De Croo en von der Leyen op rondreis in Oost-Europa, niet bepaald met goed nieuws voor Zelensky: deur voor snel EU-lidmaatschap gaat dicht voor Oekraïne

Vandaag is premier Alexander De Croo (Open Vld) samen met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in Warschau, wat een blij weerzien wordt met Donald Tusk, de nieuwe premier. Het maakt deel uit van een trip naar Oost-Europa, die symbolisch is: het is de tweede ‘verjaardag’ van de oorlog in Oekraïne. Maar de EU brengt bitter nieuws voor Volodymyr Zelensky: een snelle toetreding van Oekraïne tot de Europese club zit er niet meer in. Von der Leyen, die ooit als eerste stond te roepen dat dit moest, trekt de staart in, en schuift de onderhandelingen op de lange baan: zeker tot na de Europese verkiezingen. Een succesje voor De Croo, al zal die dat niet zo zeggen: de federale regering was altijd een koele minnaar van zo’n snelle, ‘politieke’ toetreding voor Oekraïne, eerder dan gewoon de normale, technocratische toegang te verkrijgen zoals alle andere landen rond de EU. Voor Zelensky een zoveelste klap, in een steeds donkerdere context. Maar het boerenprotest speelt ook in dit dossier een rol.

Met bijdragen van Corneel Vanfleteren en Niels Saelens.

In het nieuws: De Croo op de foto bij Donald Tusk in Warschau.

De details: Als voorzitter van de EU maakt de Belgische premier optimaal gebruik van zijn goede relatie met von der Leyen. De twee doen een gezamenlijke trip om nogmaals hun steun te betuigen aan Oekraïne. Maar in werkelijkheid hebben ze een eerdere bittere boodschap.

“Als er problemen zouden zijn met het schema van de onderhandelingen, dat goedgekeurd is door de Europese raad, dan willen wij graag bekijken hoe we dat kunnen oplossen.” Vsevolod Chentsov, de Oekraïense ambassadeur in Brussel, bij de EU, reageerde bij Politico nog alsof er geen vuiltje aan de lucht was.
Maar de Europese Commissie pakte net bij het ingaan van het derde jaar oorlog in Oekraïne wel een ferme bocht. Want terwijl von der Leyen in de begindagen van het conflict nog degene was die op het gaspedaal duwde, en vrijwel meteen lidmaatschap van de EU aanbood aan de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, nam de Duitse deze week haast even spectaculair plots gas terug.
“We zijn het kader van de onderhandelingen over de toetreding van Oekraïne tot de EU aan het bekijken. Maar meer dan vermoedelijk zullen we niet klaar zijn voor de Europese verkiezingen omdat een pak landen hun onderhandelingspositie moet bepalen, en dit neemt tijd. In de zomer zijn we normaal klaar”, zo stelde von der Leyen op een persconferentie woensdag.
Daarmee schuift ze plots het hele proces op de lange baan. Want na België volgt Hongarije als voorzitter van de EU: het is niet waarschijnlijk dat die plots een versnelling gaat lanceren, ten voordele van Zelensky en co.
Maar ook België, de EU-voorzitter tot juli, stond in feite niet te springen om op sneltempo de Oekraïners in de EU te loodsen. Want in tegenstelling tot een pak Oost-Europese landen zag men het in West-Europa eigenlijk niet zitten dat de fundamentele regels van toetreding plots herschreven werden.

Waarom dit ertoe doet: De manier waarop landen toegang tot de club van 27 krijgen, veranderde door Oekraïne plotseling drastisch.

