Afval dat buiten de dampking van de aarde zweeft – ruimteschroot – vormt een reëel gevaar voor onze satellieten. Op dit moment houden slechts een paar instellingen de baan van deze brokstukken in de gaten en is er nog geen volledig beeld. Een door Steve Wozniak gelanceerd project wil het probleem nauwkeurig in kaart brengen, mensen ervoor waarschuwen, botsingen helpen te vermijden en misschien zelfs afvalophaalmissies leiden.

Afval volgen dat in de ruimte zweeft en data inzetten om botsingen met satellieten te vermijden: ziedaar het nieuwe project van Apple-medeoprichter Steve Wozniak. Het initiatief, dat samen met Alex Fielding werd gecreeërd, heet Privateer. Het duo heeft Moriba Jah gerekruteerd, een doctor in orbitale mechanica aan de Universiteit van Texas.

Deze man waarschuwt al jaren voor de toenemende dreiging van ruimteafval, dat satellieten kan beschadigen die essentieel zijn voor de communicatie op aarde (vooral nu er steeds meer satellieten zijn), en ook de bloeiende industrie van het ruimtetoerisme kan hinderen. Zij kunnen puinwolken veroorzaken, orbitale velden onbruikbaar maken en uiteindelijk zelfs een gevaar vormen voor raketlanceringen.

“Het is echt noodzakelijk dat wij hier op aarde, die niet in de ruimtevaartindustrie werken, beginnen te begrijpen hoe ruimtepuin ons dagelijks beïnvloedt”, vertelt Wozniak aan CNN. “Velen van ons beseffen niet hoezeer ons leven afhankelijk is van diensten die vanuit en via de ruimte worden geleverd – GPS-diensten, financiële transacties, klimaatmonitoring. Ons leven op aarde is verbonden met de ruimte, en zelfs de kleinste brokstukken in een baan om de aarde kunnen deze kritieke mogelijkheden voor enkele van de meest fundamentele aspecten van ons dagelijks leven beschadigen en vernietigen”.

Onlangs zijn dergelijke brokstukken in het nieuws geweest: de vernietiging van een oude satelliet door Rusland heeft ertoe geleid dat brokstukken gevaarlijk dicht in de buurt van het ISS zijn gekomen. Elon Musk lag onder vuur in China omdat de satellieten van Starlink (die geen afval zijn, maar in dit geval toch een gevaar) bijna in botsing kwamen met het Chinese ruimtestation. Wat China betreft, zullen er in maart raketrestanten op de maan neerstorten.

Maar volgens Jah, geciteerd door CNN, is er in de academische wereld niet genoeg geld beschikbaar om de technologieën te ontwikkelen die hij noodzakelijk acht voor het beheer van dit afval. Bij zijn zoektocht naar financiering kruiste hij het pad van Steve Wozniak.

“Een beter begrip hebben van wat er in de ruimte is”

“We bevinden ons op een duidelijk keerpunt en staan voor een exponentiële groei in de commercialisering van de ruimte. Een beter algemeen begrip van wat er al in de ruimte is, is essentieel om de nieuwe ruimte-economie te voeden”, vertelt Wozniak aan CNN.

Dinsdag lanceerde Privateer de eerste versie van zijn software. De start-up volgt het verkeer in de ruimte. Fielding wilde echter niet zeggen hoeveel geld er al is ingezameld. Of Privateer er daadwerkelijk in zal slagen een enorme gegevensbank op te zetten om alle verkeer in de ruimte te volgen en of het bedrijfsmodel levensvatbaar zal zijn, blijven de grote vragen. Hoewel Fielding zegt dat het boeken van grote winsten niet de prioriteit van het project is: “Ik denk niet dat Steve Wozniak er iets om geeft om nog een dubbeltje te verdienen, en mij kan het ook niet schelen.”

Prioriteit, zo herhalen Fielding en Jah, is om het hoofd te bieden aan “een milieucrisis in de ruimte”. Om dit te doen, willen zij een zo duidelijk mogelijk beeld van de ruimte scheppen. De software zal worden gevoed door radars op de grond, maar op den duur ook door Privateer’s eigen satellieten.

Afval kleiner dan 10 centimeter

Het doel van de nog te ontwikkelen “in house”-satellieten is om met speciale sensoren de kleinste afvaldeeltjes op te sporen. Afval dat kleiner is dan 10 cm, bijvoorbeeld, is momenteel niet traceerbaar. De satellieten zullen Pono heten, wat in het Hawaïaans ‘het juiste doen’ betekent.

Hoewel Pono nog een project in wording is, zijn deze sensoren al realiteit. Een satelliet die dit jaar in een baan om de aarde wordt gebracht, zal met deze sensoren worden uitgerust. Als de operatie slaagt, zou zij ongekende beelden kunnen opleveren van de omgeving van de baan en de evolutie daarvan.

Toegankelijk voor het grote publiek

Privateer wil de gegevens ook toegankelijk maken voor het grote publiek, met het idee om verslag uit te brengen over het afvalprobleem. Zo is er reeds een model met gekleurde, rond onze planeet zwevende stippen beschikbaar op hun website (zie afbeelding hieronder).

Op lange termijn is het ook de bedoeling missies te begeleiden om afval te recupereren. Hiermee zou Privateer wel eens geld kunnen verdienen. Ook wordt beoogd satellietbedrijven op die manier door de ruimte te loodsen dat ze botsingen vermijden.

Het project streeft naar een database die zo nauwkeurig is dat niet alleen te zien is waar het puin zich bevindt, welke grootte en vorm het heeft, maar ook waar het vandaan komt. Dit kan van cruciaal belang zijn om vast te stellen wie verantwoordelijk is voor welk afval. Vandaag is die verantwoordelijkheid moeilijk te ontrafelen, en de autoriteiten maken daar handig gebruik van om de zwartepiet naar elkaar toe te schuiven.

(lb)