Wereldwijd staan vliegdekschepen bekend als hét paradepaardje van een binnenlands leger. De VS domineren de zeeën dan ook, met maar liefst elf vliegdekschepen; de helft van het totaal dat momenteel op onze aardbol rondvaart. Toch zijn niet alle vliegdekschepen even prestigieus.

Qua aantal vliegdekschepen, maar ook grootte, technologie en modernisering van de vloot, staan de Verenigde Staten mijlenver voor op andere landen. China, Italië en het Verenigd Koninkrijk bezitten elk twee vliegdekschepen, Frankrijk, Spanje, Rusland en India één. En dan heb je nog Thailand.

Ook Thailand is namelijk in het bezit van een vliegdekschip, de HTMS Chakri Naruebet, wat zoveel betekent als “Vorst van de Chakri-dynastie”. Het is het eerste en enige vliegdekschip dat de Thaise marine bezit, en was zelfs lange tijd het eerste in dienst van een Zuid-Aziatisch land.

De Chakri, die gebaseerd was op het Spaanse schip Principe de Asturias, is met zijn 182 meter meteen ook het kleinste vliegdekschip ter wereld. Ter vergelijking: het Amerikaanse vliegdekschip USS Gerald R. Ford is maar liefst 337 meter, of bijna twee keer zo lang. Het Thaise schip werd in 1996 geleverd, samen met negen Matador Harrier vliegtuigen, die zowel horizontaal als verticaal konden opstijgen: ideaal voor een vliegdekschip van die lengte. Voor de horizontale lancering werd ook een schans gebouwd vooraan op het schip, om zo de vliegtuigen sneller de lucht in te schieten.

Enkele cijfers over de HTMS Chakri Naruebet:

• Lengte: 182 meter
• Kostprijs: 285 miljoen dollar
• Aandrijving: 2 gasturbines + 2 dieselmotoren
• Bemanning: 62 officieren, 393 matrozen, 146 vliegtuigbemanningsleden

Bouwdoos

Al snel na de ingebruikname in 1997 van het vliegdekschip en de negen Matador Harriers ondervond Thailand enkele problemen. Dat jaar brak namelijk de Aziatische financiële crisis uit, waardoor ook Thailand werd getroffen. De investering in het vliegdekschip nam al een serieuze hap uit de Thaise budgetten, waardoor op de aankoop van vliegtuigen toch enigszins moest bespaard worden. Thailand koos voor tweedehands, en daarmee ook iets oudere vliegtuigen.

De Harriers werden namelijk voor het eerst gebouwd in 1969, en waren dus op het moment van levering (1997) al bijna 30 jaar oud. Met de ouderdom kwamen ook ouderdomskwaaltjes, en tegen 1999 waren alle vliegtuigen gebruikt als één grote bouwdoos, om één degelijk vliegtuig mee samen te stellen. In 2006 werd ook het resultaat van de bouwdoos van het vliegdek gehaald.

Elke poging om nieuwe vliegtuigen te kopen (aan een schappelijke prijs) ketste af. Ook de lengte van de landingsbaan zorgde ervoor dat veel kandidaat-vliegtuigen afvielen.

Sinds 2006 is het kleinste vliegdekschip ter wereld dus meer helikopterschip geworden. Het schip huist momenteel zes Sikorski Seahawks en twee Nighthawks, maar heeft de capaciteit om 14 middelgrote helikopters te vervoeren. Ook die helikopters zijn in 2022 al 38 jaar oud. Kort gezegd, een zwaarbewapend, hypermodern vliegdekschip is de Chakri Naruebet niet.

Andere invulling

De andere functies van het schip dan. Het wordt vooral ingezet als offshore coördinatieplatform bij marineoperaties, zoek-en-reddingsacties en humanitaire hulp bij rampen in de regio. Bij de passage van de tropische storm Linda in 1997 werd het schip ingezet om verdwenen vissersschepen te zoeken. In november 2000 vond in de Thaise provincie Songkhla een zware overstroming plaats, waarna het schip voor de kust voor anker werd gelegd. De Naruebet diende als haven voor helikopters en kleine bootjes, en diende als distributiehub voor voedsel en goederen en als ziekenhuis voor gewonde burgers.

Ook in de daarop volgende jaren werd het schip ingezet bij rampen, maar die vinden natuurlijk niet 365 dagen per jaar plaats. Naast die functie vaart het schip maandelijks maar één dag uit, om op zee te trainen. Alle andere dagen ligt het schip voor anker in de haven van Sattahip, waar het vooral dient als toeristische trekpleister. Het staat zelfs als “See & Do” op de website van de Thaise Autoriteit Toerisme, waar de geschiedenis van het schip toch vooral langs de positieve kant wordt benaderd.

Veredeld jacht

Ook voor de koninklijke familie heeft de Chakri Naruebet een bijzonder plekje in het hart, en niet enkel door de naam, gegeven door koning Rama IX. Het schip doet namelijk regelmatig dienst als privéjacht voor het koningshuis, waardoor critici het vaak een “veredeld koninklijk jacht” noemen. Ook kreeg het schip al een mooie bijnaam van de Thaise bevolking, de ‘Thai-tanic”.

Hoewel het zijn nut bewijst tijdens humanitaire rampen, wordt het schip vaak gezien als een witte olifant: het schip heeft redelijk wat geld gekost, en kan voorlopig weinig nut in de plaats voorleggen, of toch niet in vergelijking met de kostprijs. Moest het een Belgisch verhaal zijn, kon de HTMS Chakri Naruebet zo in de lijst van Grote Nutteloze Bouwwerken.

(jvdh)