“Wat wil Paul Magnette nu eigenlijk?” Die vraag klinkt oorverdovend, binnen de federale regering. Want een week nadat hij zichzelf tot kandidaat-premier uitriep, oogstte de PS-voorzitter bakken kritiek met een op z’n minst onhandig interview in Dag Allemaal. Daarbij maakte Magnette een opmerking over het cliché van de ‘luie Waal en de hardwerkende Vlaming’, maar die grap viel op een koude steen. Erger nog: het leverde opvallend forse kritiek op vanuit Open Vld, die nog een rekening openstaan had over de plotse kandidaatstelling als premier. “Ongeschikt als eerste minister”, zo concludeerde Bart Somers (Open Vld) fel. Achter de schermen wordt een diepere analyse gemaakt: Magnette blijft maar ijveren voor Vivaldi II, ziet het als een “project van tien jaar”, maar “tegelijk is hij zelf wel ondertussen een even grote stoorzender als Bouchez”. Zeker voor de rechterflank aan Vlaamse kant, cd&v en Open Vld, is zo maar weinig plezier te beleven binnen Vivaldi. Zijn drang om te scoren en zijn impulsiviteit wordt de PS-voorzitter zwaar aangewreven. Zodanig dat men achter de schermen, ook in eigen rangen, twijfelt aan zijn capaciteit om het land te leiden.

In het nieuws: “We zijn ver gekomen als de clou van een mop verward wordt met een politiek statement. Of doelbewust letterlijk wordt genomen”, zo probeert Paul Magnette (PS) de meubels te redden.

De details: “Trekt Magnette nu echt al de pre-campagne van Bart De Wever aan?”, zo vraagt men zich in de Wetstraat af. Want op deze manier zijn de twee protagonisten elkaars best mogelijke vijand.

• “La vie large“, is het meest recente boek van Paul Magnette, waarmee hij andermaal de TV-studio’s in Parijs afdweilde, en lof oogstte bij de zuiderburen, zodanig dat men daar alweer droomde van “socialisten zoals in België” die in Frankrijk quasi uitgestorven zijn in de politiek. Het boek leest als een pamflet voor een ‘breder’ leven, een verrassend holistische kijk op de maatschappij, waarbij een socialist ook filosoof moet zijn, en moet pleiten voor “genieten van het leven”.
• Probeerde Magnette dat pleidooi te vertalen naar een breed publiek aan Vlaamse kant, door het in Dag Allemaal daarover te hebben? Hij had het in elk geval over z’n eigen hobby’s: tuinieren, brood bakken, een bos planten… Maar feit is dat z’n politiek discours zelf niet bepaald handig gebracht werd, met alle gevolgen van dien. Op een bepaald moment in het gesprek krijgt Magnette immers de vraag waarom de werkloosheid dubbel zo hoog is in Wallonië, en de activiteitsgraad veel lager. En daar gaat hij de mist in.
• Hij komt met de klassieke uitleg die de PS nu al decennia geeft, maar voegt er vervolgens z’n eigen theorie aan toe, over wat ‘in de genen’ van de Vlamingen zou zitten: “De vernietiging van de zware industrie heeft er in Wallonië flink ingehakt. Het vraagt tijd om uit het dal te klimmen. Tot de jaren 1960 was de situatie omgekeerd en genoot het arme Vlaanderen van de Belgische solidariteit. Ik heb het gevoel dat Vlamingen soms te veel willen. Ik begrijp het ergens wel: eeuwenlang was er armoede, en het zit blijkbaar in de genen om zo hard mogelijk te werken. Soms misschien ten koste van het eigen geluk.”
• En vervolgens vertelt Magnette aan het blad wat hij “een veelzeggende mop” noemt (die we overigens gisteren al in deze nieuwsbrief meegaven). “Een Vlaming passeert een visser langs een Waals riviertje. ‘Waarom koop je geen grote boot met veel lijnen, zodat je zoals ik meer verdient en sneller kan stoppen met werken?’, vraagt de Vlaming. ‘En wat ga je dan nadien doen?’, vraagt de Waal. ‘Ah, dan ga ik vissen zoals jij.’ Waarom het geluk zo lang uitstellen, vragen veel Walen zich af. Walen genieten graag van het leven. Is dat zo verkeerd?”
• Een Kamerlid van de meerderheid was zo vriendelijk ons erop te wijzen dat het in werkelijkheid niet gaat om “een mop”, maar een recyclage van een satirisch kortverhaal dat de Duitse schrijver Heinrich Böll schreef in 1963 voor de radioszender NDR, en dat sindsdien al veel keer ‘hergebruikt’ als een soort slimme parabel om de relatie tussen geluk en geld te duiden, en als pleidooi voor een “simpeler leven”, een “vie large”.
• Hoe dan ook geslaagd was de vergelijking niet, want Magnette zag zich gisteren genoodzaakt zelf te reageren: “We zijn ver gekomen als de clou van een mop verward wordt met een politiek statement. Of doelbewust letterlijk wordt genomen.” Het was damage controle, waarbij Magnette zich vooral zou moeten afvragen waarom de reacties plots zo fel en gemeen kwamen.

