De federale regering staat voor een onvermijdelijke verdere verstrenging van de coronaregels, nu de cijfers duidelijk de foute kant uitgaan. Een blitzbezoek aan het Antwerpse UZ van de premier Alexander De Croo (Open Vld) en de minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) leverde vooral tien discrete minuten op, waarbij het federale duo kon praten met Bart De Wever (N-VA), burgemeester van Antwerpen, maar ook leider van de grootste oppositiepartij. De conclusie: de crisis overstijgt de partijpolitiek, hierop zullen geen politieke spelletjes gespeeld worden.

In het nieuws: Iedereen zet zich schrap voor het Overlegcomité morgen.

De details: Een onvermijdelijke verdere verstrakking van de maatregelen lijkt eraan te komen.

• Corona, corona, corona. Er is geen ontsnappen aan: ook in de Wetstraat domineert het thema volledig de agenda. Binnen de federale regering beseft men ten volle dat dit moet aangepakt worden: een tweede piek in de pandemie moet gestuit worden.
• De cijfers zijn daarbij allerminst bemoedigend. Met 5.421 besmettingen gemiddeld, is er een verdubbeling tegenover één week geleden. Het medisch apparaat is daarbij nog niet overbelast: gemiddeld komen er nu 170 mensen per dag bij in de ziekenhuizen. ‘We gaan wel weg uit de comfortzone, richting een meer ongemakkelijke positie. Maar reden tot paniek over een overspoeling is er op dit moment niet‘, klinkt het in de hoogste politieke kringen.
• Immers: het aantal patiënten op intensieve zorgen ligt nog op 313, waarvan er 160 beademing nodig hebben. Het aantal doden blijft nog relatief laag, met 20 gemiddeld nu per dag. Vraag is of die cruciale cijfers, van mensen op IC en uiteindelijke doden, straks ook gaan pieken.
• Hoe dan ook: niet bemoedigend is dat ondertussen 12 procent positief test, op een totaal aantal van 44.000 tests per dag.

De Europese context: Onze buurlanden duwen het gaspedaal in.

• De druk op de federale en Vlaamse regering om verder in te grijpen, neemt zo meer en meer toe. Daarbij is er ook de Europese context: gisteren nog hield Emmanuel Macron, de Franse president, een stevige speech, waarbij hij meteen een avondklok aankondigde in Parijs, en tien andere Franse grootsteden. Die duurt alvast vier weken.
• Zeker in Franstalig België heeft dat groot effect: wat Parijs doet, moet in Brussel ook gebeuren, was onder de vorige regering van Sophie Wilmès (MR) telkens de reactie. Komt daarbij dat over de taalgrens de cijfers echt nog ernstiger zijn dan in Vlaanderen, met uitzondering van de regio Antwerpen, waar het toch ook precair is.
• Maar Frankrijk is niet de enige: ook Mark Rutte, de premier in Nederland, trad al fors op, en sloot heel de horecasector in z’n land af. Ook daar geldt die sluiting voor vier weken.
• In Duitsland legt kanselier Angela Merkel dezelfde maatregelen op voor heel het land: in de regio’s waar in een week tijd meer dan vijftig nieuwe besmettingen op honderdduizend inwoners zijn, gaan de cafés en restaurants om 23 uur dicht. Tegelijk mogen maximum 10 mensen in één publieke ruimte.

De essentie: Een coronawapenstilstand in de Wetstraat.

• Een geïmproviseerd bezoek aan ziekenhuizen in Brussel en Antwerpen leverde beelden op van een premier De Croo en z’n minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke die ‘op het terrein gaan’. Bij het UZ in Antwerpen werden ze mee ontvangen door de lokale burgemeester, Bart De Wever.
• Zo kwam, tien minuten tussen dat bezoek door, in de lokalen van het universitair ziekenhuis, een discreet contact tot stand tussen de premier en de leider van de oppositie. Een eerste keer, sinds De Croo samen met de Vivaldi-partijen een coalitie smeedde, en de N-VA van De Wever federaal buitenspel zette, dat beiden opnieuw onder vier ogen spraken.
• De analyse die daar gezamenlijk gemaakt werd, was er een van nationale urgentie: de pandemie gaat een tweede, gevaarlijke opstoot tegemoet in heel het land. Net als de federale regeringstop ziet De Wever de realiteit op het terrein, in z’n stad en de provincie Antwerpen.
• Bovendien wordt de N-VA-voorzitter, helemaal anders dan bij de vorige regering, nu wél actief op de hoogte gehouden vanuit die federale ploeg, over de algemene toestand van de crisis.
• Het maakte dat het gesprek, tussen De Croo, Vandenbroucke en De Wever, vrij snel tot een belangrijke conclusie kwam: over dit dossier zullen geen politieke spelletjes gespeeld worden. ‘Dit overstijgt elk partijpolitiek belang’, werd afgesproken.
• Voor premier De Croo een duidelijke boodschap, die met beide handen werd aangenomen: de eerste minister onderstreepte al bij de start van zijn coalitie ‘dat hij wil gaan samenwerken’. Zeker met de Vlaamse regering, met daarin de N-VA toch als dominante partner, wil hij geen gesteggel. Dat De Wever zelf dat nu bevestigde, en de vredespijp rookt, mag als opluchting gelden. ‘Wat hadden ze dan verwacht? Dat wij hierover lastig zouden doen?’, zo is bij N-VA te horen.
• Toch is het politiek een niet-onbelangrijk signaal. Net op moment dat Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken wel publiek verklaart dat hij de corona-app niet wil downloaden en gebruiken ‘omdat hij de federale overheid niet vertrouwt’, kiest de N-VA toch duidelijk de koers van een beleidspartij, die zich inschrijft in een gezamenlijke corona-aanpak.

Wat er zit aan te komen? Morgen dus een Overlegcomité.

• Geen Nationale Veiligheidsraden meer dus, als hoogmis van de corona-aanpak. Morgen wel een Overlegcomité, het nieuwe, belangrijkste orgaan in de aanpak van de crisis.
• In de aanloop daarnaartoe zijn een paar duidelijke krijtlijnen getrokken: iedereen is het erover eens dat twee zaken zo lang mogelijk moeten kunnen blijven draaien, onderwijs en de bedrijven.
• Maar in ruil daarvoor komen er wel andere offers. Zo goed als zeker wordt telewerk wel weer verplicht, om de druk op openbaar vervoer en verplaatsingen te verminderen.
• Voor de horeca dreigt wel weer een veel zwaarder scenario. Plannen circuleren over een algemene sluiting om 23 uur en nog maximum tafeltjes van vier personen. De vraag is of het daarbij blijft, en men niet gewoon overgaat tot een algemene sluiting nu, om dan tegen de herfstvakantie opnieuw te kunnen openen. Andere mogelijke nuance: geen gelijke behandeling tussen cafés en restaurants, voor een paar weken.
• De bazooka van een avondklok voor heel het land lijkt geen plan: daarvoor zijn er net de stedelijke of provinciale niveaus. In Waals-Brabant en Luxemburg geldt zo’n avondklok al. Afwachten daar is wat Brussel doet.
• Die vraag hangt overigens samen met de lancering van de zogenaamde barometer. Die komt ook morgen. Daarbij zijn de kleuren vervangen door ‘niveaus’: van één tot vier. Voor heel het land zou meteen niveau drie gelden, een ernstig probleem dus. Voor Brussel zou er sprake zijn van niveau vier, zo is de voorzichtige hypothese in de federale regering.

Opvallend: De rector van de Universiteit Gent heeft z’n moment in de spotlight nodig.

