De voedselveiligheid van de wereldbevolking vormt één van de grote bekommernissen van de internationale gemeenschap. De landbouw zal beduidend meer moeten produceren om dit streefdoel te realiseren. Tegelijkertijd moet worden vermeden dat grote oppervlaktes natuurgebieden zouden worden gerooid. Een studie van Bloomberg Green toont echter dat het in ieder geval theoretisch mogelijk zou zijn om de bevolking van meer dan twee planeten te voeden zonder ook maar één enkele hectare grond aan het wereldwijd beschikbare landbouwalaam te moeten toevoegen.
‘De planeet telt momenteel ongeveer 7,8 miljard bewoners en elke persoon heeft gemiddeld 1,4 kilogram voedsel, water niet meegerekend, nodig,’ aldus Bloomberg. ‘Dit betekent dat er jaarlijks ongeveer 3,7 miljard ton voedsel nodig is om de volledige wereldbevolking te voeden.’
Verspilling
‘Op dit moment produceert de wereld ongeveer 4 miljard ton voedsel per jaar. Maar de Food & Agriculture Organisation (FAO) benadrukt dat ongeveer 1,3 miljard ton wordt verspild. Volgens wetenschappers aan de University of Edinburgh ligt dit volume nog hoger en zou maar liefst 44 procent van de landbouwproductie nooit worden geconsumeerd.’
‘Ontwikkelingslanden verspillen evenveel voedsel als ontwikkelde landen,’ erkennen de onderzoekers. ‘Alleen de vorm van verspilling verschilt. In rijke landen vindt meer dan 40 procent van de verliezen plaats in de retail en bij de consumenten. In armere landen, waar huishoudens veel minder verspillen, blijkt meer dan 40 procent van de verliezen tussen de velden en de winkels te zijn gesitueerd.’
Uit cijfers van het Environmental Systems Research Institute (Esri) blijkt dat uiteindelijk slechts tussen 30 procent en 50 procent van de mogelijke productie uiteindelijk ook wordt geconsumeerd. Gewezen wordt onder meer op het verspild potentieel van slecht gebruikte landbouwgrond.
‘De grootste potentiële winst in de productie zou afkomstig kunnen zijn van een efficiëntere bewerking van de beschikbare landbouwgronden, dankzij mechanisatie, een keuze voor superieure zaden en gewassen en een verbeterde irrigatie,’ zegt Bloomberg. ‘Niet alle verlies kan echter worden vermeden, want mislukte oogsten, schade door ongedierte of ongunstige weersomstandigheden of logistieke problemen ontsnappen vaak aan de menselijke controle. Maar toch zou het mogelijk moeten zijn om een jaarlijkse voedselproductie van 9 miljard ton te halen.’
Efficiëntie
‘Het zou zelfs mogelijk zijn om de voedselvoorziening van de wereld te garanderen zonder op een verbeterde efficiëntie of een verminderde afval te moeten rekenen,’ stippen de onderzoekers aan. ‘Volgens onderzoek van de Verenigde Naties zou immers 2,2 miljard hectare gedegradeerde voormalige landbouwgrond door een verantwoord gebruik van kunstmest en irrigatie kunnen worden hersteld. Een gedeelte van dit gerecupereerde land zou worden gebruikt voor herbebossing, maar de rest zou jaarlijks ongeveer 500 miljoen ton voedsel moeten kunnen produceren.’
‘Betere eetgewoonten zouden eveneens kunnen helpen. Onderzoek uit Italië suggereert dat elk jaar maar liefst 140 miljoen ton overtollig voedsel – genoeg voor de voeding van meer dan 270.000 mensen – wordt geconsumeerd, wat tot zwaarlijvigheid en chronische gezondheidsproblemen zoals hoge bloeddruk en diabetes leidt.
‘Niet alle eetbare gewassen zijn voor voeding bestemd,’ voert Bloomberg nog aan. ‘Bijna 600 miljoen hectare land wordt gebruikt om bijvoorbeeld gewassen te verbouwen voor ethanol, die als autobrandstof op de markt wordt gebracht. Een verschuiving van de autosector naar een elektrische aandrijving zou eveneens een deel van de markt kunnen recupereren. Indien al die terreinen voor de voedselproductie zouden kunnen worden ingeschakeld, zouden nog eens 280 miljoen mensen meer kunnen worden gevoed.’
Veeteelt
Ten slotte is er het voedsel dat wordt verbouwd voor de voeding van dieren. ‘Dieren worden niet alleen voor de vleesproductie gehouden, aldus Bloomberg. ‘Ze leveren tevens de basis voor zuivelproducten en wol. Veel runderen, vooral in ontwikkelingslanden, consumeren plantaardig materiaal dat niet door mensen wordt gegeten. Toch zou een halvering van de vleesconsumptie een kwart van de wereldwijde graanvoorraad voor mensen kunnen vrijmaken.’
‘Een willekeurig aantal combinaties van de acties die hier zijn beschreven zou de jaarlijkse wereldwijde voedselproductie ruim boven de 7,4 miljard ton brengen die nodig is om bijna 16 miljard mensen te voeden,’ zeggen de onderzoekers.
‘Dit zijn natuurlijk slechts theoretische berekeningen. Politiek, economie, cultuur en handel hebben in de voedselketen eveneens een inbreng. Geen enkel landbouwsysteem zal ooit optimaal zijn. Maar zelfs met realistischere doelen is er meer dan voldoende landbouwgebied om de voedselvoorziening van de groeiende wereldbevolking te blijven garanderen.’
