De Europese Unie heeft China de les gespeld over de nieuwe veiligheidswet die de grootmacht aan Hongkong oplegt. Buitenlandcommissaris Josep Borrell suggereerde dat de zet de relatie tussen EU en China onder druk zou zetten, maar liet na om actie te ondernemen tegen de voorname handelspartner.
Vrijdagochtend (video-)vergaderden de 27 buitenlandministers van de EU over een eventueel strengere houding tegenover China. De economische grootmacht wordt ervan beschuldigd Europese politici en functionarissen te beïnvloeden om positiever te spreken over de Chinese aanpak van Covid-19-uitbraak in het land.
Einde van een tijdperk in Hongkong
Hoe de Chinese draak te benaderen, is vaak een punt van verdeeldheid voor de Europese lidstaten. Maar de nieuwe veiligheidswet die de Communistische Partij de semi-autonome regio Hongkong oplegt lijkt hen te verenigen.
‘We drukken onze ernstige bezorgdheid uit over de stappen die China heeft ondernomen’, zei Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de EU, na de videovergadering. ‘Dit dreigt het principe “één land, twee systemen”, en de hoge mate van autonomie van de speciale administratieve regio Hongkong ernstig te ondermijnen.’
‘Onze relatie met China is gebaseerd op wederzijds respect en vertrouwen. Deze beslissing stelt dat in vraag’, zei de EU-topdiplomaat op de personferentie achteraf.
Via de nieuwe wet wil Peking zijn controle over Hongkong vergroten. Het laat de Chinese regering toe om wetten te dicteren aan de voormalige Britse kolonie zonder goedkeuring van de lokale overheid. De stormtroepen van Xi Jinping zouden bovendien zonder toestemming kunnen opereren op Hongkongs grondgebied. Volgens veel inwoners van Hongkong betekent de beslissing het einde van politieke oppositie tegen Peking en van een vrij middenveld in hun stad. Het zal ook de status van Hongkong als financieel centrum van Azië zwaar beschadigen.
Zowel bondgenoot als rivaal
Gevraagd naar welke actie EU bereid is om te ondernemen als China doorzet met de beslissing, antwoordde Borrell: ‘Ik denk niet dat sancties de oplossing zijn voor onze problemen met China.’
Hij gaf nog mee dat maar één EU-lidstaat voorstander was van sancties.
Borrell beschreef de vergadering van vrijdag als ‘een brainstormsessie’ over het Chinabeleid, en deels als een voorbereiding op de belangrijke EU-Chinatop die in september plaatsvindt in Leipzig.
Hij beschreef de geopolitieke en economische reus als ‘een concurrent en een partner, een bondgenoot en een rivaal tegelijkertijd. Het is een complexe relatie die niet kan gereduceerd worden tot 1 dimensie.’
De afgelopen weken moest Borrell op verschillende gelegenheden reageren op beschuldigingen dat het Europese agentschap voor buitenlands beleid (het zogeheten External Action Service) bezweken is onder Chinese druk. Het zou een rapport over hoe de Chinese overheid valse informatie verspreidde over het virus in de begindagen van de pandemie verbloemd hebben. Borrell ontkende de aantijgingen.