De EU heeft een lange traditie om nieuwe lidstaten toegang te geven, en systematisch de club uit te breiden. Alleen verliep het proces van die uitbreidingen tot voor de oorlog in Oekraïne op dezelfde, soms gruwelijk trage manier. Daarbij werden kandidaat-lidstaten verplicht om heel het wettelijk kader van de EU over te nemen, maar ook om op vlak van democratie, corruptie of mensenrechten, soms drastische stappen te zetten, om aansluiting te ‘mogen’ krijgen.
Tussen de lijnen speelde daarbij vaak ook de simpele factor van welvaart: liefst liet men nieuwe landen toetreden die toch qua sociaal-economisch niveau niet te ver af liggen van het EU-gemiddelde, of het kost handenvol EU-geld, volgens de regels van de Unie, aan steun uit de gezamenlijke potten, eens die arme landen lid geworden zijn.
Een bijzonder technocratisch en langdradig proces dus, maar ‘noodzakelijk’ voor de cohesie van de EU, zo was in het verleden altijd de logica. Als de verschillen onderling te groot zijn, wordt de club te zwak.
Landen als Turkije eindigden zo decennialang in de wachtkamer van ‘kandidaat-lidstaat’. Maar tegelijk is de wortel van toe te kunnen treden tot de Europese eengemaakte markt zo groot, dat men telkens tot nu toe bereid was om zo’n stappen te zetten.
Alleen maakte de EU zelf heel die traditie ongedaan, door in 2022 plots, na de Russische invasie in Oekraïne, het idee van een snel lidmaatschap voor dat land op de agenda te zetten. Onder massale druk van Oost-Europese landen die directe steun vanuit Europa aan hun buurland wilden tonen, ging von der Leyen mee in die redenering: een volwaardig lid van de EU zou Rusland niet zomaar kunnen blijven terroriseren. Het was het krachtigste wapen dat de EU leek te hebben, om Vladimir Poetin van antwoord te dienen.
En dus kon plots wat decennialang niet kon: om puur politieke redenen wél ineens versneld een land laten toetreden tot de EU. Dat Oekraïne in praktijk veel armer is dan zowat alle EU-lidstaten, en dus massaal veel EU-ontwikkelingsfondsen zou gaan krijgen eens het lid zou worden, was één zaak. Dat het door en door corrupt was, en vermoedelijk nog is, speelt ook mee. En tenslotte, qua functioneren van de democratie zijn er toch ook een pak opmerkingen te geven.
Daarbij komt nog dat één dossier, brandend actueel, het wel heel moeilijk zou maken: de landbouwsector. Oekraïne is een enorme producent van granen, met een populatie die zwaar leunt op de landbouw. Die productie plots binnen de eengemaakte EU-markt nemen, én de landbouwsubsidies dan ook gaan uitdelen aan Oekraïense boeren, maakt traditionele landbouwstaten als Frankrijk en Polen bloednerveus.
In zowat alle landen van de EU speelt radicaal- en extreem-rechts een rol in de landbouwprotesten: angst voor migratie en het onbekende, gaan hand in hand met frustraties van het platteland. Zeker electoraal is het dus niet de moment om nu nog het gaspedaal voor Oekraïne in te duwen, zo is ook de afweging die de Duitse christendemocrate von der Leyen maakte. Niet toevallig protesteerden de afgelopen maanden ook de Duitse boeren heel hevig.
De vraag blijft zo open, of een snelle en ‘politieke’ toetreding tot de EU voor Oekraïne er überhaupt komt. Want zelfs na de verkiezingen zullen een pak landen, zeker in West-Europa, opmerkingen en bedenkingen blijven hebben over een versnelde toetreding: het zet heel de manier waarop de EU is opgebouwd, op losse schroeven.

Wat zeker ook speelt: Oekraïne dreigt de oorlog te verliezen. Krijgt Zelensky meer wapens en munitie te pakken?

Na de Deense premier Mette Frederiksen is het aan de EU-buitenlandbaas Josep Borrell om nog eens een oproep te doen aan alle EU-lidstaten om wapens en munitie te leveren, die Oekraïne broodnodig heeft. Volgens de Oekraïense regering hebben ze zo’n 2,5 miljoen artilleriegranaten nodig dit jaar, maar kregen ze vanuit de EU er nog maar 400.000. De EU had tegen maart nochtans 1 miljoen granaten beloofd.
Borrell schreef daarvoor een brief naar alle lidstaten, specifiek over die munitie: “Niets doen is geen optie. Ga kijken in de eigen voorraden, of doe meer aankopen bij de Europese defensie-industrie, of doe directe aankopen, of financier mee de Oekraïense defensie-industrie”, zo roept die de lidstaten op.
Ondertussen is Tsjechië begonnen met een interessant plan, zo schrijft de Financial Times, om op korte termijn voor 1,5 miljard euro munitie buiten de EU te kopen. Ze hebben daarvoor een niet nader genoemde leverancier gevonden, zo zeggen ze. De regering in Praag is al sinds de start van de oorlog bezig met dat soort aankopen, gezamenlijk binnen de EU, te organiseren. Maar nu doen ze een acute oproep, omdat financiering vanuit de VS is stilgevallen: de Republikeinen blokkeren de zaak in het Amerikaanse Congres.
België is als EU-voorzitter opvallend stil over militaire steun: enerzijds omdat er vanuit de Belgische stocks bitter weinig te geven valt, en Defensie zelf nauwelijks over artillerie, laat staan voorraden munitie, beschikt. Maar anderzijds ook omdat er geen politieke consensus is binnen Vivaldi om veel te willen doen op vlak van militaire steun: telkens kwam er een ‘njet’ van Ecolo en minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS).

Opvallend: Open Vld poetst net nu haar plannen voor Defensie op. Na jaren van afbraak, moet er fors meer geld naar het Belgische leger gaan, vinden ze.

Met het uitzichtloze conflict in Oekraïne stevig in het achterhoofd, zijn alle ogen gericht op de NAVO-doelstelling om 2 procent van het bbp aan defensie uit te geven. België zit daar nog lang niet: momenteel is dit maar 1,1 procent. Dat weet premier De Croo maar al te goed: in de zomer van 2022 discussieerde zijn kabinet meer dan twee uur over één zin rond defensie, met name hoe en wanneer men die 2 procent zou bereiken. Finaal werd het tegen 2035, met veel voluntaristisch rekenwerk bovendien.
Open Vld pakt daarom nu, in de aanloop naar de verkiezingen, uit met een plan om te investeren in Defensie. Daarmee zou België die 2 procent halen tegen 2029, stelt oud-Kamerlid Jasper Pillen (Open Vld). Die trekt in West-Vlaanderen de lijst voor zijn partij, maar vreemd genoeg voor het Vlaams Parlement, terwijl zijn specialiteit Defensie in de Kamer zit.
Meteen zou dan wel volgens de plannen van Open Vld elk jaar 4 miljard euro extra geïnvesteerd moeten worden. Hoe dat te rijmen valt met de budgettaire uitdagingen federaal, is het betere giswerk. Maar goed, in verkiezingstijd kan veel.
Want Open Vld heeft een pak concrete voorstellen over meer bewapening: zo zouden er meer drones en extra F35’s moeten komen, een derde fregat en zelfs opnieuw tanks. Pillen denkt hierbij aan het ‘leasen’ van tanks van het Nederlands-Duitse bataljon. Eigen tanks aankopen is nu niet realistisch, meent hij.
Ook pleit de partij voor een vrijwillig ‘dienstjaar’, meer investeringen in de cybercomponent en het toegankelijker maken van kredieten voor de defensie- en wapenindustrie. Banken staan daar momenteel nogal terughoudend tegenover.
Overigens is de ‘gewone Belg’ veel minder gewonnen voor extra investeringen in defensie. Uit een bevraging van Ipsos blijkt dat 37 procent wil dat er meer belastinggeld naar het leger gaat, wat een stuk minder is dan in de buurlanden, waarbij dat rond de 50 procent schommelt.

The big picture: Wie komt straks aan het hoofd van de NAVO, en moet mogelijk Donald Trump dan ‘aan boord houden’?

