In China gaan er steeds meer stemmen op om de afschuwelijk lange werkdagen die men daar bijna verplicht moet draaien, af te schaffen. De Chinezen dromen van een werkdag die maar acht uur in beslag zou nemen, en een volledig weekend vrijgeeft. Het vertoont een interessant contrast met onze werkcultuur, waar acht uur per dag bijna als oubollig worden ervaren.
Steeds meer mensen in onze streken vinden dat de 9-to-5-werkcultuur onmogelijk kan leiden tot een goede ‘work-life balance’. Het zou zelfs verantwoordelijk zijn voor een cultus van workaholics in het Westen. Na de sleep van maandag en de berg die woensdag vormt, zouden sommige mensen een zucht van opluchting slaken op vrijdagmorgen wanneer het langverwachte weekend in het vizier is. Hoewel dit uiteraard niet bij iedereen het geval is, komt de traditionele achturendag op kantoor bij ons wel steeds vaker in opspraak.
Het alternatief zou een gebalanceerde dag van 5 uur kunnen zijn. Idealiter zouden die uren ook flexibel te spreiden zijn over de dagen van de week heen. Dit zou het perfecte trefpunt tussen vrije tijd en productiviteit op het werk moeten zijn. In China zijn ze daar alleszins nog helemaal niet van overtuigt. Daar is de werkcultuur nog een pak zwaarder dan hier en komen de meest progressieve stemmen op voor een werkdag van acht uur. Maar de Chinese regering begint hier mogelijks ook stilaan het nut van in te zien.
De ‘996’-werkcultuur
Aan het einde van januari ging op Chinese sociale media een uitzonderlijk bericht viraal. Het bericht verhaalde een scenario waarin er terug tijd zou zijn voor familieactiviteiten en andere geneugten in het leven. Het was feitelijk een pleidooi voor minder werkuren. Het bericht werd door miljoenen gebruikers gedeeld op Weibo, de Chinese versie van Twitter, onder de hashtag ‘Achturige werkdag’. Zowel zaakvoerders als overheden werden in de berichten beschuldigd van het creëren en in stand houden van een onmenselijke werkcultuur.
Buitengewoon lange werkdagen zijn al decennia compleet normaal in China. Vooral onbetaalde overuren zijn een probleem. Die worden nogal te vaak beschouwd door bedrijven als vrijwillige gunsten die werknemers verlenen aan hun werkgever. In China zelf staan die tradities bekend onder de grimmige noemer van de ‘996-werkcultuur’. