De Spaanse minister van Gezondheid Salvador Illa zei dinsdag tijdens een persconferentie dat ‘een of meerdere vaccins tegen het coronavirus beschikbaar zullen zijn in het eerste deel van volgend jaar’. Spanje maakt deel uit van de stuurgroep voor het toezicht op de onderhandelingen met de verschillende potentiële leveranciers van vaccins. Wat Illa daar hoort over de vooruitgang met betrekking tot het onderzoek is naar zijn eigen zeggen positief. ‘We mogen dat zeggen, gebaseerd op de informatie waarover we beschikken’, zei Illa.  

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO worden er momenteel 25 kandidaat-vaccins op de mens uitgetest. Daarvan zijn er vijf in de ver gevorderde fase 3, waarbij een klinisch onderzoek bij meerdere duizenden vrijwiligers wordt uitgevoerd  Er is zeker reden tot optimisme. Tot nog toe zijn er geen fase 2 tests geweest die spectaculaire fouten aan het licht hebben gebracht. 

Overheden wereldwijd betalen dus miljarden dollars aan farmabedrijven die bezig zijn een vaccin tegen het coronavirus te ontwikkelen. De CEO’s van die bedrijven en ook politici maken zich dus sterk dat zo’n vaccin er snel komt. Maar wat als dat niet gebeurt? Beschikken overheden dan over een plan B?

Overheden maken plannen op die ons door de volgende zes à twaalf maanden moeten brengen in de hoop dat tegen dan ergens een vaccin opduikt. Maar als dat niet het geval dreigen de gevolgen voor het economisch herstel en het onderwijs fataal te zijn.

‘Een vaccin dat voor 70 procent werkt brengt ons niet terug naar 2019’

Veel wetenschappers denken dat een vaccin dat voor 70 procent van de bevolking werkt een goed resultaat is. Dat zou de besmettingsratio al met 50 procent reduceren. Dat helpt uiteraard, maar het brengt de wereld niet terug naar 2019.

‘Vaccins tegen Covid-19 die vandaag in ontwikkeling zijn zullen niet gegarandeerd werken. Mensen die beweren vóór het jaareinde een vaccin klaar te hebben bewijzen de wereld zeker geen dienst.’ zei Kenneth Frazier, de CEO van farmareus Merck, daar recent nog over.

‘Hoe meer politici zulke beloftes doen, hoe minder mensen geneigd zullen zijn de zaken te blijven doen die nodig zijn om het virus te counteren. Zoals mondmaskers dragen. Laat me dat even verduidelijken. De voorbije 25 jaar zijn er wereldwijd slechts zeven nieuwe vaccins geïntroduceerd. Merck heeft er daar vier van, de rest van de wereld drie. Mijn standpunt is eenvoudig: als niet iedereen veilig is, is niemand veilig.’

Tijd voor een stevig backup-plan

Op de Amerikaanse nieuwszender NBC pleit Carl Bergstrom, bioloog aan de University of Washington, dan ook voor een stevig backup-plan. Dat moet de fouten van de voorbije zes maanden – het beste hopen en daar dan plannen rond te maken – vermijden. Hij stelt overheden voor zich voor te bereiden op een ‘nachtmerriescenario’ waarbij er geen vaccin komt of een tussenscenario waarbij een vaccin maar beperkt effectief blijkt.

Zo’n ‘Plan B’ bestaat uit 3 zaken:

1. Er moet massaal worden geïnvesteerd in de ontwikkeling van technologie en infrastructuur die testen mogelijk en makkelijk maakt. Hij geeft daarbij het voorbeeld van een zwangerschapstest. Er moet met andere woorden een goedkope en gebruiksvriendelijke coronatest komen die mensen dagelijks thuis zelf kunnen doen.
2. Er moeten grote investeringen worden gedaan in therapieën die de gevolgen van Covid-19 verlichten. Vandaag beschikt de medische wereld over één geneesmiddel (dexamethasone) dat zwaar zieke patiënten met ademhalingsmoeilijkheden helpt, maar dat nefast blijkt voor anderen. Er zijn dus antivirale middelen nodig die onmiddellijk na de vaststelling van symptomen kunnen worden ingezet.
3. In zowat alle landen heeft de bestrijding van en de overbelasting veroorzaakt door Covid-19 geleid tot lange wachtlijsten voor andere medische problemen, onderzoeken en behandelingen. Indien Covid-19 endemisch blijft zullen overheden toch met oplossingen moeten komen om hun burgers een normale gezondheidszorg te garanderen.

Bergstrom: ‘Misschien komt het mirakelvaccin er toch en is dit alles van geen belang geweest. Komt het er niet dan zal de ROI van bovenvermelde voorstellen enorm zijn.’