Morgen krijgen alle Vivaldi-voorzitters bezoek van de vakbonden ACV en ABVV. Die staan klaar om opnieuw hard op tafel te kloppen over de sociale onderhandelingen. Ze blijven gekant tegen het loonakkoord. En ze leggen een aantal gelinkte dossiers op tafel: met name het symbolische brugpensioen. Dat moet opnieuw vanaf 58 jaar, vinden ze. Een nieuwe test voor de beleidsmakers. Want net nu kondigt de Vlaamse regering aan dat de werkloosheid bijzonder laag is: straks dreigt mogelijk krapte op de arbeidsmarkt.

In het nieuws: Opnieuw vakbondsprotest.

De details: Brugpensioen is het symbooldossier.

• De sociale vrede is allerminst getekend na de wekenlange spanning over het IPA, het interprofessioneel akkoord, dat de loonstijgingen moet regelen. In de Groep van Tien, het overleg tussen vakbonden en werkgevers, praat men ondertussen wel weer met elkaar. Maar echte knopen zijn nog niet doorgehakt.
• Daarbij zitten wel een paar hete hangijzers, zo schrijft De Tijd. De discussies lopen nog over de minimumlonen, de flexibiliteit voor de overuren, het gelijkschakelen van het aanvullend pensioen voor zelfstandigen en bedienden en vooral ook over de eindeloopbaanregelingen.
• Daaronder vallen twee grote, heel gevoelige maatregelen:
  • Het SWT of ‘het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag‘ geldt voor mensen op oudere leeftijd die bij een herstructurering of sanering ontslagen worden. Ontslagen werknemers mogen dan eerst, in afwachting van hun pensioen, in de werkloosheid.
  • Daarnaast zijn er zogenaamde ‘soepelere landingsbanen’. Met die methode kunnen 60-plussers tussen 20 en 50 procent minder werken, in ruil voor opnieuw een uitkering.
• Beide regelingen zijn van belang voor de vakbonden: in de nasleep van de coronacrisis wachten een pak herstructureringen en saneringen. Dan geldt zeker voor het systeem van SWT als een noodoplossing.
• Maar het brugpensioen is een hoogst controversieel instrument: de bedoeling van de beleidsmakers is, expliciet beschreven zowel in het Vlaams regeerakkoord als in dat van Vivaldi federaal, net om meer mensen aan de slag te krijgen en te houden. Mensen op relatief ‘jonge’ leeftijd – vanaf 58 jaar al – uit de arbeidsmarkt halen, gaat daar compleet tegenin.
• Morgen mogen Paul Magnette (PS), Georges-Louis Bouchez (MR), Jean-Marc Nollet (Ecolo), Joachim Coens (CD&V), Egbert Lachaert (Open Vld), Conner Rousseau (Vooruit) en Meyrem Almaci (Groen) dus aan hun deur een delegatie van ABVV en ACV verwachten: de vakbonden willen duidelijk maken dat het hen menens is.

The big picture: Iedereen verwacht spanningen op de arbeidsmarkt.

• Uitgerekend gisteren kwam Vlaams minister van Werk Hilde Crevits (CD&V) met nieuwe cijfers voor Vlaanderen. Dat leek op het eerste gezicht een jubelbericht: de werkloosheid staat op het laagste peil sinds 2008, met maar 5,4 procent werkzoekenden. Het gaat om 168.800 mensen, 30.000 minder dan vorig jaar.
• Alleen zit daar één grote adder onder het gras: door de corona-steunmaatregelen zit er nog een reservoir aan tijdelijke werklozen in dat niet wordt meegeteld. De maatregelen daarvoor blijven maar duren, mogelijk worden die in september nog eens verlengd. Het gaat volgens de jongste cijfers om ongeveer 350.000 mensen.
• Tegelijk trekt de conjunctuur fors aan: na de crisis komt de stroomstoot. De meer dan 5 procent groei, die nu voor 2021 wordt voorspeld, heeft België in jaren niet meer gekend.
• Het gevolg is dat zowat iedereen aanvoelt dat er straks, of voor sommige sectoren nu al, in Vlaanderen krapte op de arbeidsmarkt ontstaat: veel banen raken nu al niet meer ingevuld. Dat kan net leiden tot een lagere economische groei.
• Overigens blijft dat in de eerste plaats een probleem voor de Vlaamse arbeidsmarkt: in Brussel kwam ook Actiris met cijfers, die een heel ander beeld geven. Daar blijft de werkloosheid hangen op 15,4 procent. De jongerenwerkloosheid staat er op een afschuwelijke 22,7 procent.

De essentie: Wie mikt nog op een werkzaamheidsgraad van 80 procent?

