Het door vele economen voorspelde en door evenveel anderen weggewuifde V-vormig herstel van de economie, komt er niet. De enige ‘V’ die de economie kan redden is die van ‘vaccin’.

Bij een V-vormig herstel kent de economie eerst een brutale val, zoals degene die werd veroorzaakt door de globale pandemie. Daarna herstelt de economie zich razendsnel omdat noodprogramma’s en andere steunmaatregelen ervoor zorgen dat consumenten alle aankopen die ze in de eerste fase van de ‘V’ niet konden doen, op een al even brutale wijze gaan inhalen.

Maar ondanks de honderden miljarden die centrale banken en overheden wereldwijd in het systeem hebben gepompt, lijkt dat herstel nu opnieuw af te zwakken. Enkel de uitgebreide opleving van de financiële markten doet vermoeden dat de wereldeconomie op weg is naar een V-vormig herstel. Maar de aandelenmarkten hebben al maanden niets meer van doen met de reële economie.

We sparen ons een vermogen

In de echte wereld begeven consumenten zich ondertussen opnieuw naar de winkels, maar van een inhaalrace is geen sprake. Geld dat tijdens de lockdowns is opgespaard, blijft voorlopig gewoon op de eigen bankrekening staan. De Belgische spaarzin dobberde de voorbije jaren rond 11 procent, maar schiet omhoog richting 18 procent en volgens sommige prognoses zelfs 25 procent. Dat is op zich geen slecht nieuws, want mocht de epidemie uitdoven of mocht er een vaccin op de markt komen, dan bestaat de kans dat dit geld alsnog wordt uitgegeven. 

Een minder geruststellende verklaring is dat de lockdown de consumentengewoonten wel degelijk heeft beïnvloed en een al bestaande tendens van dé-consumptie heeft versterkt. Onder impuls van de millennials wordt minder gekocht, omdat men minder gaat verdienen en wordt geld meer milieubewust gespendeerd om de planeet te redden. Dat maakt uiteraard niet de rekening van bedrijven, die minder inkomsten hebben en daardoor minder kunnen investeren, wat uiteindelijk tot minder economische groei leidt.

China, de uitzondering?

Op China na, dat vorige week wel degelijk spectaculaire economische resultaten aankondigde, blijft het V-vormig herstel in de meeste landen haperen en gaat het eerder om een herstel vergelijkbaar met het symbool dat een omgekeerde vierkantswortel weergeeft, waarbij het rechtse gedeelte van de V middenin een deuk krijgt en naar rechts afwijkt.

China meldde vorige week dat zijn bbp in het tweede kwartaal met 3,2% toenam in vergelijking met een jaar geleden. Als de cijfers kloppen, is het land veruit de best presterende grote economie.

Velen tekenen voorbehoud aan bij die cijfers. Maar alternatieve indicatoren bevestigen dat het herstel – hoewel ongelijkmatig – wel degelijk reëel is.

In februari gaf de Chinese regering prioriteit aan de heropening van fabrieken, zoals blijkt uit het verbruik van kolen. De verkeersopstoppingen maakten een comeback toen de mensen weer aan het werk gingen, deels omdat ze – bang om het openbaar vervoer te gebruiken – opnieuw met de auto gingen pendelen. Banken verhoogden hun kredietverlening om bedrijven overeind te houden. Er vloeide ook heel wat krediet naar de vastgoedmarkt.

Velen tekenen voorbehoud aan bij die cijfers. Maar alternatieve indicatoren bevestigen dat het herstel – hoewel ongelijkmatig – wel degelijk reëel is.

De economische opleving van China is dus ook na de coronacrisis indrukwekkend, al is nog niet alles normaal. De luchtvaartsector blijft ondermaats presteren, omdat er maar weinig mensen op reis gaan. Ze nemen minder vaak de metro en ook de uitgaven voor restaurants blijven ondermaats. 

Exportreus Azië

De rest van Azië blijft achter op China. Traditionele exportreuzen als Zuid-Korea en Japan doen iets beter dan in april en mei, maar komen nog altijd niet in de buurt van hun niveau van exact een jaar geleden. Zuid-Korea is voor de eerste keer in 17 jaar in een recessie terechtgekomen. Ook daar kampt men met nieuwe uitbraken van Covid-19.

