De oneerlijke crisis: wat bescheidenheid zou de winnende ondernemers van de coronapandemie sieren

Wie de zakenkranten leest, komt regelmatig hoeraverhalen tegen van ondernemingen die garen spinnen bij de coronacrisis. In heel wat gevallen is dat niet door harder te werken of door zakelijk vernuft, maar komt geluk gewoon om de hoek kijken. 

Als je bijvoorbeeld een producent bent van thuismaaltijden zal je een boerenjaar achter de rug hebben. Leverde je daarentegen diezelfde maaltijden aan kantoren, dan stortte je zakencijfer in.  Alle trends vóór corona wezen echter in de tegenovergestelde richting. We aten niet meer thuis en het kantoor was – zeker voor vele millennials – het nieuwe thuis. 

Wat bescheidenheid zou dan ook heel wat zakenlui sieren. Soms zit je in de hoek waar geschenken worden uitgedeeld en dan kan je alleen maar dankbaar zijn.

De factor geluk

‘When it comes to luck, you make your own’ zong Bruce Springsteen in Lucky Town. In onze maakbare wereld is dit altijd de mantra geweest. Je bouwt een bedrijf door hard werk, een uitgekiend financieel en commercieel beleid en sterke medewerkers. Geluk speelt alleen een rol in de timing. Soms kan je een goed idee te vroeg lanceren. 

Deze crisis heeft al die wijsheden naar de prullenbak verwezen. Ze laat zien dat geluk – ‘la chance’ zouden ze in Frankrijk zeggen – een bepalende factor is bij wie versterkt uit de pandemie komt 

Deze crisis bewees dat je geluk in zaken niet altijd kan afdwingen. De pandemie heeft willekeurig winnaars en verliezers gemaakt. Het zou de winnaars dan ook sieren indien ze dit erkennen.

Dirk Verwimp van Katoen Natie Italia gaf alvast het goede voorbeeld. Hij gaf schoorvoetend toe in De Tijd dat ‘hij wat beschaamd was om te melden dat Katoen Natie een recordjaar achter de rug had’. 

Katoen Natie is een logistieke reus en een vervoerder van kunststoffen die gebruikt worden voor individuele verpakkingen van vleeswaren en andere verse voedingsproducten. Hoewel deze niche door het groeiende milieubewustzijn op de terugweg was, explodeerde het plasticverbruik tijdens de coronacrisis en aldus de omzet van Katoen Natie. Geen enkele vooruitziende zakenman kon dit voorzien, omdat het fundamenteel inging tegen de heersende trend. 

Onverwachte winnaars en verliezers

En zo zijn er talloze voorbeelden. Wie had kunnen voorspellen dat in 2020 de fitnessindustrie – die aan een steile opmars bezig was – zou inklappen en dat de producenten van zwembaden nota bene niet meer wisten waar eerst te beginnen?

Wie had kunnen denken dat de evenementensector zou imploderen? Het Sportpaleis is misschien wel het best beheerde evenementenbedrijf in België – en wereldwijd een schoolvoorbeeld – waar Jan Van Esbroeck en Jan Vereecke niet alleen pionierende ondernemers zijn, maar ook financieel uitstekend hun bedrijf beheren. Zij werkten in 2020 even hard, maar zagen hun omzet gedecimeerd. 

Ondernemingen actief in ‘videoconferencing’ – een sector die al heel lang bestond, maar in de voorbije 20 jaar eigenlijk nooit van grond kwam – waren dankzij corona op een minimum van tijd de sterren aan het firmament van de aandelenmarkten. 

Wie had kunnen voorspellen dat de Kinepolis groep – nog winnaar in 2019 (!)  van de Entrepreneur of the Year-award – zich nu moet afvragen of ze überhaupt nog films zullen krijgen om te vertonen? 

Natuurlijk zijn er trends die door corona zijn versneld. Denk aan e-commerce of online banking. Zorgde de pandemie voor heel wat positieve verrassingen, dan was er een pak meer negatieve schade.

Iedereen kent voorbeelden in de eigen familie- en kennissenkring. Van ondernemers in de horeca, evenementen- of dienstenindustrie, waar menselijk en fysiek contact essentieel is. Mensen die jarenlang hard bouwden aan hun bedrijf, maar in 2020 de vruchten van die arbeid in rook zagen opgaan. Zij zijn meestal zeker geen slechtere ondernemers dan de gelukkige padelbaanuitbater of de producent van mondmaskers. Ze zaten echter wel in de hoek waar de klappen vielen. 

Dat heeft vaak erge gevolgen. Het aantal zelfmoorden onder ondernemers neemt toe. Het verdriet van iemand die zijn of haar  levenswerk ten onder ziet gaan is immens.

Een crisis die haar gelijke niet kent

Men kan deze crisis oneerlijk noemen, omdat ze fundamenteel verschilt van eerdere crisissen in de 20e en 21e eeuw.

De financiële crisissen in 2001 en 2008 illustreren dit. In deze twee periodes waren de gevolgen omzeggens gelijkaardig voor bijna alle sectoren in de economie. Goed geleide bedrijven – met veel aandacht voor recurrente cashflows – konden deze crisissen beter doorstaan en kwamen sterker terug. Voorzichtig beheer was een goede graadmeter van hoe goed een bedrijf de crisis doorstond – ‘resilience’ zoals de academici deze eigenschap graag aanduiden.  

Wie in 2001 en 2008 ‘overleveraged’ was of een businessmodel had zonder cashflow – wie herinnert zich niet de dotcombubbel? -, bracht zijn of haar bedrijf in de problemen, ongeacht in welke sector men actief was. Deze crisissen waren ook beter te voorzien. Uit heel wat indicatoren bleek dat geld te goedkoop was en dat aandelen én andere activa zoals vastgoed in een bubbel zaten. 

Straks komt de weerbots

Het tijdstip van de terugval was moeilijk te voorspellen maar elke voorzichtige belegger kon zien dat het een kwestie van tijd was vooraleer er een weerbots zou komen. Dit geldt trouwens ook voor deze aandelenrally – die wel nog even kan aanhouden, maar uiteindelijk ook zal stokken omdat alle parameters in die richting duiden

Ook de crisissen veroorzaakt door de twee wereldoorlogen waren inherent eerlijker van aard, omdat ze bijna iedereen even hard troffen. Dit is natuurlijk een veralgemening, want in Europa werden joodse ondernemers het hardst getroffen. Maar over hun geheel bekeken hadden deze crisissen weinige economische winnaars, met uitzondering van de wapenindustrie.  

De periode na de Tweede Wereldoorlog gaf jonge ondernemers daarentegen veel kansen om van nul te beginnen en te bouwen aan een nieuw verhaal zonder ballast uit het verleden.

Laten we hopen dat deze crisis snel achter de rug is en dat ook deze hardwerkende ondernemers, die de laatste 15 maanden rake klappen moesten incasseren, snel terug kunnen genieten van hun labeur. (am)


De auteur Xavier Verellen is actief in de Internet of Things-industrie. Binnenkort komt zijn eerste boek Human Park uit.

Meer