Zakenman, politicus, voetbalvoorzitter, zanger-acteur. Met het overlijden van duivel-doet-al Bernard Tapie verdwijnt een van de flamboyantste figuren uit het Franse publieke leven van de voorbije vijftig jaar.

Zelfs in zijn laatste jaren van zijn strijd tegen kanker, die hij zondag uiteindelijk op 78-jarige leeftijd verloor, kwam hij nog af en toe op de Franse televisie, met telkens dezelfde reactie van kijkers en commentatoren: “Waar haalt hij toch die energie vandaan?” Het is een vraag die hij zijn hele publieke leven kreeg, want hij combineerde de meest uiteenlopende activiteiten.

Zakenman

De jonge Tapie, van eenvoudige komaf, twijfelt tussen een carrière in de showbizz of de zakenwereld. Vanaf eind jaren zeventig vindt hij een weg om fortuin te maken. Hij specialiseert zich in het opkopen van bedrijven in moeilijkheden – vaak voor een symbolische frank – die hij gezond maakt en met winst doorverkoopt. Tapie krijgt de bijnaam “Zorro van de ondernemingen”. Zijn grootste slag was de aankoop van het toen zieltogende Duitse sportmerk Adidas, waar hij tussen 1990 en 1993 eigenaar van was.

Voetbalvoorzitter

Tapie stortte zich ook op de sportwereld. Eerst als grote man achter de Franse wielerploeg La Vie Claire, met sterren als Tourwinnaars Bernard Hinault en Greg Lemond, en later als voorzitter van voetbalclub Olympique Marseille. Onder de legendarische Belgische trainer Raymond Goethals wint l’OM in 1993 de Champions League, vooralsnog de enige keer dat een Franse club de belangrijkste Europese voetbalbeker kon winnen.

Het levert Tapie tot vandaag een heldenstatus op in de Zuid-Franse metropool.

Politicus

Tapie was jarenlang eigenaar van het prestigieuze zeilschip Phocéa en later van de superjacht Reborn. Maar ondanks die symbolen van weelde noemde hij zich altijd een linkse jongen. Op aandringen van toenmalig president François Mitterrand (PS) werd hij in 1992 minister van Stedelijk Beleid in de regering van socialistisch premier Pierre Bérégovoy. Later trad hij toe tot de Mouvement des radicaux de gauche (Beweging van linkse radicalen), kortweg MRG.

Hij was een uitgesproken tegenstander van het ultrarechtse Front National van Jean-Marie Le Pen, de vader van Marine Le Pen.

Sjoemelaar

Er is ook een donkere kant aan Tapie, die zijn politieke loopbaan de das omdeed: Tapie wordt om de haverklap geassocieerd met rechtszaken over fraude, belastingontduiking en omkoping. In 1995 werd hij als ex-voorzitter van Olympique Marseille tot een gevangenisstraf veroordeeld wegens omkoping van de match Valenciennes-Marseille in mei 1993, waardoor l’OM de Franse titel kon pakken. Tapie verbleef 165 dagen achter de tralies.

In zaken rond het zeilschip Phocéa werd hij meermaals voor fiscale fraude veroordeeld.

Maar het dossier dat hem het langst zou achtervolgen, is de zaak-Crédit Lyonnais. Tapie vroeg aan die bank begin jaren negentig om Adidas voor hem te verkopen. Dat lukte ook, maar volgens Tapie had de bank daarbij een deel van de meeropbrengsten verzwegen.

Het leidde tot een jarenlange juridische strijd. In 2008 leek Tapie de winnaar van het conflict: hij kreeg ruim 400 miljoen euro toegewezen door een arbitragetribunaal. Maar zeven jaar later, in 2015, draait de rechter die beslissing helemaal terug omdat er sprake zou zijn van fraude. Tapie moet het integrale bedrag terugbetalen.

Acteur-zanger

Tapie is zijn oude droom om entertainer te worden, nooit vergeten. In de jaren tachtig brengt hij de single Réussir sa vie uit en ook daarna zet hij enkele muzikale projecten op. Als acteur speelde hij mee in enkele films en tussen 2003 en 2008 was hij een vertrouwd gezicht in de Franse huiskamers, als hoofdrolspeler in de politieserie Commissaire Valence op TF1.

(jvdh)