De Taliban nemen de ene Afghaanse stad na de andere over. Het grondgebied dat door de regering wordt gecontroleerd, krimpt. De terugtrekking van Washington begint steeds meer op een ramp te lijken, zowel voor de Afghanen als voor het strategisch evenwicht in de regio.

Niets lijkt het grote offensief van de Taliban te kunnen stoppen: terwijl zij nog maar enkele dagen geleden alleen de landelijke gebieden onder controle hadden, vallen nu de Afghaanse steden in hun handen. Afgelopen maandag werd Aybak, in het zuidwesten, ingenomen, na de regionale hoofdsteden Kunduz, Taliqan en Sar-i-Pul, die allen op zondag werden veroverd. De dag ervoor veroverden de Taliban Sherghan, de hoofdstad van de provincie Djuzdjan, in het oosten, dicht bij de Turkmeense grens. En de islamistische strijders bedreigen nu Mazar-i-Sharif, de op drie na grootste stad van het land, met zijn 693.000 inwoners. Het ligt in het uiterste noorden van Afghanistan.

Als je de verslagen leest, zou je denken dat de Taliban overal tegelijk waren. En dat is inderdaad het geval: volgens de kaarten van het mediaproject The Long War Journal controleren de officiële regering en het leger thans alleen het centrum van het land en een aantal in het oosten verspreide districten. Kaboel, de hoofdstad, en de grote steden Kandahar en Herat zijn geïsoleerd door een gordel van door rebellen geteisterde gebieden.

Het juk van de krijgsheren

Vraag is of de officiële Afghaanse regering nog enige kans heeft om aan de macht te blijven nu de Taliban in een recordtempo gebieden veroveren. Afghanistan kon twintig jaar geleden met behulp van een door de VS geleide coalitie de Taliban van de macht houden.

De terugtrekking van de NAVO-strijdkrachten en de Amerikaanse strijdkrachten in het bijzonder zal waarschijnlijk fataal zijn, en Afghanistan zal waarschijnlijk terugvallen onder het juk van islamistische krijgsheren. Een catastrofe voor veel inwoners, die massaal de bezette gebieden ontvluchten.

Bezorgdheid van de buurlanden

Ook de buurlanden maken zich zorgen. Zij vrezen voor islamistische besmetting binnen hun eigen grenzen. Ze reageren weliswaar op verschillende manieren op wat er aan de gang is in Afghanistan. China lijkt liever te onderhandelen met Taliban-gezanten. Terwijl de voormalige grensrepublieken van de Sovjet-Unie, Turkmenistan, Tadzjikistan en Oezbekistan, hun legers versterken. De staatshoofden van deze drie landen, alsmede die van Kirgizstan en Kazachstan, zijn op 6 augustus in Avaza [Turkmenistan] bijeengekomen. Onder de auspiciën van Moskou, dat de inzet van Tu-22 bommenwerpers, die 12 ton munitie kunnen vervoeren, in Oezbekistan heeft aangekondigd.

In het Westen lokken de gevolgen van de terugtrekking van de Amerikaanse troepen kritiek uit van Washingtons traditionele bondgenoten. Volgens de Britse minister van Defensie, Ben Wallace, hebben de VS de Afghaanse regering verraden. De Amerikanen beloven de legitieme strijdkrachten te blijven steunen met luchtbombardementen, maar zonder een uitvalsbasis in het land hebben deze weinig kans om de situatie op de grond om te keren.

Lees ook:

• Bijna 30 kinderen gedood bij gevechten in Afghanistan in drie dagen, volgens Unicef
• Straks zijn taliban weer baas in Afghanistan. Gaan we terug naar het horrorregime van weleer? Of liggen de zaken nu anders?
• VN: Recordaantal burgerslachtoffers in Afghanistan

(bzg)