De situatie: Rusland plaatst enkele kernbommen onder curatele van vazalstaat Wit-Rusland. Maar ook weer niet volledig.

• Concreet gaat het over de ontplooiing van kernwapens in Wit-Rusland, ongeveer hetzelfde als wat de Verenigde Staten al jaren doen in Europa. Bondgenoten krijgen tactische kernwapens in hun legerdepots, en worden opgeleid om ermee te werken. Zo liggen Amerikaanse B61-bommen al decennia in depots op de luchtmachtbasis van Kleine-Brogel. Ook op de Nederlandse basis van Volkel zouden dergelijke bommen opgeslagen liggen.
• Rusland doet nu hetzelfde, na enkele jaren hinten dat het zoiets zou gaan doen. In Wit-Rusland moet een faciliteit worden gebouwd om de kernwapens te huizen. Daarnaast wordt de Wit-Russische luchtmacht opgeleid en uitgerust om de wapens te kunnen hanteren. “10 vliegtuigen zouden al klaar zijn om dit type wapen te hanteren”, zo vertelde Poetin zaterdag.
• Toch zijn er ernstige vragen bij de plannen van Poetin. Nucleaire experten halen aan dat Rusland al zeven jaar werkt aan een nucleaire faciliteit in Kaliningrad, de exclave aan de Baltische Zee. Momenteel is het hoogst onzeker of er al nucleaire wapens liggen opgeslagen. Ook nu zijn er nog geen aanwijzingen van een faciliteit, en juni is kort dag. “Ik heb wat rondgekeken naar basissen die gebruikt kunnen worden, maar ik zie geen indicaties dat ergens opslagplaatsen voor nucleaire wapens worden gebouwd”, zo wordt Hans Kristensen, directeur van het nucleair informatieproject van de Federatie voor Amerikaanse Wetenschappers, geciteerd door The Guardian.
• Verder wordt ook aangevoerd dat het louter om symboolpolitiek gaat: de kernwapens vanuit Wit-Rusland kunnen exact dezelfde doelen dragen als die vanuit Rusland zelf. Tegelijk is Wit-Rusland al betrokken bij de oorlog: bij de invasie in februari vorig jaar vielen Russische soldaten Oekraïne binnen vanuit Wit-Rusland. De kernwapen-stationering is wel een teken dat beide landen onlosmakend verstrengeld zijn, waarbij het regime in Wit-Rusland niet veel meer is dan een handpop van Poetin.

De reden: De Britten sturen tankmunitie met verarmd uranium naar Oekraïne.

• Vorige week raakte bekend dat de Britten de Challenger 2-tanks niet zonder munitie naar Oekraïne sturen. Ze leveren ook munitie, die gemaakt kan worden uit verarmd uranium. Dit is een zeer dens metaal, dat bij impact veel meer schade kan aanrichten dan lichter metaal. In tegenstelling tot wolfraam, een metaal met eenzelfde densiteit, heeft verarmd uranium de eigenschap om scherper te worden onder druk of bij impact.
• Nadat het nieuws wereldkundig werd gemaakt, reageerde Moskou alvast kattig. “Rusland moet gepast reageren. Het collectieve Westen begint al wapens te gebruiken met een nucleaire component”, zo reageerde Poetin. Verwacht werd dat Rusland zelf ging bewegen met zijn kernarsenaal, wat nu dus ook blijkt.
• Het VK gaf overigens een tegenreactie: “Het Britse leger gebruikt al decennia verarmd uranium in pantserdoorborende granaten. Dit is een standaardcomponent en heeft niets te maken met nucleaire wapens. Rusland weet dit, maar probeert actief desinformatie te verspreiden.” Ook op het nieuws over Rusland’s kernwapens werd afkeurend gereageerd, maar echt onder de indruk ins het Westen niet.

De gevolgen: Van sancties tegen Wit-Rusland afbouwen, wat vorige week werd gesuggereerd, is geen sprake meer.

• Op de EU-top in Brussel vorige week was ook Antonio Guterres uitgenodigd, de secretaris-generaal van de Verenigde Naties. Hij pleitte er voor een oplossing voor de hongersnood, en voor een verlichting van de sancties tegen Wit-Rusland. Vooral de sancties tegen de potasindustrie moesten volgens Guterres worden geherevalueerd. Potas is een gesteente dat rijk is aan kalium, een metaal dat kan gebruikt worden als kunstmest.
• Wit-Rusland hoort bij de grootste exporteurs van potas, althans tot de zomer van 2021. Toen besloot het regime in Minsk een Ryanair-vlucht met een valse bommelding naar de grond te dwingen, om de activistische journalist Roman Protasevitsj te kunnen arresteren. Dit voorval zorgde ervoor dat het Westen Wit-Rusland, en dus ook potasindustrie in het land, sterke sancties oplegde. De export van de kunstmest daalde met maar liefst 70 procent.
• Guterres smeekbede werd aanhoord, maar lijkt nu in de prullenbak te gaan belanden. Josep Borrell, de Hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken, hintte nu zelfs op nog meer sancties: “Wit-Rusland dat Russische kernwapens ontvangt zou een onverantwoorde escalatie en bedreiging betekenen voor de Europese veiligheid. Wit-Rusland kan dit nog stoppen, het is hun keuze. De EU staat klaar voor verder sancties”, zo tweette de Spanjaard.