De essentie: De federale coalitiepartners lopen gefrustreerd rond over de PS-baas.

• “Misschien moet u hem zelf eens uitnodigen en hem de vraag stellen?” Met al z’n ervaring wist federaal vicepremier Frank Vandenbroucke (Vooruit) vanmorgen op Radio 1 op het eind van een interview handig de zaak af te wimpelen, toen hem gevraagd werd over de uitspraken van Paul Magnette. Maar tegelijk sprak toch wat frustratie tussen z’n woorden: “In godsnaam, daar commentaar op geven? Er gebeuren wel belangrijkere dingen dan dit. Ik laat mijn slaap voor veel belangrijkere zaken als dit.”
• Want wat Vandenbroucke niet wil en kan zeggen voor de micro’s, leeft wel achter de schermen: de grootste partij in deze coalitie opereert vaker dan lief als een stoorzender. Met nog steeds één derde van de regeerperiode te gaan (Vivaldi begon er maar aan in oktober 2020), pakte Magnette plots uit met z’n kandidaatstelling als premier. Een bijzonder bittere pil voor Open Vld en huidige eerste minister Alexander De Croo, die wel heel expliciet een schaduwpremier naast zich krijgt, net op moment dat men de kiescampagne wil opbouwen rond het leiderschap van De Croo.
• De vlijmscherpe reacties, vooral van Vlaamse liberalen, op de uitspraken, moeten daarom niet al te ver gezocht worden. “Natuurlijk was dit een mooie opportuniteit voor ons: zo schiet hij zijn eigen kandidatuur als premier meteen aan flarden”, was bij de liberale top te horen. Vlaams viceminister-president Bart Somers, toch een beetje de Vlaamse flank van Open Vld, mocht het expliciet maken in een tweet: ” Zo bewijst Magnette dat hij ongeschikt is als premier. Terwijl de tewerkstellingsgraad in Wallonië dramatisch achterop hinkt, doet hij zulke idiote uitspraken. Wanneer pakt de PS de arbeidsmarkt in het Zuiden eindelijk aan?”
• Bij Open Vld wijst men ook naar de interne verkiezingen bij de PS, waar Magnette kandidaat is om zichzelf op te volgen. “Is hij wel 100 procent gerust daarin, ik weet dat toch niet. Want het rommelt toch weer, na heel die schandaalsfeer”, zo stelt men aan de top. De afweging om dan aan wat forse communicatie te gaan doen, als manier om zichzelf in de kijker te spelen, wordt volgens hen wel al te vaak gemaakt bij Magnette.
• Ook binnen de regering zelf worden dat soort cynische, donkere analyses gemaakt: “Magnette is de pedalen toch wel vaker dan lief kwijt hoor. Die impulsiviteit, dat is echt een probleem. Hoe kan iemand met zo’n weinig gedisciplineerde houding hopen op een dag de uiterst moeilijke federale regering wél goed te kunnen leiden?”, zo is bij een Franstalige topper te horen.
• En opvallend: ook in eigen rangen twijfelt men eraan of Magnette wel echt geschikt zou zijn, om de Zestien te gaan bevolken. “Elio Di Rupo is een heel ander soort politicus, die kreeg ook overal lof voor zijn premierschap, en geldt tot vandaag als een echte man van zijn woord. Paul heeft ook zijn kwaliteiten, maar die zitten toch eerder bij het denkwerk, bij de ideologie”, zo maakt men de analyse heel voorzichtig en anoniem.

