Op 22 januari 2020, kregen inwoners van het Chinese Wuhan een e-mail waarin de overheid meedeelde dat de stad de volgende dag zou worden afgesloten. Wat dagen, weken en maanden daarop volgde was volgens Adham Sayed, een Libanese student in de stad, een stroom van onwaarheden verspreid door de Westerse media.

Tien minuten nadat Sayed de door de overheid gestuurde e-mail ontving, kreeg hij er een tweede van zijn oudere zus. Daarin vroeg ze hem om terug te keren naar Libanon. Sayed ging niet in op dat verzoek. Hij was op dat moment een doctoraat in kwantitatieve economie aan het behalen aan de Huazhong University of Science and Technology.

Lees ook: Chinese journaliste die verslag uitbracht over corona-uitbraak in Wuhan veroordeeld tot 4 jaar cel

Geen vleermuizen te zien

Hij boekte dus geen vlucht terug naar huis, maar bekeek in de uren die volgden materiaal over de uitbraak van het nieuwe coronavirus. De volgende dag bleef hij, zoals de meeste mensen in Wuhan thuis om aan een leven in absolute afzondering te beginnen. Daar zou hij werken vanuit zijn vierkamerappartement.

Hij ontdekte daar dat er in het buitenland op sociale media zich geruchten verspreidden die gericht waren tegen Wuhan. Sommige van deze berichten bevatten volgens hem zelfs valse videobeelden. Daarin werden inwoners van de Chinese stad beschuldigd vleermuizen te hebben gegeten die de uitbraak hadden veroorzaakt. Sayed was geschokt en zei dat hij na vijf jaar in Wuhan te hebben gewoond, nog nooit een restaurant heeft gezien waar vleermuizen worden gekookt.

Prijsstijgingen bleven uit

Een kleine week later, op 28 januari, besloot hij de geruchten te weerleggen door nieuws over de situatie op zijn Facebook-account te plaatsen. Sayed publiceerde die informatie in het Arabisch: ‘Wuhan wordt geconfronteerd met een vreselijke situatie, maar er is nog steeds veel vertrouwen in het land. We hebben voldoende voedsel en er is geen prijsmonopolie. De grote supermarkten werken probleemloos verder om de dagelijkse voedselvoorziening te verzekeren.’

Lees ook: Arts uit Wuhan bevestigt in nieuwe BBC-documentaire dat China coronavirus in doofpot wilde steken

‘Ik ben een buitenlandse student, maar ik voel me niet zo. Mijn universiteit heeft goed voor mij gezorgd. Het leven mag dan wel veranderd zijn, alles verloopt hier soepel. De regering doet haar werk en de hele natie steunt de stad Wuhan. Het is een eer om samen te vechten met mensen die ons niet discrimineren en niet vergeten. We zullen winnen’, aldus Sayed.

Zijn westerse mediakanalen misleidend?

De Libanese student had nooit verwacht dat zoveel mensen zouden reageren op het bericht. Het leverde meer dan 1.000 reacties, 5.000 likes en 1.000 nieuwe volgers op. Sayed besteedde de hele dag aan het beantwoorden van die opmerkingen. Hij was blij te zien dat zoveel mensen in de wereld zich om Wuhan bekommerden. Het probleem was dat er weinig betrouwbare informatie was en dat westerse mediakanalen de mensen misleidden.

Zijn inspanningen om geruchten te ontkrachten bleken een succes, want later werd bevestigd dat de valse videobeelden over Wuhan waren opgenomen in Indonesië en de eilandnatie Palau in de Stille Oceaan.

Geïnspireerd door zijn eigen inspanningen en om de twijfels weg te nemen die hij nog in zijn commentaren had geuit, zond Sayed een livestreamuitzending uit. Met een mondmasker en een koptelefoon ging hij de straten van Wuhan op om mensen te interviewen. Daar kocht hij vier 5-liter flessen water voor in een winkel. ‘De winkeleigenaar rekende 1,35 euro’s aan voor elke fles. Dat is dezelfde prijs als voor het uitbreken van de pandemie’, zei Sayed.

