Postcorona levert het begrotingsdebat een zinderende verbale boksmatch op tussen meerderheid en oppositie. Daarbij waren er verschillende hoogtepunten, maar één moment stak boven alles uit: hoe minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) liet zien in welke unieke politieke gewichtsklasse hij bokst. Tegelijk moet ook gezegd: de tegenstand was haast even formidabel. PVDA-PTB-fractieleider Raoul Hedebouw had een absolute topdag, en ook Valerie Van Peel en Theo Francken blonken uit bij N-VA. Links en rechts namen Vivaldi zo in een sandwich. Rond twee uur vannacht deed premier Alexander De Croo (Open Vld) zijn tussenkomst. Hij sprak over zijn regering als diegene die “een politiek van het centrum” voert.

In het nieuws: De Kamer debatteert als vanouds, in een prachtige begrotingsbespreking.

De details: De ideologische sandwich waar Vivaldi inzit, kwam duidelijk bloot te liggen.

• “Weet u wat het verschil is tussen u, meneer Hedebouw, en mijzelf? Dat is onze opvatting over solidariteit: iedereen moet krijgen wat hem of haar rechtens toekomt, maar iedereen moet ook zijn deel doen.” Frank Vandenbroucke, vicepremier voor Vooruit, spuwt zijn woorden bijna, zijn handen in klassieke professorhouding, wanneer hij doceert, maar zijn discours gaat nu luid en vol emotie door heel de Kamer.
• Het is de culminatie van een verbale strijd die al de hele dag sluimert. Al van voor het debat is Raoul Hedebouw als een volleerd volksmenner het zwaargewicht van de socialisten aan het jennen: meteen na de State of the Union trekt de communist naar de camera’s van Villa Politica om te stellen dat Vandenbroucke “de pseudo-linkse intellectueel“, een maatregel heeft ingevoerd, die “zelfs de rechtse premier Charles Michel niet durfde nemen”. Het komt aan bij de socialisten.
• In de Kamer houdt hij vervolgens tijdens het debat de hele dag door de “linkse kameraden” van PS en Vooruit een spiegel voor: telkens komt Hedebouw tussen.
• Eerste moment van elektriciteit in de Kamer komt er tijdens de speech van N-VA-fractieleider Peter De Roover: Egbert Lachaert, de voorzitter van Open Vld, plaatst een tegenaanval, na kritiek dat het akkoord rond de arbeidsmarkt veel te slap is: “Toen de N-VA de regering-Michel verliet, lag er een arbeidsdeal op tafel die daardoor niet integraal kon worden uitgevoerd. Vandaag is er een activeringspakket met een veel menselijkere en duidelijkere aanpak in de begeleiding van inactieve mensen.” Applaus op alle banken van de meerderheid, de N-VA teruggeduwd.
• Maar Hedebouw grijpt zijn moment: “Dus, Open Vld zegt hier tegen N-VA dat deze regering een rechtser beleid voert dan de Zweedse regering. Deze regering legt langdurig zieken sancties op!” Even later reageert hij terug op de kwestie van de ‘boete’ voor een langdurig zieke, wanneer hij of zij weigert een antwoordformulier in te vullen: “Weet iemand hier hoeveel tegemoetkoming een langdurig zieke tegenwoordig gemiddeld krijgt? Ah neen? Niemand? Wel, ik zal het zeggen, dat is 900 euro. Een inhouding van 2,5 procent, wanneer iemand niet wil meewerken, maakt het verschil tussen 1 tot 2 dagen al dan niet eten voor die mensen. Hoe durft de N-VA dit dan een symbolische maatregel noemen?”

Het hoogtepunt: De PS vliegt de PTB naar de keel, waarna Vandenbroucke het afmaakt.