The Big Picture: Cd&v en Open Vld namen de grootste gok om in Vivaldi te stappen. Magnette beloont hen het minst.

• Wie op het N-VA-hoofdkwartier begin 2023 een tactisch plan had moeten maken om het communautaire thema, toch de core business van Bart De Wever en co, opnieuw als hét thema te zetten, zou niet durven dromen hebben van wat zich de afgelopen maand ontrolde.
• De N-VA heeft als grootste partij nog altijd de verbale kracht van de voorzitter, en de nodige stopping power in de Vlaamse media. Zijn oproep om te denken aan “extralegale methodes” om de staat te hervormen, werkte als een hondenfluitje: plots sprak onder meer Lachaert over “een staatsgreep”, om over de verbolgen reacties aan Franstalige kant te zwijgen. Dat plannetje werkte. Maar tegelijk kreeg De Wever wel absurd veel helfies, of helpende handjes, in wat volgde.
• Zo was er eerst, na een interne boodschap van drie Kamerleden van cd&v om de gezondheidszorg dringend te splitsen, een heel opmerkelijke noodkreet van cd&v-baas Sammy Mahdi in de media: “De Franstaligen worden de doodgravers van België, als ze blijven weigeren te hervormen”.
• Vervolgens vond premier De Croo, die in z’n speech voor de gestelde lichamen nog geijverd had voor “samenwerking als de oplossing”, het toch nodig om afgelopen weekend de PS-voorzitter van antwoord te dienen, op diens kandidaatsstelling als premier. “Blijkbaar is meneer Magnette daarmee bezig. Mocht ik van hem zijn, zou ik bezig zijn met de gigantische kloof, die nog steeds groter wordt, tussen het aantal werkenden in Vlaanderen en het aantal werklozen in Wallonië.”
• Waarop Magnette dus met z’n “grap” kwam, die als zout in de wonde ervaren werd door z’n eigen coalitiepartners. Want de vraag kwam “of Magnette nu echt de pre-campagne van De Wever wil lanceren?”
• Bij N-VA konden ze hun geluk haast niet op: “Dit is Vivaldi perfect samengevat“, zo becommentarieerde De Wever de grap en analyse van Magnette.
• En net dat raakt. Want in de nazomer van 2020 was wel duidelijk wie het meeste risico nam met deze coalitie, zonder Vlaamse meerderheid, en met de toorn van N-VA in oppositie klaar: Open Vld werd beloond met het premierschap, cd&v met een paar hele mooie portefeuilles en wat garanties over het ethische. Maar het risico blijft, en peilingen bevestigen dat.
• De Wever zelf maakte het in een aantal interviews, voor eindejaar met Business AM en recent in De Tijd ook duidelijk: de enige manier om Vivaldi mathematisch te doen kapseizen, is die Vlaamse rechterflank van Open Vld en cd&v doen zinken. Z’n scherpe taal choqueerde daarbij velen, maar het is een analyse die binnenskamers al veel langer gemaakt wordt, en niet alleen bij N-VA. Magnette komt daar nu een handje bij helpen: zo zijn N-VA en PS weer elkaars perfecte vijanden, ze vissen toch niet in elkaars electorale vijver.
• Net daarom is extra bitter om vast te stellen voor die twee coalitiepartners dat vanuit Franstalig België geen enkel cadeau meer komt. “Bouchez kan misschien lastig zijn voor deze regering, maar ik vraag me af of Magnette niet stilaan de hoofdprijs als stoorzender overneemt“, zo liet een federaal vicepremier zich al voor heel de heisa stilletjes ontvallen.