Eén naam circuleert wel heel nadrukkelijk: de Nederlandse premier Mark Rutte lijkt dicht bij de functie van secretaris-generaal van de NAVO te staan. Hij heeft zelfs de steun van de Amerikaanse president Joe Biden gekregen, zo bevestigde het Witte Huis in de pers.
Maar plots verschijnt er toch nog een uitdager ten tonele: de Roemeense president Klaus Iohannis. Hij is geen voorstander van het idee dat Rutte straks de Noor Jens Stoltenberg opvolgt als baas van het militair bondgenootschap. De Nederlander zou te weinig omkijken naar landen die een grens delen met Rusland.
Ook het feit dat Nederland al jaren probeert om die felbegeerde 2 procent defensie-uitgaven van het bbp te halen, maar daar waarschijnlijk pas dit jaar in zal slagen, wekt irritatie op.
Binnen het bondgenootschap vreest men dat de late kandidatuur van Iohannis voor verdere verdeeldheid zal zorgen. Niet handig, op een moment dat Donald Trump herverkozen kan worden en vervolgens zich mogelijk terugtrekt uit de NAVO.
Want dat lijkt meteen dé grote opdracht, straks voor de nieuwe NAVO-baas: hoe de Republikein, als die opnieuw verkozen wordt als president, ondanks mogelijke veroordelingen, toch aan boord houden in de defensieclub?

De essentie: Eigenlijk lijkt het er niet op dat iemand Rutte nog ernstig kan bedreigen.

Met de Verenigde Staten heeft Rutte zijn belangrijkste bondgenoot al binnen. Ook invloedrijke West-Europese landen zoals het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk staan achter zijn kandidatuur. Het lijkt daardoor slechts een kwestie van tijd voordat de sceptische landen ook overstag gaan.
In Nederland zelf zien ze het helemaal zitten. Oud-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer gaf tegenover het programma Nieuwsuur aan dat “we de beslissing eerder eerder dan later kunnen verwachten”.
De volgende NAVO-top vindt plaats in juli. De hoop is om tegen dan een opvolger voor Stoltenberg te hebben. Het bondgenootschap viert op die top zijn 75e verjaardag. Lang gekissebis over een nieuwe secretaris-generaal zou een domper op de feestvreugde zijn.

En opnieuw, en opnieuw en opnieuw: Weer boerenprotest.

Het zal “keihard” zijn, zo kondigt het Farmers Defence Force aan. En het zou ook “elders” zijn, dan autosnelwegen of havens, die de afgelopen weken het doelwit van boerenprotest waren. De bedoeling is “andere doelgroepen te viseren”, zo kondigde voorzitter Bart Dickens, een Kempense melkveehouder, al trots aan deze week.
Daarbij bestond er de vrees dat ze de voorjaarskoersen zouden gaan stilleggen. Maar gisteren verzekerde Dickens Het Laatste Nieuws dat ze dat niet gaan doen. “Dat zou niet goed zijn voor ons imago”, zegt de man. Dat er ondertussen al een pak zwaargewonden en zelfs een dode vielen, door files die veroorzaakt werden door de blokkade van autosnelwegen, speelt blijkbaar minder voor het imago. Mogelijk volgen er wel andere acties op en rond de koers, Omloop Het Nieuwsblad, dit weekend.
De Farmers Defence Force, een kleine organisatie die vanuit Nederland gefinancierd wordt, zit niet mee aan tafel in onderhandelingen. De veel grotere Boerenbond en ook het Algemeen Boerensyndicaat doen dat wel. Maar Dickens en co zijn nu al niet tevreden met het resultaat, en de grotere organisaties hebben geen greep op de acties.
Maandag is er hoe dan weer massaal verkeershinder door acties in Brussel, waar opnieuw een landbouwtop van de Europese Unie doorgaat. Wederom waren het niet de Boerenbond of het ABS die actie wilden voeren, maar die laatste zien zich genoodzaakt om de acties toch te steunen. Het zullen vooral de Waalse boerenfederaties zijn, en links radicale-actievoerders als het kleinere BoerenForum, die zich tegen de Mercosur-handelsakkoorden met Zuid-Amerika kanten.