Zwartmakers

De uitzending focuste op het weerleggen van geruchten over prijsstijgingen in Wuhan. Het werd meteen geciteerd door Arabischtalige en Engelstalige mediakanalen. Er werd plots een volgens Sayed waarheidsgetrouw beeld geschetst van de situatie in de stad. Er waren voldoende voedselvoorraden, stabiele prijzen en een goed toezicht door de plaatselijke autoriteiten. Als gevolg van die uitzending werd Sayed een beroemdheid op sociale media.

In een boek dat de student later schreef, stelt hij dat er nogal wat stemmen waren die de epidemie gebruikten om China zwart te maken, waaronder zij die het land vijandig gezind waren, zoals sommige media in de Verenigde Staten. Sayed stelt: ‘Het was een oorlog tegen zowel de epidemie, als tegen de geruchten. Ik kon een bron van echt nieuws zijn.’  

Lees ook: China past officiële cijfers aan: plots 1.300 meer doden in Wuhan

Stereotypering van het land

Soms was de vijandigheid zo vreemd dat het niet de moeite waard was om ze te weerleggen. Zo beweerden sommige Amerikaanse websites dat het coronavirus alleen Aziaten besmette, terwijl andere dan weer verwezen naar een ‘biologische oorlog gelanceerd door de VS’. Sommige zeiden zelfs dat het virus gecreëerd was in een labo. Sayed selecteerde zorgvuldig die geruchten die het meest verspreid waren en begon ze een voor een te weerleggen.

Zhang Yanqiu, hoogleraar Communicatie en adjunct-decaan aan de Communication University van China, zei dat Sayed een slimme manier had gekozen om geruchten te bestrijden. Dat omdat de meeste bevooroordeelde berichten in westerse mediakanalen tegenstrijdig waren. Volgens haar zouden de mensen in het Westen, die al lang door dergelijke berichten worden leeggezogen, een stereotype indruk van China kunnen krijgen.

Na Facebook ook tv-interviews

Door zijn eigen verhalen te vertellen had Sayed immers een grote bijdrage geleverd aan het weerleggen van de situatie. Hij wees tevens op de tekortkomingen van sommige westerse mediakanalen. De buitenlandse student haalde dan ook de krantenkoppen in zijn eigen land, Libanon.

Op 21 februari vorig jaar, een kleine maand na de lockdown in Wuhan, werd de eerste coronabesmetting in Libanon gemeld. Sayed beschreef via zijn Facebook-account wat volgens hem de meest doeltreffende manieren waren om de pandemie te bestrijden.

Nadien begon hij zich alleen maar meer open te stellen tegenover de mondiale media, met als doel de waarheid over de situatie in Wuhan te vertellen aan een breder publiek. Zo gaf hij in de eerste twee maanden van 2020 meer dan 100 interviews aan mondiale mediakanalen. Nadien is dat aantal opgelopen tot meer dan 500. Tot op de dag van vandaag blijft het nog steeds stijgen.

Een boek als afsluiter

Hij vertelde hoe Wuhan binnen enkele dagen twee noodziekenhuizen bouwde en hoe lokale stadions dienstdeden als ziekenhuizen voor patiënten met lichte infecties. Op 8 april eindigde de lockdown in Wuhan. Twee dagen later verzamelde Sayed de dingen die hij op Facebook had geschreven en besloot op basis daarvan een boek te schrijven.

Hij vertelde daarover: ‘Ik heb waarheidsgetrouw beschreven wat er tijdens de lockdown in Wuhan is gebeurd. Ik hoopte dat ik de hele wereld de waarheid kon vertellen en dat ik kon laten weten wat China heeft gedaan om de pandemie te beschrijven.’

In juni verscheen zijn boek, Firmness: A Foreigner’s Wuhan Diary. Het boek is in Libanon in het Arabisch gepubliceerd. In december werd het ook in het Chinees uitgebracht door Contemporary World Press in China. Sayed blijft zijn Facebook-account bijwerken. ‘We zullen doorvechten om alle geruchten uit de wereld te helpen’, zei hij. ‘Daar mag geen plaats voor zijn.’