• Terwijl de andere universiteiten en hogescholen in het land naar code oranje schoven deze week, moet de Universiteit Gent nog een stapje verder gaan blijkbaar: met veel bombarie wordt code rood aangekondigd.
• Dat houdt in dat studenten vanaf 26 oktober niet meer op de campussen mogen, en online les moeten volgen. Rector Rik Van de Walle stelt op Radio 1 ‘dat hij gesproken heeft met tal van experten en zij staan allemaal op dezelfde lijn, en adviseerden code rood’.
• Meteen weten ze aan de Universiteit Gent ook dat het nodig is om tot 22 november, binnen vijf en een halve week dus, die code rood te laten gelden. ‘Als het kan, zullen we weer versoepelen, maar het ziet er niet naar uit dat dat snel zal kunnen. Dan moeten we die code rood verlengen’, zo zegt Van de Walle.
• Daarmee stelt de UGent zich alweer feller op dan de rest. Bij het begin van het academiejaar waren de UGent, UAntwerpen en UHasselt al gestart in code oranje. De Leuvense en Brusselse universiteit kozen ervoor om de eerste weken in code geel aan de slag te gaan, maar pasten dat deze week aan naar oranje. Het staat allemaal wat in contrast met minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA), die vasthoudt aan code geel voor het middelbaar onderwijs.
• We zouden durven denken dat bij de UGent een en ander te maken heeft met de figuur van rector Rik Van de Walle, die tijdens deze crisis zich bijzonder vocaal opstelt, waarbij de nuance niet altijd overheerst.
• ‘De rector wil herverkozen worden, en is al een tijd met zijn campagne bezig: hij gebruikt corona om zich als grote leider te profileren. Maar hij sleept de hele UGent mee in zijn persoonlijke mening over de corona-aanpak’, zo is binnen de top van de universiteit te horen. Daar is al langer gemor over de houding van Van de Walle.

Bijzonder de moeite om te volgen: De stadstol in Brussel geeft een ‘code rood’ bij Open Vld.

• Het is een erg symbolisch en explosief dossier: een stadstol voor wagens die Brussel binnenrijden, een beetje zoals ze in de middeleeuwen overal in Europa hadden. De Brusselse regering lijkt, onder impuls van groene politica Elke Van den Brandt, vast van plan om dat in te gaan voeren.
• Maar het dossier maakt de Vlaamse liberalen van Open Vld toch nerveus. Op de Melsensstraat, het partijhoofdkwartier, is het ‘code rood’ over die plannen: het is duidelijk dat, ook met de nieuwe Vivaldi-coalitie waar blauw en groen samen een regering hebben gevormd, dit Brussels dossier wel eens stevig zou kunnen afstralen op de Open Vld. En die zijn net als de dood om in deze crisistijden te veel nieuwe taksen te gaan invoeren.
• Daar zit met Sven Gatz (Open Vld) ook een liberale minister in de Brusselse regering. Insiders fluisteren dat Egbert Lachaert (Open Vld) toch van plan is het dossier nog eens goed door te praten met zijn minister: het beeld van fors extra lasten aan Vlaamse pendelaars opleggen, kan gevaarlijk worden voor de partij.
• Want in L’Echo en De Tijd lekken ondertussen wel nog meer details over hoe die nieuwe stadstol eruit zal zien: de Brusselse administratie tekende een voorstel uit.
  • Het systeem heet SmartMove en moet elk jaar een half miljard euro uit de pendelaars van en naar Brussel halen.
  • Er komt een vast tarief van 1 euro in de spits en een halve euro in de daluren, om Brussel binnen te mogen.
  • Dat wordt vermeerderd met de fiscale pk van de wagen: maal 6 voor de zwaarste motoren vanaf 20 fiscale pk, maal 3 voor een gemiddelde wagen.
  • Daarnaast is er nog een tweede taks, per kilometer. Die bedraagt 18 eurocent per kilometer tijdens de spits en 9 cent in de daluren. In het weekend en tussen 19 uur en 7 uur blijft het gratis.
• Vanaf 2022 zouden ongeveer een kwart miljoen pendelaars uit Vlaanderen die taks moeten ophoesten. Want de Brusselaars zien in ruil voor die taks hun inschrijvingstaks en jaarlijkse wegentaks geschrapt. Maar dat geldt uiteraard niet voor wie in Vlaanderen woont.
• Het dossier belooft vuurwerk: een belangenconflict met Vlaanderen zit er meer dan waarschijnlijk aan te komen. Maar de essentie zit hem erin dat het rekeningrijden in heel het land, dat ook in Vlaanderen zou ingevoerd worden op een bepaald moment, het alternatief had kunnen zijn voor de Brusselse stadstol.
• Alleen, de Vlaamse partijen N-VA, Open Vld en CD&V beslisten dat rekeningrijden op de lange baan te schuiven. De Brusselse regering, met PS, Ecolo, DéFI en ook Groen en Open Vld, besliste dan maar zelf een tol in te voeren.