De essentie: De top tussen Tokio en Seoul zou de strategische kaart van Noordoost-Azië grondig kunnen herzien. De twee Amerikaanse bondgenoten, die door hun geschiedenis lange tijd op gespannen voet met elkaar hebben gestaan, proberen een verenigd front te vormen, gedreven door gedeelde zorgen over een onrustig Noord-Korea en een machtiger China.

• De Japanse premier Fumio Kishida noemde hun ontmoeting een “grote stap” naar de wederopbouw van de veiligheids- en economische banden tussen de twee naties, in een poging een eeuw van moeilijke geschiedenis te boven te komen.
• “Zuid-Korea en Japan zijn al zeker zo’n 40 tot 50 jaar elkaars belangrijkste economische partners. Ze hebben elkaar echt nodig, ook qua veiligheid in de regio”, aldus Remco Breukers. “De Zuid-Koreaanse president, Yoon, die nu een jaar aan de macht is, probeert uit alle macht om over het verleden heen te stappen, en de relaties met Japan te repareren. En dat lijkt hem ook wel te lukken”.
  • De beslissing van Yoon lijkt alleen niet zonder risico te zijn geweest. Toen hij vorige week aankondigde dat Zuid-Korea een door de regering beheerd fonds zou oprichten om dwangarbeiders uit de oorlogstijd te betalen, als omweg voor een Koreaans gerechtelijk bevel dat compensatie eist van Japanse bedrijven, hekelden slachtoffers en activisten de overeenkomst.
  • Leden van de oppositie noemden de overeenkomst “een van de ergste diplomatieke rampen in de geschiedenis van de betrekkingen tussen Zuid-Korea en Japan”.
  • Uit opiniepeilingen die deze week in Zuid-Korea werden gepubliceerd, bleek dat bijna 56 procent van de ondervraagden de oplossing beschouwde als “vernederende diplomatie”, aldus de New York Times.

Verleden is een struikelblok dat politiek wordt gebruikt

• Het gedeelde verleden is altijd een groot struikelblok gebleven tussen Tokio en Seoel, zegt Breuker. “Maar dan moet er wel bij worden gezegd: politici in zowel Japan als Zuid-Korea hebben altijd de angst en afkeer van het andere land gebruikt om zelf electoraal gewin te behalen”.
• “Het sentiment, dat je Koreanen of Japanners niet kunt vertrouwen, is altijd levend gehouden. En als je er afstand van wilt doen, zoals de Zuid-Koreaanse president nu doet, dan loop je politiek gezien een flink risico”.

Grote bedrijven

• Wel staan de grote bedrijven achter de Zuid-Koreaanse president. “Die weten heel goed waar bijvoorbeeld hun halffabrikaat en grondstoffen vandaan komen. Dat komt echt voor een groot deel uit Japan”, aldus de hoogleraar. “Ook worden hun producten dankbaar afgenomen in het land”.
• “De Zuid-Koreaanse president heeft met de belangrijkste Koreaanse en Japanse zakenmensen om de tafel gezeten, waaronder bestuursvoorzitters van bijvoorbeeld Samsung en het Japanse Mitsu en Sumitomo. Dat is niet zomaar iets”.
• Volgens Breuker ligt de bal nu bij de Japanse president, om ook een politiek risico te nemen. “Nu is het aan Japan om iets terug te doen. Doet het dat, dan zal het een stuk makkelijk zijn om ook de Koreaanse bevolking hierin mee te krijgen”.

De Verenigde Staten: Een verzoening zou niet alleen belangrijk zijn voor Japan en Zuid-Korea, maar ook voor hun westerse bondgenoot de Verenigde Staten, zegt Breuker. 

• De Amerikanen willen dat hun twee sterkste bondgenoten in de regio met elkaar een goede relatie onderhouden, zodat zij zich kunnen concentreren op het creëren van een bolwerk tegen China en Pyongyang.
• “China zal daarom met argusogen kijken naar de ontmoeting. Maar ook Noord-Korea, dat altijd heeft geprobeerd om Seoel, Tokio en Washington tegen elkaar uit te spelen aan de hand van het oorlogsverleden”. 
• “Als we zien dat de spanningen wegvallen, dan denk ik dat we een veel sterker Japans, Zuid-Koreaans en Amerikaans blok gaan zien in Oost-Azië. En dan gaan de zaken wel echt in het nadeel van Noord-Korea lopen, en ook tot zekere hoogte voor China”.

(dv)