4 dagen voor de verkiezingen bereiden de Amerikaanse nieuwszenders zich voor op voor wat naar alle waarschijnlijkheid de meest uitdagende 24 uur live verslaggeving van een generatie journalisten kan worden: Election Night.
Op verkiezingsdag gaat de doorsnee Amerikaan stemmen, waarna hij zich vanaf 20 uur voor zijn tv-toestel installeert. Rond bedtijd weet hij dan wie de volgende 4 jaar het land mag gaan leiden. 2016 vormde al een lichte uitzondering op dat scenario. De Associated Press (AP) riep pas om 2.29 uur woensdagochtend Donald Trump tot winnaar uit.
Maar ondanks pandemieën, wereldoorlogen en sociale onrust heeft de AP de voorbije 160 jaar telkens opnieuw als eerste de winnaar van de presidentsverkiezingen bekendgemaakt. In 2000 zette de AP als enige en in tegenstelling tot de 5 traditionele nieuwsnetwerken (CNN, ABC, CBS, NBC en Fox) Florida niet in de kolom van George W. Bush. Volgens haar experts was die staat ‘too close to call’. Het zou uiteindelijk 36 dagen duren vooraleer het Hooggerechtshof de staat en het presidentschap aan Bush schonk. Niet op basis van de al dan niet behaalde stemmen. Wel door het hertellen van de stemmen door de staat Florida onwettelijk te verklaren. ‘Met het oog op de nationale orde’, luidde het toen. Dat terwijl de wet deze bevoegdheid wel degelijk aan de staat overlaat.
Verkiezingsavond 2020 zal er niet uitzien zoals Amerikanen dat gewend zijn
Maar niemand verwacht dat verkiezingsdag 2020 eruit zal zien zoals de verkiezingen die Amerikanen gewend zijn. In 2016 brachten 42 miljoen Amerikanen vervroegd hun stem uit. Dit jaar zijn ze al met 77 miljoen. Omdat er vanwege de pandemie ook massaal per post wordt gestemd. De verschillende staten houden er ook nog eens verschillende wetten op na met betrekking tot het tellen van die stemmen. Daarom is de mogelijkheid reëel dat in een aantal ‘swing states’ op het einde van de avond geen winnaar is. In Florida bijvoorbeeld mogen stemmen worden geteld vanaf 22 dagen vóór de verkiezingen. Maar in Pennsylvania, Wisconsin en Michigan moet men wachten tot verkiezingsdag.
In tegenstelling tot kabelnieuwsnetwerken zoals CNN en Fox projecteert, noch voorspelt de AP waarschijnlijke winnaars. De AP roept iemand uit tot winnaar. Dat gebeurt pas wanneer een team van 60 analisten er zeker van is dat de winnende kandidaat niet meer kan worden ingehaald. Om tot die conclusie te komen wordt al lang voor verkiezingsdag informatie verzameld.
Wat betreft 3 november vraagt de voorzitter van American Political Science Association de tv-zenders geen winnaars uit te roepen tot het vast staat dat het aantal nog te tellen stemmen kleiner is dan de voorsprong die een van beide kandidaten in een staat heeft uitgebouwd.
De grootste vrees is dat Trump zich via Twitter tot winnaar zal uitroepen in een aantal staten en dat op basis van exit polls van zijn eigen teldiensten. Mocht dat het geval zijn dan zal de AP dat bericht tegenspreken en vermelden waarom een andere uitslag mogelijk blijft.
Trump wil einduitslag op verkiezingsavond
De kansen dat Trump in de avond van 3 november aan de winnende hand is, zijn niet gering. Omdat Republikeinse kiezers veel meer dan Democraten op verkiezingsdag in eigen persoon naar het stembureau trekken. Eerder dan te vertrouwen op het stemmen per post. Niet voor niets gaf Trump al een paar keer aan op de rechtbanken te rekenen om het tellen van de stemmen op 3 november ’s avonds te laten beëindigen.
In een nachtmerriescenario voor de Democraten, en onder voorwaarde dat de staat Pennsylvania over de verkiezing zou beslissen, zou het zelfs de pas benoemde opperrechter Amy Coney Barrett kunnen zijn die Trump de overwinning schenkt.
Ook Kayleigh McEnany, de perswoordvoerder van het Witte Huis, liet recent nog weten dat Trump bereid was de uitslag van ‘eerlijke en faire verkiezingen’ te aanvaarden als op 3 november ’s avonds de uitslag bekend is. ‘Zo wordt ons systeem toch verondersteld te werken’, voegde ze er aan toe.
De stemmen tellen, niet het tijdstip
Dat is natuurlijk absolute nonsens. Geen enkele wet zegt dat winnaar op verkiezingsavond bekend moet zijn. In een werkende democratie worden gewoon alle legaal uitgebrachte stemmen geteld. Niet voor niets wordt in het Kiescollege pas op 14 december gestemd.
Een van de weinige lichtpunten in deze morbide verkiezingsstrijd is een recente enquête van The Washington Post in samenwerking met de Universiteit van Maryland . 53 procent van de respondenten daarin zegt te denken dat het twee tot drie dagen zal duren vooraleer de winnaar bekend zal zijn. 62 procent zegt veel of toch enigszins vertrouwen te hebben dat alle stemmen nauwkeurig zullen worden geteld.
Wat er ook van zij, de nieuwsnetwerken zijn voorbereid: ‘Expect the unexpected’ is daarbij hun enige motto.