‘I did not have sex with that woman’: hoe een leugen een presidentschap redde

Een seksschandaal is als een auto-ongeluk. Je kan er niet om heen, zelfs als je dat zou willen. En net dat zouden de Amerikanen het ganse jaar 1998 mogen ervaren. Op 17 januari van dat jaar bracht de conservatieve Amerikaanse nieuwsaggregator Matt Drudge met een ***World Exclusive*** als eerste het verhaal dat Clinton een seksuele relatie had gehad met een voormalige stagiaire van het Witte Huis. Drudge verwees naar het stuk van Newsweek-journalist Michael Isikoff dat uren voor de publicatie door de hoofdredacteur van het magazine alsnog was ingetrokken. Het verhaal zou uiteindelijk leiden tot Clintons impeachment, een procedure met als doel hoge functionarissen gedwongen uit hun ambt te ontzetten. Over de affaire Lewinsky zijn hele boeken volgeschreven. Monica Lewinsky werkte als stagiaire in het Witte Huis en zou maandenlang een aan-en-af-affaire hebben met de president. Beide hadden gezworen hun verhouding voor de buitenwereld geheim te houden, wat er ook gebeure. Dat de zogezegd aan seks verslaafde Clinton Lewinsky als een lustobject zag is een fabel. ‘Het was een fysieke én emotionele relatie,’ gaf Lewinsky later in een tv-interview met talkshowkoning Larry King toe. Gezien het empathisch vermogen waarover Clinton beschikte lijkt het haast ondenkbaar dat hij 16 maanden lang enkel in seks met deze sexy, maar wat plompe en zeker niet mooie of verstandige 24-jarige jonge vrouw geïnteresseerd zou zijn geweest. Te meer omdat er nooit sprake was van geslachtsgemeenschap en de machtige en charmante Clinton zowat elke vrouw ter wereld kon krijgen. (‘Is het niet opmerkelijk dat het vooral blanke mannen van middelbare leeftijd waren die een oordeel over Clintons escapades formuleerden, veel meer dan vrouwen dat deden?’, merkt de psycholoog John D. Gartner op in zijn boek In Search of Bill Clinton. Daarin verklaart Gartner de ‘psychologische puzzel’ die de ex-president is als ‘hypomanie: een lichte vorm van manie die wordt gekenmerkt door een immense energie, een groot zelfvertrouwen, een aanstekelijk enthousiasme, een visionaire creativiteit en een grote zin voor de eigen lotsbestemming.’ Maar hypomanen hebben het moeilijk om hun driften te controleren, vaak op seksueel vlak. Ze kampen vaak met een of meer vormen van verslaving.)Nadat de frequente bezoeken van Lewinsky aan Clintons kantoren in het Witte Huis begonnen op te vallen werd ze door haar baas naar het Pentagon getransfereerd, wat de toegang tot haar minnaar bemoeilijkte en waarna hun relatie vooral tot telefonisch contact beperkt werd. (In één van zijn ranzige berekeningen telde speciaal onderzoeker Kenneth Starr 9 fysieke contacten en 15 telefoonseksgesprekken). Zowat een jaar na hun eerste ontmoeting begon Clinton zijn interesse in Monica te verliezen, maar omdat de president zich nooit goed toonde in slechtnieuwsgesprekken, modderde het koppel nog een tijd aan. Toen Clinton voor de zoveelste maal een punt achter de affaire wilde zetten, zocht een gebroken Lewinsky troost bij haar nieuwe kantoorgenote, ene Linda Tripp. Die had in het Witte Huis gewerkt onder vader Bush. Toen Clinton in 1993 overnam mocht ze nog een tijd blijven tot ze in 1994 naar het Pentagon werd overgeplaatst. De ware motieven achter Tripps handelingen zijn nooit duidelijk geworden; dat haar boosaardig en totaal onnodige verraad de Amerikaanse geschiedenis zou veranderen, wel. Tripp zelf getuigde later voor een grand jury dat ze was overgeplaatst omdat Clinton achter haar aan zat en dat Hillary jaloers op haar was. Wie Tripp goed van nabij bekijkt kan enkel lachen om zo veel zelfoverschatting. Feit is dat ze op aanraden van een lokale uitgever – die ze had gecontacteerd om een smeuïg verhaal over de Clintons aan te bieden – de gesprekken die ze met de naïeve Lewinsky voerde, in het geheim begon op te