• Op vlak van de arbeidsmarkt bleef Vivaldi op een boel punten vaag. Maar één concreet cijfer staat er wel in het regeerakkoord: over tien jaar wil men voor België een werkzaamheidsgraad van 80 procent bereiken.
• Die ambitie strookt met wat ook de Vlaamse regering als ambities formuleerde. Maar dan moeten er een pak ‘inactieven’ tussen de 25 en 65 jaar aan het werk: langdurig zieken de weg terug naar een job laten vinden hoort daar zeker bij. En tegelijk moeten er langere loopbanen komen, net zoals in Nederland of de Scandinavische landen, tot ver na de huidige drempels. Dat kan door onder meer deeltijds pensioen.
• Met de komst van Pierre-Yves Dermagne (PS), een notoire regionalist die vanuit de Waalse regering in de federale regering vicepremier en minister van Werk werd, had de Vlaamse regering op meer ‘vrijheid’ gehoopt. Minister Crevits is al langer vragende partij om voor de deelstaten een grotere vrije hand te krijgen, om zelf een arbeidsmarktbeleid te gaan ontwikkelen.
• Dat wordt zeker nu, met de uitzonderlijke economische toestand en krapte in Vlaanderen, hét moment om een andere aanpak uit te rollen dan Wallonië en zeker dan Brussel. Voorlopig hapt Dermagne niet: een verdere federalisering of een ander beleid voor de deelstaten lijkt niet bespreekbaar.
• Dat de vakbonden ondertussen net druk zetten op het dossier van het brugpensioen, is daarbij misschien wel tekenend: ideologisch blijft het erg moeilijk om niet snel in de symbooldossiers te verzanden, zodat er uiteindelijk weinig verandert.

Belangrijk om te noteren: Ook PVDA zal Vivaldi niet helpen om de Grondwet te wijzigen.

• Een wijziging van de Grondwet, om haatspraak voor de correctionele rechtbank te krijgen, in plaats van voor het hof van assisen: het was de grote ambitie van Vivaldi. De premier, Alexander De Croo (Open Vld), sprak er zich vorige week fors over uit in de Kamer. Meteen ging ook minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open Vld) stevig op de barricaden staan om met een hervorming van de wet te schermen.
• De directe aanleiding van het debat was een vonnis van de correctionele rechtbank in Mechelen, waar vier leden van Voorpost tot effectieve gevangenisstraffen veroordeeld werden voor de slogan ‘Stop Islamisering’. Hoewel dat vonnis zelfs bij Vivaldi-voorzitters tot afkeer leidde, was het voor de coalitie wel het moment om fors door te gaan met de eigen hervormingsplannen.
• Meteen maakten zowel N-VA als Vlaams Belang nog eens heel duidelijk dat zij alvast een grondwetswijziging niet gaan steunen. Nochtans is dat net waarop CD&V en Open Vld aandringen: dat de N-VA alsnog aan boord komt. Zij willen niet op de PVDA rekenen.
• Nu geeft de PVDA, die als alternatief om aan een tweederde meerderheid te raken in de Kamer dus al afgewezen was, aan eveneens zeker niet mee te doen. ‘Het is ­belangrijk dat de drukpers vrij blijft. Dit liet Karl Marx en Multatuli toe om in Brussel hun kritieken op het kapitalisme en het kolonialisme neer te pennen. Vivaldi wil met haar plannen dat soort kritieken onmogelijk maken’, zo zegt voorzitter Peter Mertens (PVDA) in De Standaard.
• Bij de PVDA haalt men expliciet een interview in La Libre Belgique aan, met de liberale voorzitters Egbert Lachaert (Open Vld) en Georges-Louis Bouchez (MR). Die laatste stelt daar dat ‘de PVDA de haat voedt tegen de rijken, net ­zoals Vlaams Belang dat doet tegen de vreemdelingen’. Meteen was het voor Mertens duidelijk: vroeg of laat zou die ‘haatwet’ dus ook tegen zijn partij ingezet kunnen worden.

Schrijf ook maar op: Georges-Louis Bouchez (MR) haalt bakzeil over de benoeming van Ihsane Haouach.

• Een dag na de heisa over de benoeming van Ihsane Haouach als regeringscommissaris bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) is het wel duidelijk dat de soep minder heet wordt opgediend dan door de MR verkondigd.
• Het was MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez die zich fel tegen de benoeming verzette, omdat Haouach een hoofddoek draagt en zich in de symbolische strijd daarover als militante opwerpt.
• Maar het kabinet van Sarah Schlitz (Ecolo), de bevoegde staatssecretaris voor Gelijke Kansen, weigert te plooien. En overigens is de benoeming eigenlijk al lang gebeurd: het is ondertussen netjes vorige maand in het Staatsblad verschenen. De vraag is dus maar hoe de MR dat kan tegenhouden.
• Opvallend was gisteren ook dat men bij Open Vld, op het kabinet van staatssecretaris Eva De Bleeker, zich expliciet van tussen de zaak wilde houden: daar liet men fijntjes weten dat hun staatssecretaris helemaal niet bij die benoeming was betrokken.
• Zo lijkt iedereen zijn handen van de zaak te willen afhouden en vooral een verdere escalatie te willen vermijden.
• Enige uitzondering is MR-Kamerlid Denis Ducarme, die gisteren ook nog zijn ‘vertrouwen in Schlitz opzegde’. Het is een beetje potsierlijk aan het worden met de man, die vorige week ook, vanuit de meerderheid, het ontslag van minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) vroeg. Maar voorlopig lijkt iedereen de bokkensprongen van de MR liever gewoon te negeren: de honden blaffen, de Vivaldi-karavaan trekt verder. Al zal de oppositie vandaag ongetwijfeld toch nog een paar pittige vragen stellen.