• Maar het is op moment dat PS-fractieleider Ahmed Laaouej op het spreekgestoelte komt, dat de boel volledig ontploft. Laaouej krijgt op zijn beurt onophoudelijk aanvallen van de PVDA-leider te verwerken: “U overschrijdt de rode lijn. Na uw jacht op de werklozen jaagt u nu op de langdurig zieken“, zegt Hedebouw met de nodige pathos.
• Voor Laaouej wordt het teveel: “We hebben geen lessen te krijgen van de PVDA. Wij hebben de dwangarbeiderskampen, de sterilisatie van vrouwen en de opsluiting van kinderen in een van de grootste wereldmachten aan de kaak gesteld. Maar jullie zwijgen daarover, jullie zijn bang”, gaat het bijna roepend. “Wie beweert de werknemers te verdedigen, moet dat overal ter wereld doen zoals in België. Ik hield u voor een grote internationalist, mijnheer Hedebouw, maar u bent een lafaard! Is het omdat het over een moslimminderheid in China gaat?” Heel de Kamer, inclusief N-VA en Vlaams Belang applaudisseert nu, met uitzondering van de PVDA-fractie zelf. “Encore!”, klinkt er zelfs aanmoedigend vanop de banken van de N-VA.
• En Laaouej raast verder: “In het gewone leven bent u sympathiek, meneer Hedebouw, maar achter u staan er gevaarlijke stalinistische en maoïstische ideologen. Peter Mertens, een van uw leiders, heeft in één jaar tijd 400.000 euro besteed aan zijn promotie op Facebook. Dat is het loon van acht verpleegsters! In plaats van op die manier de kas van multinationals te spijzen zou u zich beter wat bescheidener opstellen.” Wederom applaus.
• Opvallend: na de emotie van de PS, die zich focust op China en Facebook, is er toch Vandenbroucke zelf, die zijn tussenkomst niet langer kan en wil uitstellen. Met de nodige dramatiek eist hij het woord: “Laten we ons bij de feiten houden: sancties in de ziekteverzekering bestaan al, want iemand kan nu al worden geschorst worden als hij of zij zich niet aan de richtlijnen van de adviserend geneesheer houdt. En dan houdt de betrokkene niets over.”
• En hij doceert verder: “Voorts zal aan de mensen worden gevraagd hoe het met hen gaat, of ze nog kansen zien in hun bedrijf en of hun leiding hun situatie begrijpt, dit alles met het doel hen te helpen en te wapenen. Dergelijke vragen krijgt niet iemand die doodziek is of die vier weken ziekteverlof heeft wegens een gebroken been. Zo willen we mensen kansen bieden, want niets doen komt neer op een de facto uitsluiting van honderdduizenden mensen.” Waarna dan de vraag komt: “Wat is het verschil tussen u en mij, meneer Hedebouw, Dat is onze opvatting over solidariteit …”

Even opvallend: Terwijl PVDA-PTB langs links beukt, beukt N-VA langs rechts.

• Terwijl Hedebouw moord en brand schreeuwt, en de “jacht op langdurig zieken” open verklaart, komt Valerie Van Peel (N-VA) met een heel ander discours. “Wat zou de professor Vandenbroucke vinden van de symbolische uitwerking van zijn grote principes door de minister Vandenbroucke?“, stelt ze retorisch.
• “De professor zou heel teleurgesteld zijn. Want 2,5 procent responsabilisering van de werknemers omdat ze na drie maanden weigeren een formulier in te vullen, zal niets uithalen“, zo valt Van Peel langs rechts aan.
• “En eindelijk beseft men dat men asymmetrisch beleid moet toelaten, maar in dit geval gaat het helemaal in de verkeerde richting, want we geven extra financiën aan de regio’s waar de begeleidingsratio achterblijft, en we straffen zo de goede leerlingen van de klas, lees het Vlaams Gewest.”
• “Alleen al het totale budget dat u hiervoor vrijmaakt is kleiner dan wat Vlaanderen via minister van Werk Hilde Crevits (CD&V) vroeg. Binnen een paar jaar zal blijken dat dit niets was, peanuts, symboolpolitiek.”

De essentie: Deze discussie staat symbool voor de andere politieke realiteit waar Vlaamse en Franstalige regeringspartners in opereren.

