Voor wie het ontgaan was: vorige donderdag kwam Pfizer met kwartaalresultaten. Daarbij raakte bekend dat het farmabedrijf een recordomzet van 3,5 miljard dollar boekte op de verkoop van covid-19 vaccins. Op jaarbasis verwacht de onderneming voor 2021 een totaal van 26 miljard dollar omzet.

Daarop wordt voor honderden miljoenen winst geboekt, 900 miljoen dollar volgens berekeningen van de New York Times. Het riedeltje dat Caroline Ven van lobbygroep Farma.be verkocht, vorige week op Radio 1, dat vaccinproducenten ‘aan kostprijs werken’ kan dus wel definitief naar de vuilbak. Zowel Pfizer als Moderna halen superwinsten uit hun vaccins, ze draaien daarover ook niet rond de pot. Enkel AstraZeneca en Johnson & Johnson claimen ‘aan kostprijs’ te werken en dus geen winst op de vaccins te boeken.

Hoe dan ook: de cijfers van Pfizer – dat nog verwacht voor jaren vaccins te verkopen en dit jaar mikt op een omzet van 72,5 miljard dollar – waren een zoveelste argument om de discussie rond de patenten van de grote farmaspelers open te gooien.

Daar dringt binnen de Wereldhandelsorganisatie WHO een brede coalitie van landen, onder leiding van India en Zuid-Afrika, al langer op aan. Op die manier zouden zeker in derdewereldlanden sneller veel kwalitatievere vaccins als een soort ‘witte product’ kunnen worden gemaakt. 

Tot nu toe hielden de VS en de EU de boot af, maar gisteren kondigde de ploeg van president Joe Biden aan het roer om te gooien en te pleiten voor een tijdelijk opheffen van het patent: een ‘waiver’, zoals dat heet.

Dat maakt dat het debat in de EU nu helemaal anders kan worden gevoerd. Daar dringt de linkerzijde al langer aan om hetzelfde te doen. In eigen land hield minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir (Vooruit) al een soortgelijk pleidooi, maar ze kreeg de liberalen in de regering nog niet zo ver om akkoord te gaan.

In België is een stevige farma-industrie aanwezig, met zowel grote productiesites voor Pfizer als voor Johnson & Johnson. Die zijn heftig gekant tegen het opengooien van de patenten: dat zou zeker ook landen als China doen profiteren. Zij krijgen dan plots toegang tot een veel hoogwaardiger vaccintechnologie. 

Lang liet de reactie van de EU niet op zich wachten: Ursula Von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, kondigde vanmorgen al aan dat ze ‘in dialoog wil gaan’ over het opheffen van de patenten. In praktijk is dat overigens lang geen wondermiddel: het zal nog maanden, zo niet jaren duren, voor andere producenten in staat zijn om gelijkwaardige vaccins te maken.