We geven het toch maar mee: Een vzw van de Boerenbond verandert landbouwgebied in natuur.

Het was één van de strafste eisen van de Boerenbond en het ABS: geen landbouwgrond meer veranderen in natuurgebied, en al zeker geen financiering van de overheid daarvoor.
Meteen werd Natuurpunt weggezet als de grote vijand: die vzw beheert heel veel natuurgebied en koopt ook gronden aan. Dat die gronden systematisch inferieure landbouwgrond zijn, die veel minder dan de gemiddelde marktprijs kosten en eerder bij verkoop een appeltje voor de dorst voor de boeren vormen, zeggen Boerenbond en ABS er nooit bij. Ze haalden voor een deel hun slag thuis: zes maanden lang wordt alvast geen aankoop meer gedaan.
Maar opvallend nu: Boerennatuur vzw, een dochterorganisatie van de Boerenbond, creëert in het Limburgse Borgloon een nieuw natuurreservaat van 8,16 hectare. En ‘Het Waerdeveld’ is wel degelijk voor een deel ook agrarisch gebied.
Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) liet niet na dat fijntjes te onderstrepen: “Het gebied wordt erkend als natuurreservaat, met het toekennen van steun aan de landbouwers voor de opmaak van het natuurbeheerplan. Zo worden er ambitieuze natuurdoelen vooropgesteld in het gebied en wordt er een ruimer gebied afgebakend waar de landbouwers aankoopsubsidies kunnen krijgen, wanneer ze hun natuurreservaat willen uitbreiden. Dit bewijst tegelijk dat niet alleen terreinbeherende verenigingen (lees: Natuurpunt, red.) in aanmerking komen voor aankoop van gronden”.

Ook gevolgd: Nog eens een pittige discussie over de staatsbon in de Kamer.

Zowat heel de oppositie had vragen klaar voor premier De Croo, over de staatsbon, en zijn staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand (Open Vld): de bittere interne worsteling tussen minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) en de Vlaamse liberalen was een hele week open en bloot te volgen geweest.
Maar De Croo liet Bertrand alleen de kastanjes uit het vuur halen. Die hield de lijn aan dat een staatsbon, met uitzonderlijk een verlaagde roerende voorheffing, niet verantwoord was, ten opzichte van de begroting. “Ik ben wel voor de structurele belastingverlagingen, niet de punctuele, die we uiteindelijk toch op een andere manier zullen moeten betalen. Bij elk dossier dat op mijn bureau belandt, stel ik de vraag of het goed is voor de begroting nu en de komende jaren”, zo zei Bertrand.
En nog meer over dat speciaal tarief van 15 procent roerende voorheffing, dat Van Peteghem wilde krijgen: “Alle spaarders moeten gelijk behandeld worden. Het kan niet zijn dat iemand die de keuze heeft gemaakt om zijn spaargeld anders te beleggen anders wordt behandeld. Een gelijk speelveld.”
Dat leverde vooral een interessante clash op met Koen Geens (cd&v), niet toevallig partijgenoot van Van Peteghem, maar zelf ooit ook nog minister van Financiën, en toen ook met De Croo in de regering. Die herinnerde eraan dat hij ooit op die post het tarief voor alle spaarproducten op 15 procent roerende voorheffing wilde leggen. “Dat zou veel eenvoudiger zijn, en gelijk voor iedereen”.
Maar het was Open Vld die dat toen blokkeerde: “Ik had dat aan uw premier willen zeggen, want hij was toen vicepremier. Dat was een ongelooflijk gezellig debat in de regering. Wij hielden van gezellige debatten, uw premier en ikzelf”, zo herinnerde Geens er Bertrand op zijn eigengereide manier aan, dat het destijds De Croo was die dat tegenhield.
En hij gaf nog eens gas over de begroting, die Bertrand beheert: “Ik ben diep bezorgd over wat onze regering zal doen met de nieuwe begrotingsregels die Europa voorstelt. Ik hoop dat u erin slaagt om met hetzelfde vuur en flegma waarmee u daarnet de staatsbon aan 15 procent hebt afgeschoten, de begrotingsregels door onze regering te doen accepteren, zonder dat er problemen rijzen op het Europese niveau.”
Ook opvallend: vanuit de meerderheid herhaalden zowel Groen, Vooruit als PS dat ze wél straffere maatregelen willen, om de banken te dwingen hun spaarrente te verhogen. Al maanden draait Vivaldi daarover rondjes: de linkervleugel van de regering wil een wettelijke verplichting opleggen. En daar zijn Van Peteghem en Bertrand dan weer wél bondgenoten: zij hielden gezamenlijk het afgelopen jaar de deur daarvoor op slot, tot opluchting van de banksector. Tot de verkiezingen gebeurt er zo vermoedelijk niets meer.