• Wie de tussenkomst van Van Peel hoort, met de bril op van de Vlaamse regering, kan haar van daaruit alleen maar gelijk geven: zowat alle Vlaamse partijen, inclusief Vooruit zelf, zouden wel verder willen gaan in het proberen activeren van de langdurig zieken. Er zijn ondertussen in Vlaanderen ruim meer langdurig zieken thuis, dan dat er nog werklozen zijn.
• Het is bovendien geen toeval dat Van Peel ook Hilde Crevits (CD&V) aanhaalt in haar tussenkomst: de Vlaamse regering zelf is al maanden vragende partij om meer te kunnen doen. Dat mogen ze nu, een beetje.
• Maar dat Vandenbroucke nu toch, zij het bijzonder symbolisch, naast een grote wortel ook een heel klein beetje een stok krijgt, om langdurig zieken terug aan de slag te krijgen, werd aan Vlaamse kant binnen Vivaldi als een triomf verkocht. Op dat vlak heeft de Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert gelijk: er was onder de Zweedse regering op dat vlak ook een taboe. De MR lag dwars, omdat het dossier in Franstalig België “onverkoopbaar” werd geacht. De vraag is alleen of die stok iets zal uithalen: de boetes zijn zo klein, en de eisen zo laag, dat de impact in vraag wordt gesteld.
• Stel tegenover die Vlaamse bril dan de Franstalige context: Hedebouw die moord en brand schreeuwt, en de PS frontaal aanvalt, en op een bepaald moment vraagt “of Frank Vandenbroucke nog een ‘kameraad’ (de term waarmee socialisten en communisten elkaar aanspreken, red.) mag worden genoemd?” Het is veelzeggend over het risico dat de PS loopt om als ‘verraders’ te worden weggezet, terwijl de PTB in de peilingen zodanig doorstoomt, dat de PS dreigt haar koppositie in Franstalig België te verliezen, aan uitgerekend de MR.
• Die druk van extreemlinks, permanent, plus de gigantische rivaliteit tussen MR en PS: het zorgt voor een giftige cocktail voor de ploeg, op één flank, de Franstalige.
• “Aan Vlaamse kant is er geen enkel probleem, Vivaldi marcheert uitstekend. N-VA maakt het ons ook niet zo moeilijk hé, met hun wisselende oppositie. Het is aan Franstalige kant dat het miserie is“, vatte een bron uit de meerderheid in de wandelgangen van de Kamer gisteren perfect samen.

Ook onthouden: Met een welgemikte tussenkomst brengt Theo Francken (N-VA) Vivaldi in verlegenheid over de vliegtaks.

• Wisselend of niet: op één dossier duwde N-VA-Kamerlid Francken de meerderheid wel netjes met de rug tegen de muur. De vliegtaks bleek immers allerminst goed uitgewerkt, waarna de vragen onbeantwoord bleven.
• Die taks zou goed zijn voor 30 miljoen extra inkomsten, en vluchten viseren die tot 500 kilometer van België gaan, de korte afstanden dus. De meerderheid zorgde zelf voor verwarring. Want MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez had het eerst over “zo’n vijf euro”, bij CD&V was te horen “dat het één à twee euro zou zijn voor alle tickets”, en voor de camera van Villa Politica had Groen-vicepremier Petra De Sutter een bedrag van 20 euro genoemd.
• Francken nam zijn rekenmachine ter hand, nadat Groen-fractieleider Wouter De Vriendt had verzekerd “dat het geen 50 euro per ticket zou worden. “Het is niet de bedoeling om 50 euro per ticket te vragen, maar waarom schrijft men dan 30 miljoen euro in? Het gaat immers om 660.000 vliegbewegingen in 2020 op Parijs, Londen, Amsterdam en Frankfurt. (…) Nu kost een ticket naar Frankfurt of naar Londen 100 euro. Een taks van 40 of 50 euro betekent een stijging met 40 procent of 50 procent. Hoe komt men tot 30 miljoen euro, een bedrag dat zelfs nog tot 40 miljoen euro zal stijgen?”
• De antwoorden die vanuit de meerderheid volgenden, zeker dat van minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) blonken niet uit in helderheid: een duidelijk kader voor de taks is er gewoon nog niet.

De premier zelf dan: Die kwam vannacht aan het woord en omarmde de ‘sandwich’ van links uit Franstalig België en rechts uit Vlaanderen: “Deze regering voert een centrumpolitiek”.