In Japan kende de export in juli een daling van 26 procent. Het was de derde rij op maand dat de export met meer dan 20 procent naar beneden ging. Ook daar blijft het wachten op een vaccin, want over exact één jaar starten in Tokio de Olympische Spelen 2020. Met twaalf maanden vertraging wel en dan nog. Volgens de voorzitter van het organisatiecomité zal dat alleen kunnen als er dan een vaccin tegen het coronavirus beschikbaar is. In de afgelopen 24 uur zijn in Tokio meer dan driehonderd nieuwe coronabesmettingen vastgesteld. Dat is een record.

Verenigde Staten

De VS lijken in het beste geval op weg naar een W-vormig herstel, ook gekend als een ‘double dip’-recessie. Daarbij gaat de economie na een kort herstel opnieuw kopje onder. In het land overstijgt het aantal hospitalisaties als gevolg van Covid-19 nu de piek van april. 4 miljoen mensen zijn er al met het virus besmet geraakt. Dat zijn er dubbel zoveel als 6 weken geleden. Een rapport van het internetplatform Yelp maakt melding van 60 procent permanente sluitingen onder restaurants die tijdens de lockdown eerst tijdelijk dicht gingen. 

In Amerikaanse autofabrieken melden zich ondertussen zoveel arbeiders ziek dat de productie in gevaar komt. Een ander onderzoek leert dat 32 procent van de Amerikaanse gezinnen in juli hun huur of hun hypotheek niet betaalden.

Europa

In Europa lijkt het ergste achter de rug, al lijken nieuwe, meer gematigde en meer regionale lockdowns onvermijdelijk. In afwachting van een vaccin blijven ook de Europese economieën op halve kracht draaien. Uit cijfers van de Britse Kamer van Koophandel blijkt dat Britse bedrijven op 53 procent van hun pré-Covidactiviteit draaien. De Bank of England publiceert in dat verband een interessante grafiek. Daarin worden gegevens van het elektronische betalingssysteem CHAPS samengevat. De gegevens weerspiegelen de inkomsten en uitgaven van 100 Britse bedrijven. Staples zijn essentiële kosten, waaronder eten, gezondheidszorg en huisvesting. Work-related zijn de uitgaven die bedrijven maken voor brandstof en andere vervoerskosten. Social zijn horeca- uitgaven en reizen, terwijl delayable niet-essentiële uitgaven zijn, zoals de aankoop van kledij, auto’s of ontspanning.

Duitsland leek in mei en juni even op weg naar een V-vormig herstel, maar een afvlakking in de zomermaanden lijkt waarschijnlijk. De ZEW-index, die bij financiële analisten naar hun verwachtingen over de economische ontwikkelingen peilt daalde deze maand voor het eerst sinds februari.

De Banque de France ziet een herstel dat ‘iets beter is dan werd geanticipeerd’. Een krimp van -10 procent voor 2020 wordt in het vooruitzicht gesteld.

In ons land schrijft de Nationale Bank dat Belgische bedrijven hun investeringsplannen met een derde hebben teruggeschroefd ten opzichte van begin 2020. Verder zou Covid-19 ons land uiteindelijk 150.000 jobs kosten.

De ‘V’ van vaccin

Om alle voormelde redenen zal een V-vormig economisch herstel zich pas manifesteren eens iedereen zich opnieuw veilig voelt. Volgens de CEO van het farmabedrijf Merck kan dat nog even duren. ‘Want zolang niet iedereen zich veilig voelt, zal niemand zich veilig voelen’. Op de nieuwszender CBS zei Bill Gates ‘dat waarschijnlijk meerdere dosissen van één enkel vaccin zullen moeten worden toegediend’. Omdat geen van alle vaccins die vandaag in de maak zijn het euvel met één enkele dosis zullen kunnen verhelpen’. 

Wat er ook van zij, tot het zover is blijft de ‘V’ van vaccin de enige die een V-vormig economisch herstel kan bewerkstelligen.