De Europese Commissie gaat dit jaar nog niet optreden tegen EU-lidstaten met te grote begrotingstekorten zoals België. Dat maakte Valdis Dombrovskis, een van de vicevoorzitters van de Europese Commissie, bekend bij een update over de Europese begrotingsregels.

De kwestie: Europa zoekt al enige tijd naar nieuwe begrotingsrichtsnoeren die de oude moeten vervangen. De huidige dateren van het Verdrag van Maastricht (1991) en werden later gebetonneerd in het Stabiliteits- en Groeipact:

• De staatsschuld moet beperkt blijven tot 60 procent van het bruto binnenlands product (bbp)
• Het jaarlijkse begrotingstekort mag niet hoger uitkomen dan 3 procent van het bbp

Pro memorie: De Belgische staatsfinanciën halen die criteria helemaal niet.

• Het Belgische begrotingstekort kwam vorig jaar uit op 3,9 procent en dreigt volgens de prognoses van het Planbureau dit jaar door te stijgen naar 5,7 procent.
• De staatsschuld kwam vorig jaar uit op 105 procent van het bbp en zou bij ongewijzigd beleid doorstijgen naar bijna 120 procent tegen 2028.

‘On hold’: De Europese Commissie schortte bij het begin van de coronacrisis in maart 2020 de begrotingsregels op, zodat de lidstaten voluit de economische crisis konden tegengaan. Die zogeheten “ontsnappingsclausule” werd tegen de achtergrond van de oorlog in Oekraïne verlengd tot eind dit jaar.

Terug naar normaal. Voor de Europese Commissie is – met het einde van de ontsnappingsclausule – de tijd stilaan rijp om terug te keren naar meer begrotingsdiscipline en de uitzonderingsperiode door de opeenvolgende crisissen af te sluiten.

Maar er staan nog veel vragen open:

• Vooral vanuit Zuid-Europa wordt gezegd dat de oude criteria (3 procent en 60 procent) achterhaald zijn. Er is echter nog geen nieuw kader, waardoor de bestaande regels van het Stabiliteitspact voorlopig nog van kracht blijven.
• Valdis Dombrovskis, een van de vicevoorzitters van de Commissie, stelde op een persconferentie dat de begrotingsregels “in een transitiefase” zitten, waarbij 2024 “de brug maakt” van de oude richtsnoeren naar de nieuwe, nog af te kloppen regels.
• Maar de 3 procent-norm blijft dus – bij gebrek aan consensus over een alternatief – vooralsnog de referentie: “De lidstaten moeten ambitieuze begrotingsdoelstellingen vaststellen die de referentiewaarde van 3 procent voor het begrotingstekort in acht nemen en een traject voor een geloofwaardige schuldafbouw waarborgen.”, verklaarde de Let.

Nog niet te streng

Respijt: De Europese Commissie gaat ontsporende begrotingen dit jaar niet bestraffen, zei Dombrovskis nog. De procedure die daarvoor voorzien is, zal Europa niet activeren tegen een lidstaat: “Gezien de huidige grote onzekerheid is de Commissie niet van plan dit voorjaar de lidstaten onder de Excessive Deficit Procedure (EDP) te brengen.”

Dat betekent dat de Vivaldi-regering nog een jaartje respijt krijgt om de staatsfinanciën wat beter op orde te krijgen. Wat de regels tegen de lente van 2024 zullen zijn, is nog koffiedik kijken. Tegen dan zitten we – normaal gezien – dicht bij de cruciale parlementsverkiezingen van mei of juni volgend jaar.

(nd)