Op de agenda: Krijgen de Vlaamse regering en Jan Jambon (N-VA) genoeg rust in het landbouwdossier, om een deal te smeden?

• Het blijft opvallend stil in de wandelgangen van de Vlaamse regering. Geen venijnige commentaren of lekken voorlopig: “We willen gewoon een oplossing, er was vorig jaar al een akkoord”, zo is kort en droog te horen bij een Vlaamse minister. “Het wordt dringend tijd dat we eruit raken”, zo stelt een ander. Inhoudelijk wil men niets kwijt. Iedereen gaat ervan uit dat het deze week moet lukken.
• Tegelijk wel veel externe commotie rond het dossier: vandaag al zijn er opnieuw protestacties van de boeren, die komen afzakken naar Brussel, om actie te voeren aan het Martelarenplein, de ambtswoning van de minister-president Jan Jambon (N-VA).
• Tegelijk dreigen onder meer de Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat met rechtszaken, als de Vlaamse regering niet beslist over het Gemeenschappelijk landbouwbeleid. Dat moet een schijf van driehonderd miljoen euro Europese subsidies opleveren, maar de Vlaamse regering krijgt het niet goedgekeurd: het dossier hangt vast aan dat van stikstof. De boerenorganisaties pikken dat niet, en dreigen met juridische oorlog, als tegen vrijdag de zaak niet geregeld is.
• Er zit een tikje ironie in die actie, omdat eerder ook al Natuurpunt en Bond Beter Leefmilieu net dreigden met juridische actie tegen datzelfde plan. Zij vonden dat de Europese Commissie niet behoorlijk werd ingelicht door de Vlaamse regering en minister van Landbouw Jo Brouns (cd&v). Die had in een reactie scherpe kritiek op de juridische dreiging van de milieubewegingen, die aan tafel al hun zeg hadden kunnen doen in overlegprocedures: “Ofwel zit je mee aan tafel, ofwel ga je procederen, maar ze moeten wel kiezen”, zo stelde Brouns toen. Over de juridische dreigementen van de Boerenbond heeft hij nog niets soortgelijk gezegd.
• Tegelijk is het opvallend dat Jambon zijn coalitiepartners in het Vlaams Parlement niet gesust krijgt. Zo reageerde Bart Van Hulle, Vlaams Parlementslid voor Open Vld en al veel langer bijzonder militant in z’n verzet tegen het stikstofakkoord van de Vlaamse coalitie van vorig jaar, heel scherp op het feit dat hij geen inzage krijgt in de 20.000 bezwaarschiften die zijn ingediend tegen die deal. Ook Bart Dochy, voor cd&v in het Vlaams Parlement een voorvechter van de Boerenbond, deelde die kritiek.
• Van Hulle en Dochy trokken naar de pers en deden onder meer in De Standaard hun fel beklag over dat gebrek aan transparantie. Maar Parlementsvoorzitter Liesbeth Homans (N-VA) heeft een andere verklaring: het gaat om een lopend dossier, en daar is de wet heel duidelijk, je kan geen inzage krijgen vanuit het Parlement, voor de zaak is afgerond.
• Een open goal voor de oppositie, want zowel Groen als Vlaams Belang eisen nu ook inzage in alle bezwaarschriften en spreken schande van dat gebrek aan transparantie. Vermoedelijk gaat het debat vandaag wel opnieuw verder: het Vlaams Parlement heeft haar vragenuurtje.