nemen. Die opnames bezorgde ze uiteindelijk aan het onderzoeksteam van Kenneth Starr, die na een hopeloze zoektocht van drie jaar en vijf maanden (kostprijs 64 miljoen dollar) eindelijk de ‘smoking gun’ kreeg aangereikt om de man die hij zowaar als de Antichrist beschouwde te ontmaskeren. Starr stuurde de FBI op Lewinsky af met de boodschap dat ze 27 jaar gevangenisstraf riskeerde indien ze Clinton over haar ondervraging zou inlichten en weigerde voor een jury te bekennen dat Clinton haar had verplicht over hun relatie te liegen. Iets wat Clinton nooit had gedaan…Clinton zou één dag later – tijdens zijn verhoor in de zaak Paula Jones – onder ede ontkennen een seksuele relatie te hebben gehad met Lewinsky. Hij voegde er zelfs aan toe nooit alleen met haar in eenzelfde ruimte te zijn geweest. Starr jubileerde. Clinton had meineed gepleegd en zou de leugen dagen later voor de televisiecamera’s nog eens herhalen. De passage waarin de president van het machtigste land van de wereld de woorden ‘I did not have sexual relations with that woman… Miss Lewinsky’ uitsprak gingen in blitztempo de wereld rond.Clinton zat met een probleem. Tegenover zijn entourage ontkende hij alles. Even had hij er aan gedacht de affaire in het openbaar op te biechten (in 2007 raakte bekend dat ex-president Gerald Ford immuniteit voor Clinton bij het Congres wilde afdwingen in ruil voor diens schuldbekentenis), maar hij had ook Hillary ervan weten te overtuigen dat hij het slachtoffer was van een rechtse samenzwering – ‘a vast right wing conspiracy’-, een uitleg die zijn echtgenote, gezien de onophoudelijke Republikeinse aanvallen die het koppel in de voorafgaande jaren had moeten trotseren, maar al te graag bereid was te geloven. (‘Het bloedbad dat volgde op de tussentijdse verkiezingen van 1994 maakte dat de Clintons de oppositie ging beschouwen als ‘een geschifte, onscrupuleuze en georganiseerde bende’, schrijft Joe Klein in The Natural.) De gevolgen waren onverbiddelijk. Clinton restte maar één mogelijkheid: liegen, liegen en volharden in de leugen.In de daaropvolgende dagen leek Clinton ‘als van de hand Gods geslagen’, getuigden medewerkers uit zijn onmiddellijke omgeving. De kranten voorspelden zijn nakend ontslag, ook zijn naaste medewerkers dachten dat zijn presidentschap niet meer te redden viel. Maar dan toonde Clinton waaraan hij de bijnaam ‘Comeback Kid’ had verdiend. Onder het motto: ‘Ik zal het Witte Huis enkel in een doodskist verlaten’ begon Clinton aan zijn politieke rehabilitatie. In de jaarlijkse ‘State of the Union’ die hij een week later voorzat, repte hij met geen woord over het schandaal. Integendeel, hij somde een oneindige lijst van verwezenlijkingen van zijn regering op. Clinton moest zijn speech 104 keer onderbreken voor applaus en staande ovaties.  De rest is geschiedenis. Hoe meer vunzige informatie Starr – tegen alle ethiek en wetsregels in – naar de pers lekte en hoe meer die pers de klankbuis van een preuts, conservatief en moreel betuttelend Amerika werd (65 kranten riepen de president op ontslag te nemen), hoe meer het Amerikaanse volk de kant van Clinton koos.  Deze laatste gaf uiteindelijk toe een ‘ongepaste’, maar geen seksuele, relatie te hebben gehad met Miss Lewinsky. (In zijn eigen kunstige woorden gaf Clinton toe dat zijn ontkenningen van seksueel contact ‘juridisch correct’ maar ‘onvolledig’ waren geweest; hij bevestigde zo een absurd en belachelijk gerucht dat al maandenlang de ronde deed: dat de president van Amerika echt geloofde dat orale seks geen seks was). Een blauwe jurk waarop zaad was teruggevonden dat correspondeerde met Clintons DNA kon daar uiteindelijk niets aan veranderen. Maar in een CNN/USA Today-poll die werd afgenomen een week nadat het schandaal losbarstte, kon Clintons beleid rekenen op de goedkeuring van 68% van de Amerikanen. Wat hun president privé deed was hen een zorg; wat hij voor Amerika had gedaan, was wat telde. 