Waar het om gaat: Het wetsontwerp van De Sutter, bijgenaamd “de pakjeswet”, voorziet een wettelijke minimumvergoeding voor koeriers, die ook maximaal 9 uur per dag pakjes mogen bezorgen. Het legt de betrokken bedrijven ook rapportageverplichtingen op die sociale of fiscale fraude moeten tegengaan. De tekst kreeg groen licht van de bevoegde Kamercommissie en gaat naar de plenaire Kamer ter stemming.

Het nieuws: Een opmerkelijk advies van het BIPT (Belgisch Instituut voor postdiensten en telecom) plaatst grote vraagtekens bij die pakjeswet. Ook de totstandkoming van het advies zelf is bijzonder: de regulator komt er op eigen initiatief mee op proppen. Ze werd dus niet besteld door de federale regering.

De pakjesbedrijven

Het BIPT verwacht dat het opleggen van maximale rijtijden pakjesbedrijven als GLS, PostNL en DPD “hard zouden treffen”, zo staat te lezen. Zulke bedrijven zullen immers meer bedelers in moeten schakelen voor dezelfde pakketvolumes. Dat zal leiden tot prijsstijgingen, maar die zullen niet voldoende zijn om de winstgevendheid te beschermen, zo blijkt uit de prognoses van het BIPT.

• “De winstmarges bedragen nu gemiddeld 0,3 procent en gaan naar -0,5 procent (dus verlies, red.) in het meest realistische scenario, zonder nog rekening te houden met de kapitaalkosten”, schrijft de toezichthouder. “Deze situatie is op termijn moeilijk houdbaar.”
• De kleinere pakjesbedrijven zullen bezwijken onder meerkosten, voorspelt de toezichthouder. “De kleinere operatoren dreigen van de markt te verdwijnen als gevolg van de invoering van de voorgestelde maatregelen.”

Bpost

Voor marktleider Bpost (50 tot 60 procent van de pakjesmarkt) oogt het verhaal veel rooskleuriger. Het BIPT verwacht dat ook dat bedrijf zijn tarieven zal optrekken, in navolging van de concurrentie. Dat zal misschien leiden tot klantenverlies, maar anderzijds zal Bpost ook klanten van de (duurder geworden) concurrentie kunnen afsnoepen.

• Het komt er voor Bpost dus op aan de sweet spot te vinden waarbij de volumes ongeveer gelijk blijven.
• Becijferd: Bpost heeft met een winstmarge van 7,9 procent sowieso al een comfortabele positie, die door de pakjeswet nog versterkt zal worden, voorspelt het BIPT. “De combinatie van hogere tarieven en een stabiel volume (én stabiele kosten), zal leiden tot een hogere marge voor Bpost die kan oplopen tot 12,3 procent in het meest waarschijnlijke scenario.”
• In een tweede, minder waarschijnlijk scenario, waarbij de concurrenten van Bpost nog meer bedelers moeten aannemen, stijgt de winstmarge van Bpost zelfs naar 15,8 procent, terwijl rivalen PostNL en DPD diep in het rood duiken.

Tabel: Impact op winstmarges (Cat. 1 = Bpost)

• “Bpost zal kunnen profiteren van deze wet”, zo concludeerde kamerlid Michael Freilich (N-VA) in de bevoegde Kamercommissie op basis van die prognoses. “De champagnekurken vliegen in het rond bij Bpost.”
• De winstmarges van Bpost hebben volgens Freilich alles te maken met de honderden miljoenen euro’s aan subsidies die het bedrijf ontvangt voor allerhande overheidsdiensten, zoals de thuisbezorging van kranten en tijdschriften. De gulle subsidies kunnen ook gezien worden als massale cross-subsidiëring van Bposts pakjesdiensten.

De webshops

• “Grote e-retailers zoals Amazon, Bol.com en Coolblue zouden door hun marktmacht, gelet op
  hun omvangrijke volumes en de steeds aanwezige potentiële dreiging van bedeling door hun
  eigen diensten, weinig tot niet geïmpacteerd worden”, verwacht het BIPT in zijn advies.
• Voor kleinere webshops is de regulator pessimistisch. Die zullen weinig anders kunnen dan de tariefverhogingen te aanvaarden.

De consument

Dat alles betekent dat consumenten zowel voor het ontvangen als verzenden van pakketten wellicht geconfronteerd zullen worden met hogere tarieven.

• “Dit kan de e-commercesector in België schaden, terwijl België op dit vlak net nog een achterstand heeft ten opzichte van vergelijkbare landen in Europa”, waarschuwt de regulator.
• En nog: “Het is van belang om de eindgebruiker ook in beschouwing te nemen in deze analyse, aangezien een wetswijziging mogelijk zou kunnen leiden tot een verschraling van het competitieve landschap wat een verhoging van de tarieven kan inhouden.”

De werkgelegenheid

Door de pakjeswet zullen er meer bedelers nodig zijn. Goed voor de werkgelegenheid, zou je denken. Maar het BIPT verwacht in een tweede fase een negatief effect: “Indien er marktuittredingen zouden plaatsvinden door de dalende marges waarmee bepaalde spelers (en zeker de kleine) het zouden moeten stellen, of door de beknotting van de e-commerce in België, zou de tewerkstelling na de initieel opgaande fase opnieuw kunnen stagneren of zelfs afnemen.”

Nog dit: Het dossier illustreert de dubbele pet van de Belgische overheid, die tot belangenconflicten kan leiden. De staat is wetgever en toezichthouder over de hele postsector, maar tegelijk de meerderheidsaandeelhouder van de dominante speler Bpost. (ddw)

? De historiek van de gulle subsidies voor Bpost wordt beschreven in het boek Bpost Hold-up.