Ook op de agenda: Commerciële spelers in de woonzorgsector zijn tot 3.200 euro duurder, zo becijferde Vooruit.

• Een analyse van de studiedienst van Vooruit levert toch straffe conclusies op. De socialisten plozen op basis van 67 inspectieverslagen van de laatste drie jaar de boeken van de commerciële woonzorgcentra uit. En daaruit blijkt rusthuisbewoners daar jaarlijks gemiddeld 2.400 tot 3.200 euro meer betalen dan in niet-commerciële centra.
• Volgens Vlaams Parlementslid Hannes Anaf “sluizen die commerciële groepen via allerlei constructies winst weg uit de woonzorgcentra”, onder meer via management fees en interne leningen. Nochtans zijn er strenge regels over winstmaximalisatie in die sector.
• Het dossier is actueel omdat een grote speler, Orpea, dreigt om te vallen. Dat zou de Vlaamse regering met een stevige financiële kater kunnen opzadelen. “De Vlaamse regering moet onmiddellijk een crisismanager aanstellen om die frauduleuze praktijken aan banden te leggen”, zo zegt Anaf in reactie aan Belga.

Streepje goed nieuws: Het totale begrotingstekort vorig jaar is minder dan gedacht.

• Neen, geen champagne in de Wetstraat. Maar toch, een klein beetje optimisme. Want Alexia Bertrand (Open Vld), de nieuwe staatssecretaris voor Begroting, pakte vanmorgen in De Tijd en op Radio 1 uit met de begrotingscijfers van 2022, afgelopen jaar dus. En die zijn toch beter dan verwacht, omdat het laatste kwartaal economisch beter uitviel dan voorzien. In totaal groeide de Belgische economie vorig jaar toch 3,1 procent.
• Zo eindigt de NV België met een tekort van 22 miljard euro op de begroting, er is 7 miljard minder tekort dan voorzien. Dat is goed nieuws voor de schuldgraad en de bijhorende rentelast, die dus iets lager dan voorzien uitvalt.
• In procent is het een daling van 5,3 naar 4 procent. Ook voor dit jaar ziet het er overigens niet zo slecht uit als de 5,8 procent, of 33,5 miljard die voorzien is: de recessie waar iedereen rekening mee hield, blijft voorlopig uit.
• Opvallend was dat Bertrand nog eens de deadline scherp stelde voor de pensioenhervormingen. “We moeten dat absoluut op orde krijgen, ook om de relancefondsen te krijgen van Europa. Er liggen al een aantal voorstellen op tafel, ook de premier heeft een aantal voorstellen, en nu ligt de bal in het kamp van minister van Pensioenen Karine Lalieux (PS). Het moet besproken worden tegen eind februari, dus voor de begrotingscontrole.”

Opgemerkt: De Britten stelen de kaas van het Europese brood: Zelensky landde in Londen, en ontmoet er zelfs de koning.

• Hoog bezoek op Stansted Airport, een van de luchthavens rond Londen. Daar landde een militair transportvliegtuig van de Britse luchtmacht, met aan boord de Oekraïense president Zelenksy. Die zal er een bezoek brengen aan de Oekraïense troepen die een opleiding krijgen van de Britten. Daarna passeert hij bij premier Rishi Sunak en zelfs bij King Charles; zo liet Buckingham Palace zelf weten.
• Gelijk met de aankondiging, maakte Sunak bekend dat het VK zijn trainingsprogramma zal uitbreiden. “Ik ben trots vandaag te kunnen aankondigen dat we de training uitbreiden, naar mariniers en gevechtspiloten, waardoor Oekraïne ook in de toekomst de mogelijkheid heeft om zich te kunnen verdedigen”, zo zei Sunak.
• Met het bezoek aan het VK lijkt Zelensky Europa een hakje te zetten: zijn bezoek aan het Europees Parlement morgen, waar nu zelfs een speciale parlementaire zitting werd ingelegd, werd gisteren al breed uitgesmeerd in de pers. Aan de basis van het lek ligt de administratie van parlementsvoorzitter Roberta Metsola, die tot de Europese Volkspartij hoort, de fractie van de christendemocraten. 
• Die partij plaatste zelfs een tweet, die nadien weer werd verwijderd, over het bezoek van Zelensky. En Metsola’s voormalige kabinetschef en huidig secretaris-generaal van het parlement, Alessandro Chiocchetti, zou zelfs een meeting hebben ingelegd om alle parlementaire fracties op de hoogte te brengen van het hoog bezoek. Van “discretie om veiligheidsredenen” was dus niet echt meer sprake van, eens de Brussels Bubble op de hoogte was van Zelensky’s komst.