• Het debat zelf loopt ondertussen nog steeds door, al heel de nacht debatteerde de Kamer: begrotingsbesprekingen worden zo meer en meer complete marathons. Helemaal nieuw is dat niet, al moet gezegd dat Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS) de zaak soms echt laat meanderen, anders dan voorganger Patrick Dewael (Open Vld). Een discussie heen en weer tussen Barbara Pas (Vlaamse Belang) en Gaby Colebunders (PVDA) over partijdotaties, fiscale constructies en de vraag “wie nu de partij van de werkende man is”, is best boeiend, maar heeft in de verste verte niets met de begroting te maken.
• Zo kwam het dat premier Alexander De Croo (Open Vld), die netjes heel de dag en nacht de discussie volgde, pas rond twee uur vanmorgen het woord krijgt om te repliceren. En opvallend, daarbij maakt de eerste minister mooi gebruik van de zo verdeelde slagorde waarin de oppositie zich presenteert, gedurende heel het debat.
• “Wat me opvalt is dat sommigen zeggen dat we te ver gaan, en anderen dat we niet ver genoeg gaan. Maar tegelijk wordt de algemene richting maar zelden in vraag gesteld“, zo prikte hij naar beide kampen.
• Om vervolgens een perfect ‘Belgisch compromis’-verhaal af te steken: “Deze regering voert een politiek van het centrum. En we moeten dat doen in de context waarin we ons bevinden. Soms heb ik de indruk dat sommigen dat lijken te vergeten.”
• Ook over de arbeidsmarkt was hij sussend: “Controle is goed, vertrouwen is beter.” En daarbij werd uiteraard nog eens het sociaal overleg aangehaald, ook een klassieker onder de vorige regering overigens, ook al is dat vaak de beste garantie dat de nodige hervormingen er niet komen: “En als die niet tot een akkoord komen, dan komen de aanpassingen op de arbeidsmarkt weer op het bord van de regering”, zo danste De Croo niet rond de hamvraag. Want onder meer over het nacht- en weekendwerk schoof men de hete aardappel door, omdat men binnen de regering PS en MR niet verzoend kreeg. De kans is groot dat die aardappel dus terug komt.

Te onthouden: Twee dossiers gisten ondertussen wel verder: de kernuitstap en de pensioenen. Die zijn allerminst opgelost.

• Het is eens te meer Georges-Louis Bouchez (MR) die zijn eigen meerderheid opnaait, door Tinne Van der Straeten (Groen) op Twitter alweer aan te vallen over de kernuitstap. Ook N-VA gaat daar fors over door: in de regeerverklaring is geen antwoord gekomen op de vraag of nog twee centrales overblijven of niet. Die beslissing wordt binnen enkele weken verwacht. De N-VA profileert zich fel op het dossier, door de hoge prijzen te koppelen aan een kernuitstap.
• De premier haalt het dossier bij z’n tussenkomst ’s nachts aan, plus zijn mantra “dat klimaat nu de eerste prioriteit is”. Daarbij onderstreepte hij dat er hoe dan ook alternatieven moeten komen voor de sluiting van vijf van de zeven centrales, een verwijzing naar N-VA. “Het debat over die laatste twee reactoren is niet dogmatisch, maar zal binnen de regering rationeel gevoerd worden“, zo stelt hij. De vraag blijft, na alle verklaringen heen en weer tussen MR en Ecolo, of dat ook effectief zal kunnen.
• Tweede groot dossier: de pensioenen. “Over één onderwerp hier wordt zedig gezwegen. Er staat geen letter over de pensioenen in de tekst. Niet één woord, niets erover in de State of the Union. Hoe zit het nu daar, komt er de grote hervorming die minister Karine Lalieux (PS) voorstelt”, zo vraagt Sander Loones (N-VA) al in de namiddag.
• “Mensen willen hun pensioen een jaar op voorhand kennen. Wij kunnen dus niet een hervorming doen, die al op de begroting van 2022 impact zal hebben. Dat is het technische argument. En het politieke argument is dat we de mensen niet met een fait accompli gaan confronteren“, zo maakt de premier er zich van af. “De discussie is voor de komende maanden.”

Ook genoteerd: Het vizier van de oppositie staat op de premier zelf.