Ook gevolgd: “Meneer De Roover, ik ben niet de webmaster van die site!”

Een opvallende discussie, gisteren in de Kamer, bij de start van de plenaire vergadering. Want N-VA-fractieleider Peter De Roover kaartte daar aan dat er op de webstek van de Kamer nu plots een tekst was verschenen: “Aanbevelingen bijzondere commissie koloniaal verleden”, een “voorstel van de commissievoorzitter Wouter De Vriendt (Groen)”.
En dat was redelijk problematisch voor De Roover. Want net over het fameuze verslag van die zogenaamde Congocommissie is al heel veel te doen geweest. Drie fracties die rapporteurs leverden voor dat verslag, N-VA, Vlaams Belang en ook de MR, gingen niet akkoord met het eindverslag.
Normaal zijn dergelijke rapporteurs een puur technische aangelegenheid, maar in deze wilden die partijen absoluut vermijden dat er zaken als ‘schuld’ en ‘herstelbetaling’ in officiële stukken van de Kamer zouden komen. Aan de linkerkant in de Kamer wilde men daarover dan weer geen consensus vinden. Lang verhaal kort: er kwam geen verslag.
Maar nu bleek het plots dus wél online te staan. “Het gaat om een onduidelijk document. De publicatie zorgt alleen maar voor verwarring en de website van de Kamer wordt er alleen maar in zekere betekenis door vervuild”, zo stelde De Roover aan Kamervoorzitter Eliane Tillieux (PS).
Die hoorde het in Keulen donderen, niet voor het eerst overigens. “Ik weet niet of de tekst waarover u spreekt, nu op de website staat. (…) De diensten zullen natuurlijk nakijken of het zo is”, probeerde ze er zich vanaf te maken. “U kan toch googelen? U bent dus niet op de hoogte van wat er officieel op de website van de Kamer staat? Dat is bijzonder ernstig”, stelde De Roover.
“Stop ermee. Ik weet wel wat er op de website staat. Maar ik kijk niet uur per uur op de website. Tot enkele dagen geleden stond het rapport niet op de website”, stelde Tillieux.
Maar De Roover bleef aandringen. “Ik ben niet de webmaster”, zo haalde de PS’ster finaal uit. “Iemand heeft het er toch opgezet? Zijn het de Russen geweest?”, bleef De Roover proberen.
Finaal had Tillieux het toch door: het was niet hét eindrapport, maar slechts een nooit goedgekeurde nota met suggesties van aanbevelingen. Vals alarm dus, al blijft de vraag hoe dat dan online op de site belandde.

Om te volgen: Vandaag nog een Europese top in Gent, de Ecofin, de ministers van Financiën en ook Christine Lagarde en Nadia Calvino, de bazen van de ECB en de EIB.