Streepje slecht nieuws: Hoe realistisch zijn de plannen om Tihange 1 en 2 draaiende te houden?

• De federale regering wil de oudste drie centrales van het land alvast twee winters, die van 2025 en 2026, langer later draaien. Dat leverde meteen een hoop debat op in de Vivaldi-ploeg: Open Vld, cd&v en MR willen eigenlijk die centrales gewoon minstens 10 jaar langer openhouden, én de wet op de kernuitstap wijzigen. Maar Groen en Ecolo blijven vasthouden aan die kernuitstap, hoe lastig ook.
• Tegelijk lijkt het praktische plannetje voor die oudste centrales en twee winters ook niet zo evident meer. Want Elia, de beheerder van het hoogspanningsnet, wijst erop dat het stroomnet niet aangepast is. Er komen namelijk, om de kernuitstap op te vangen, wel nieuwe gascentrales bij En die komen in Seraing en Les Awirs, allebei niet zo ver van Tihange. Dat maakt dat de hoogspanningslijnen in die omgeving niet aangepast zijn om daar zoveel stroom te transporteren. Er moet dus flink bij geïnvesteerd worden dan hoe dan ook, met de komst van die twee gascentrales. Maar als in Tihange nog twee reactoren openblijven, is het hek van de dam.
• En dan speelt er nog een tweede aspect: de nucleaire veiligheid. Elke tiende verjaardag van een nucleaire reactor moet die voldoen aan de nieuwste Europese veiligheidsnormen. En de drie oudste reactoren zijn er niet mee op voorzien: ze gingen toch sluiten, zo schrijft La Libre vandaag. Ook daar zal dus een mouw aan moeten gepast worden: ofwel past men de regels wat aan, en versoepelt men dus, ofwel geeft het FANC, de nucleaire veiligheidswaakhond groen licht. Maar dat het gevoelig ligt, is een feit.

Grap van de dag: Bellen in de nieuwe gebouwen van het Waals Parlement? Kan niet.

• Een nieuwe episode voor het Waals Parlement, dat helemaal in de schandaalsfeer zat, met een wel heel excentrieke griffier, die nogal graag uitgaven deed. Een royale dienstreis naar Dubai koste hem en de voorzitter van het Waals Parlement Jean-Claude Marcourt (PS) uiteindelijk de kop.
• Maar diezelfde griffier organiseerde ook een megalomane verbouwing van het Parlement in Namen, waarbij de kosten wel heel hoog opliepen. En wat blijkt nu: het gebouw is splinternieuw, maar er passeert geen enkel signaal van de zendmasten van de Belgische operatoren. Niemand kan dus bellen of surfen in het gebouw, zo onthulde LN24 vanmorgen. “Te veel isolatie, omdat het een passiefhuis moest zijn.”
• Pijnlijk foutje dus, dat mogelijks wel tot interessante plenaire sessies zo kunnen leiden: als niemand meer op z’n mobieltje kan, worden de debatten misschien wel beter. Hoe dan ook zal men het probleem oplossen, maar dat kost geld. 150.000 euro om precies te zijn: zoveel zou het extra kosten om zendmasten in het Parlement te installeren.