Tien jaar later liggen die metalen nog steeds onaangetast onder de grond in Afghanistan. De taliban zullen het metaal wellicht niet aan de Amerikanen doorverkopen en de Verenigde Staten koppelen hun economie inmiddels volledig los van China, de grootste lithiumproducent ter wereld. Dat is een grote klap voor de Amerikaanse economie, die erop gebrand is om tegen 2030 minstens 40 procent van alle wagens elektrisch te maken.

“De taliban zitten nu op een voorraad van een van de meest strategische mineralen ter wereld”, zei Rob Schoonover, een ecologische expert van de Amerikaanse denktank Center for Strategic Risks in een interview met Quartz. “Of ze dit zullen kunnen uitspelen, zal een belangrijke vraag worden in de toekomst.”

Een zegen of een vloek voor Afghanistan?

De wereldwijde vraag naar lithium zal tegen 2040 verveertigvoudigen, volgens het Internationaal Energieagentschap. Afghanistan kent ook een rijke natuurlijke voorraad van koper, kobalt en zeldzame aardmetalen, weet het agentschap. Die metalen zijn enkel beschikbaar in kleine hoeveelheden op de meeste plaatsen ter wereld, maar wel essentieel voor een transitie naar duurzame energie. Het delven naar deze metalen kan de taliban dus heel wat economische slagkracht opleveren.

De Afghaanse overheid speelde in het verleden al vaker met het idee om lucratieve mijncontracten te verkopen aan Amerikaanse bedrijven. Zo’n akkoorden werden altijd besproken met het vooruitzicht dat het Amerikaanse leger in het land aanwezig zou blijven. Met de taliban als hoofd van de overheid, is de optie om Amerikaanse mijners te betrekken volledig uitgesloten.

Ashraf Ghani, de Afghaanse president die nu in ballingschap is, zag de overvloedige aanwezigheid van metalen als een mogelijke vloek voor het land. De meeste economen denken inderdaad dat de aanwezigheid van rijke metaalafzettingen in ontwikkelingslanden meestal een bron van corruptie en geweld is. In die landen levert het graven naar de metalen meestal bitter weinig op voor lokale bewoners.

Maar de taliban hebben al ervaring met het delven naar zeldzame schatten. Met het mijnen van het azuurblauwe gesteente lapis lazuli haalt de taliban elk jaar 300 miljoen dollar op. (op de omslagfoto een lapis lazuli-mijn in Afghanistan).

Wat zal er gebeuren onder de taliban?

De taliban zullen een manier moeten vinden om deel te nemen aan de globale handel van lithium. Na jarenlange oorlogvoering is de verwoeste infrastructuur van het land ook nog niet klaar om hieraan te beginnen.

Toegang tot de reserves van de Afghaanse centrale bank wordt de taliban ontzegd door de Amerikanen. De nieuwe Afghaanse heersers zullen ook niet bij Peking kunnen aankloppen voor een lening om dit allemaal in orde te brengen. Chinese investeerders verloren in 2007 ooit 3 miljard dollar aan een kopermijn van de taliban die niet kon opleveren door aanhoudende infrastructuurproblemen.

“Zolang er elders veiligere en meer betrouwbare bronnen (van metalen, red.) zijn, zal het gebruik van Afghaanse mineralen laag blijven”, denkt Schoonover. Toch lijken China en Rusland bereid om een diplomatieke relatie met de taliban op te bouwen, wat wellicht ook een vorm van economische samenwerking zal inhouden.

Een goede reden voor China om dat te doen, is om de enorme ecologische schade van het graven naar lithium in eigen land te beperken. Het mijnen naar het metaal veroorzaakt watertekorten, luchtvervuiling en op lange termijn zelfs brutale klimaatrampen.

(am)

Lees ook: China wil export van zeldzame aardmetalen inzetten als geopolitiek wapen