De Europese Unie heeft woensdag aan Polen een Europees herstelfonds van enkele miljarden euro’s goedgekeurd. Deze was eerder geblokkeerd wegens ongerustheid over de democratische terugval in het land.
Ongeveer 36 miljard euro van het coronavirus-fonds was meer dan een jaar bevroren, vanwege een conflict tussen de Europese Unie en Polen. De EU beschuldigde de Poolse regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid ervan dat zij de pijlers van de democratie, met name de rechterlijke macht, in gevaar bracht.
Het conflict werd verergerd toen de Poolse autoriteiten vorig jaar weigerden zich te houden aan de uitspraken van het hoogste rechtscollege van de EU en door te verklaren dat de Poolse grondwet voorrang heeft op de EU-wetgeving.
De invasie van Oekraïne door Rusland heeft de situatie echter drastisch veranderd. Polen stelde zich hard op tegen Moskou en trad op als het bolwerk van West-Europa tegen de Russische agressie. Het land heeft meer dan drie miljoen Oekraïense vluchtelingen opgenomen, het hoogste aantal in de EU en heeft Brussel om geld gevraagd om hen te steunen. Polen transformeerde ook in een doorvoercentrum voor wapens en humanitaire hulp.
Betrekkingen verbeterd
Onderwijl verbeterden de betrekkingen tussen Brussel en Warschau, waardoor het herstelfonds opnieuw werd bekeken.
“De goedkeuring van dit plan is gekoppeld aan duidelijke toezeggingen door Polen over de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, die zullen moeten worden vervuld voordat de daadwerkelijke betaling kan worden gedaan”, aldus Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie.
“We hebben dit punt bereikt na lange en intensieve onderhandelingen, waarbij ook enkele fundamentele kwesties in verband met de rechtsstaat zijn aangepakt”, vulde commissaris voor Economie Paolo Gentiloni aan.
De Commissie zal controleren of alle afspraken met Warschau later ook daadwerkelijk worden uitgevoerd, voordat de financiële middelen zullen worden uitbetaald.
Politiek signaal van eenheid
Camino Mortera-Martínez, onderzoeker bij het Brusselse Center for European Reform, zei dat de toekenning van het herstelfond enkel een politiek signaal aan Poetin is, om te laten zien dat de Europese Unie nog steeds een eensgezinde politieke eenheid vormt.
“De rechtsstaat is een belangrijk slachtoffer in dit conflict”, voegde ze daaraan toe. “Om het blok goed te laten functioneren, moeten alle lidstaten dezelfde principes volgen”, en aan die eis beantwoordt Polen nog steeds niet volgens Martínez.
Ook de vicevoorzitter van het Europees Parlement, Evelyn Regner, reageert kritisch op het besluit van de EU. “De Europese Unie is gebaseerd op gezamenlijke waarden en ik kan echt zeggen dat we geen compromissen moeten sluiten”, vertelt ze aan Euractiv.
Intussen worstelt Polen met de financiële druk van het opvangen van miljoenen vluchtelingen, terwijl het ook te kampen heeft met een inflatie van bijna 14 procent. “Polen verdient dit geld gewoon”, zegt de Poolse premier Mateusz Morawiecki. “En nu, met de oorlog die gaande is, heeft Polen het nog meer nodig.”
(ns)