Veel schoon volk in Gent: meer dan 200 journalisten, de 27 ministers van Financiën van de EU, maar ook Christine Lagarde, baas van de de Europese Centrale Bank, haar voorganger Mario Draghi en Nadia Calviño, voorzitter van de Europese Investeringsbank.
Die zijn sinds woensdag samen in de Arteveldestad, waar ze twee dagen bijeenkomen in de AA-Gent Arena. Gisteren gingen ze op uitnodiging van gastheer Vincent Van Peteghem (cd&v) ook kijken naar het Lam Gods en genieten van de Gentse binnenstad.
Op de agenda ook de “Ghent guidelines”, de naam die Van Peteghem graag ingevoerd krijgt als opvolger voor de Maastricht-normen, waar alle EU-landen zich op budgettair vlak aan moeten houden.
Ironisch genoeg raakt men het intern binnen Vivaldi niet eens over die nieuwe normen die Van Peteghem onderhandelde: de PS vindt ze veel te streng.

Opvallend: De Europese Centrale Bank gaat fors in het rood. De Belgische Nationale Bank volgt onvermijdelijk.

De ECB heeft de boeken geopend. En wat blijkt? Door het verstrakkende geldbeleid dook de monetaire instelling vorig jaar in het rood, voor het eerst sinds 2004. De ECB moet namelijk meer interesten betalen op de schulden die ze heeft tegenover de nationale centrale banken van de eurozone.
De ECB is in de zomer begonnen met het geldbeleid te verstrakken om de inflatie te bestrijden. Sindsdien is de zogenaamde depositorente, de vergoeding die de banken krijgen op het overtollige spaarkapitaal dat ze parkeren bij de centrale banken (in de eurozone), gestegen van -0,5 naar 4 procent.
Belangrijk detail: Het eigenlijk verlies bedroeg 7,9 miljard euro, maar de ECB heeft 6,6 miljard euro van haar voorziening voor financiële risico’s aangesproken om zo het verlies binnen de perken te houden. Het uiteindelijke verlies kwam dus uit op 1,3 miljard euro. In 2023 was er al sprake van een nuloperatie.
Terwijl het verstrakkende geldbeleid de banken en financiële instellingen de voorbije twee jaar geen windeieren heeft gelegd, zagen de ECB en de andere centrale banken in de eurozone de rentelasten oplopen.
Voor België is dat opnieuw geen goed nieuws, financieel. In 2022 boekte de Nationale Bank van België een verlies van 580 miljoen euro. De resultaten voor 2023 worden op 27 maart gedeeld. Verwacht wordt dat het verlies een veelvoud zal zijn van dat van 2022.
Die verliezen kunnen niet oneindig oplopen. Meteen leidt dat tot speculaties dat monetaire autoriteiten uiteindelijk kapitaalinjecties van overheden nodig zullen hebben, waardoor hun onafhankelijkheid in het gedrang komt. Verschillende centrale bankiers hebben echter benadrukt dat dit niet het geval hoeft te zijn, omdat ze zelfs met een negatief eigen vermogen kunnen werken en de huidige verliezen kunnen compenseren met toekomstige winsten.

The bigger picture: De ECB zal naar alle waarschijnlijkheid later dit jaar de rente verlagen.

Dramatisch hoeft het tegelijk allemaal niet te zijn. De ECB is intussen immers begonnen met haar balans af te bouwen. De centrale bank doet dat door kapitaal dat is vrijgekomen door schuldpapier op vervaldatum niet opnieuw te investeren.
De totale omvang van de balans van de ECB daalde daardoor vorig jaar met 24 miljard euro tot 674 miljard euro. De totale balans van het eurosysteem, waaronder ook de nationale centrale banken van de eurolanden vallen, kromp met ruim 1000 miljard euro tot 6.935 miljard euro.
Maar: De ECB verwacht dat de cijfers ook de komende jaren ook rood zullen kleuren. Zolang de monetaire instelling een verlies boekt, krijgen de centrale banken van de eurozone geen dividend.