66% sprak zich tegen zijn ontslag uit en amper 27% vond dat Clinton uit het ambt moest worden gezet. De meeste Amerikanen vonden het rapport dat Starr over de zaak had gepubliceerd ‘schandaliger’ dan al wat Clinton ooit gedaan had. De zelfbenoemde Moral Majority bleek allesbehalve een meerderheid te zijn, want de echte meerderheid koos voor vrede, welvaart en privacy, eerder dan voor hypocrisie. De Republikeinse meerderheid in het Huis van Afgevaardigden stemde voor het impeachment, maar in de Senaat kwamen de Republikeinen 17 stemmen te kort voor de vereiste tweederde meerderheid. De president werd een vernedering bespaard en kon dus aanblijven.Eens de heisa rond de Lewinskyzaak was uitgedoofd kreeg Clinton de steun van steeds meer mensen. In maart 1998 werd zijn beleid door 70% van de Amerikanen goedgekeurd. Starrs aanpak strandde op 11%. Hillary Clinton voerde ondertussen een nooit geziene campagne en leidde het Democratische kamp naar een van de meest opgemerkte tussentijdse verkiezingsoverwinningen in de geschiedenis.‘Ik was er nog niet uit of ik voor mijn echtgenoot of mijn huwelijk zou vechten, maar ik zou wat er ook gebeure voor mijn president vechten,’ schreef ze daarover later in haar boek Living History. Tijdens de tussentijdse verkiezingen van 1998 wonnen de Democraten zetels bij. Het was van 1882 geleden dat een zittende president in het tweede jaar van zijn tweede ambtstermijn daar nog in was geslaagd. De strategie van Starr & co om Monicagate eindeloos te rekken op het platform dat de media zo gretig ter beschikking hadden gesteld, had het onderzoek gedegradeerd tot een tweederangspeepshow, die de doorsnee Amerikaan niet langer kon boeien. Toch had de president zich met zijn vaak patethisch en stuitende gedrag onherstelbare schade toegebracht. Hij had zijn vrouw en zijn medewerkers verraden en deze keer niemand kunnen verblijden met zijn zoveelste overleving. Het publiek keerde zich van vrijwel iedereen die ook maar iets met politiek te maken af. Verliezers waren er ook in het Republikeinse kamp. Starr en zijn onderzoekers, die nooit enig bewijs van crimineel ambstmisbruik door Bil Clinton als president, noch als gouverneur, hadden kunnen vinden, hadden zich uiterst bedreven getoond in het bespelen van de pers. Het Amerikaanse publiek daarentegen, toonde zich minder onder de indruk van deze fanatici. Als er al een iemand beschadigd uit de ganse affaire kwam, was het Starr zelf. Democratisch congreslid  John Conyers noemde Starr ‘een door de staat betaalde sekspolitieman’.  Advocaat Alan Dershwitz had het in een referentie naar de beruchte heksenjacht op communisten in de vijftiger jaren van vorige eeuw over ‘seksueel McCarthyisme’. In de jaren die op Clintons impeachmentprocedure volgden zouden ook verschillende politici zelf in opspraak raken, nadat ook zij in buitenechtelijke of seksaffaires betrokken raakten. Onder hen Eliott Spitzer, John Edwards, Mark Sanford, Bob Livingston, Larry Craig en last but not least Newt Gingrich, van wie bekend raakte dat hij – terwijl hij in Wahington druk bezig was Clinton aan het kruis te nagelen – er zelf een affaire op nahield met de toen 27-jarige stagiare Callista Biesek, die uiteindelijk zijn derde vrouw zou worden.Wat Starr en de zijnen nooit begrepen was dat de wereld veranderd was. Amerikanen waren niet langer gechoqueerd door seksverhalen uit het Oval Office. Ze wisten dat een reeks presidenten er affaires op nahielden, JFK bijvoorbeeld, een van de helden uit het Amerikaanse verleden…Hypocrisie wint nooit, leugens wel, is de trieste conclusie van een van de meest beschamende episodes in de rijke Amerikaanse geschiedenis. Want de man die 48 maanden lang beloofde de waarheid en niets dan de waarheid over de president aan het licht te zullen brengen, werd uiteindelijk gevloerd door een platte leugen..

Meer