• “U bent een man die mishandeld wordt door zijn partners, met wie ik zelfs een zekere empathie heb”, zo geeft DéFI-voorzitter François De Smet een ironische sneer, waarbij hij wees op de “eeuwige onderhandelingen die maar voortduren in uw meerderheid”.
• Het beeld van een premier die op een bijzonder moeilijke manier zijn nachtelijk akkoord erdoor had gekregen, wordt ook bij N-VA dankbaar gebruikt: “Vergelijk deze regering met een auto, dan draait de motor nog. De premier heeft hem gisteren uit de garage gereden en voor de deur gezet. De vraag waar die wagen naartoe rijdt en met welke snelheid, is alleen absoluut niet beantwoord. Op het dashboard kleven immers zeven verschillende routeplanners, die allen een andere weg aangeven.”
  “Aangezien de premier die zeven allemaal een beetje moet respecteren, is het bijzonder moeilijk om de wagen in beweging te krijgen. Als hij toch beweegt, dan is het zigzaggend en sputterend”, zo stelt Peter De Roover, fractieleider van N-VA.
• “Wij hebben de grote beloftes op voorhand gehoord, en de grote aankondigingen: kortingen op de energiefacturen, twee treinen per uur, gratis treinen, de zorgsector steunen … Alles was mogelijk, the sky is the limit. En veel burgers hebben dat geloofd, maar na illusies komen desillusies. De kloof tussen uw beloftes en uw daden is immens”, zo zegt Catherine Fonck, fractieleider van het cdH.
• Vlaams Belang-fractieleider Barbara Pas haalt bovendien een gevoelige zaak aan: “Gisteren hekelde de premier het muilkorven van de pers. Dat is wat cynisch uit de mond van een man die P-magazine verbood te schrijven over een hem welbekende buitenlandse dame.”

Ook te volgen: Ritueel slachten in Brussel verdeelt de regering.

• Op 30 september besliste het Grondwettelijk Hof dat een verbod op onverdoofd slachten wel degelijk kan. Dat bevestigen Vlaanderen en Wallonië in hun regelgeving: beide regio’s hebben dat onverdoofd slachten ondertussen al twee jaar verboden.
• In Brussel ligt de zaak gevoeliger, een veel groter deel van de bevolking is daar moslim. Maar de bevoegde minister, Bernard Clerfayt van het links-liberale DéFI, heeft een kiespubliek dat net actie vraagt: dierenrechtenorganisaties zetten druk. Hij wil dus de twee andere deelstaten volgen, en met een soortgelijk verbod komen.
• Alleen, dat zet net zoals in heel de discussie rond de hoofddoeken bij de MIVB de zaak op scherp binnen de Brusselse coalitie. Want daar is, volgens Le Soir, informeel afgesproken om de zaak uiteindelijk aan het Brussels Parlement te laten.
• Dat kan mogelijks wel een wisselmeerderheid opleveren. Want DéFI is voorstander van een verbod, net als Open Vld en Groen. Vooruit lijkt helemaal tegen, fractieleider Fouad Ahidar sprak zich al fel uit tegen een verbod. PS en Ecolo zijn twijfelend, officieel zijn ze voorstander, maar een grote groep zou zich verzetten. En de MR, in oppositie, kijkt reikhalzend uit naar een nieuwe ‘culturele oorlog’ in die Brusselse coalitie.

Ook gezien: Open Vld wil haar twee schepenposten absoluut houden in Antwerpen, maar de forcing voeren is misschien niet de juiste tactiek.

