door de overheid.
  • In 10 landen is er sprake van misbruik van de noodwetten en speciale bevoegdheden die overheden zichzelf gegeven hebben, om de persvrijheid aan banden te leggen.
  • In 20 gevallen is er sprake van fysiek of verbaal geweld tegen journalisten.
  • Opvallend overigens: dit is niet enkel het geval in Azië (17 zaken), er zijn meer infracties vastgesteld in Europa (24 zaken).
• Dat het ‘fake news’ hoogtij viert, weten we ondertussen. De opvallendste bewering is misschien eentje die op Russische sites opduikt. België zou massale besmetting hebben opgelopen door groepsseks, en dus zou onze minister van Volksgezondheid dat voortaan verboden hebben.
• De Russen hadden zelfs gedetailleerde cijfers: een lockdownparty van 500 mensen zou ontspoord zijn in een orgie, waarbij 380 mensen corona hadden opgelopen. Creatief zijn ze dus wel, in hun fake news, die Russen.