• Opvallend: net gisteren postte Willem-Frederik Schiltz en Erica Caluwaerts, beiden Open Vld’ers van Antwerpen, een foto van zichzelf op Twitter voor het Antwerpse stadhuis. “Veel goesting om er vanaf januari in te vliegen”, zo verklaren ze stellig.
• Of dat ook effectief zal gebeuren is maar de vraag. Want door het nieuwe gemeentedecreet is het makkelijker om coalities aan te passen. En zoals we hier al aanhaalden, zijn er al langer denkpistes om de samenstelling te wijzingen van het schepencollege in de grootste stad van Vlaanderen.
• Alles heeft te maken met de switch die hoe dan ook moet gebeuren: Claude Marinower zou plaats maken als schepen van Open Vld voor twee nieuwkomers. Open Vld had immers recht op 1,5 schepen over heel de legislatuur, volgens het bestuursakkoord.
• Maar Marinower twijfelt of hij wel vertrekt, hij ligt erg goed bij zijn collega’s, Schiltz is “veel minder welkom”, zo is te horen bij coalitiepartners N-VA en Vooruit.
• En ook: de machtsverhoudingen zijn gewijzigd, nadat Vooruit door overlopers haar fractie zag groeien in Antwerpen. De Vlaamse socialisten willen maar wat graag hun derde schepenzetel houden.
• Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert, die een onbestaande relatie heeft met N-VA-voorzitter Bart De Wever na frictie over de regeringsvorming federaal, gooide nog wat olie op het vuur, door in Het Laatste Nieuws te stellen “dat De Wever nu moet tonen dat hij een man van zijn woord is”. Of die druk veel helpt, is maar de vraag. Lachaert eiste van De Wever en van de Antwerpse coalitie, dat ze deze week ten laatste de nieuwe akte zouden ondertekenen die Schiltz zijn intrede mogelijk maakt.
• “Ik zal een van de dagen wel eens met Schiltz gaan spreken. In mijn ervaring doe je dat beter dan allerlei verklaringen af te leggen in de krant. Ik zie dat Egbert Lachaert nu een ultimatum stelt en deze week een akte wil, of ze stappen eruit. Dan doe ik deze week niks meer. Dan wacht ik gewoon af en zullen we wel zien. Als ze er dan uit stappen, is het ook geregeld. Dat theater werkt wat op mijn zenuwen”, zo reageert De Wever vanmorgen bij Radio 2.
• Die hield zich niet in, ten opzichte van de liberalen. “Ze moeten me toch eens komen uitleggen waarom er een groot probleem is. Want het begint toch een beetje op mijn zenuwen te werken. Dat moet ik wel toegeven. Als ze oppositie willen voeren, dan moeten ze me dat komen zeggen, dan kunnen we dat regelen. Ik ben iemand met wie je echt wel afspraken kan maken.”
• De druk over de switch tussen liberalen en Vooruit en bij de Open Vld onderling, kan zo nog wel even aanhouden, posts op Twitter en dreigementen of niet. Een nieuwe peiling van Gazet Van Antwerpen in de koekenstad helpt bovendien de liberalen niet. N-VA houdt stevig stand, en blijft veruit de sterkte partij met 34,5 procent, komende van 35,2 procent. Vooruit gaat fors naar boven in de peiling, naar 13,9 procent. Verliezers zijn Groen, dat van 18,2 naar 14 procent zakt. En Open Vld, dat van maar 5,6 procent, nog verder zakt naar 4,2 procent.
• De vraag is dus of Open Vld in de coalitie kan blijven, maar evengoed of het akkoord niet herzien moet worden, en de liberalen met één zitje overblijven, zoals nu het geval is. Niemand laat voorlopig echt in z’n kaarten kijken, maar het ultimatum van Open Vld zal dus verstrijken zonder actie.

Tenslotte gespot: Georges-Louis Bouchez en Paul Magnette, lachend naast elkaar op de foto?

• We moeten eerlijk zijn: er zit nog iemand aan tafel tussen beide partijvoorzitters, die ondertussen bekend staan als elkaars erfvijanden, namelijk Mehdi Bayat, de baas van voetbalclub Charleroi.
• Het is een kiekje dat Georges-Louis Bouchez, de MR-voorzitter en zelfverklaard voetbalgek, liet maken voor zijn Instagram-account. Het trio, met Magnette zowaar in smoking, schuift aan voor een galadiner van de Carolo’s, ten voordele van een goed doel.
• Voor één keer is Bouchez zelfs wat “underdressed”, hij heeft gewoon een das aan. “Dit gala is er zelfs in gelukt ons te verenigen op de foto”, zo stelt Bouchez wat plagerig. En even opvallend: op de socialemediakanalen van Magnette, geen spoor van hetzelfde event.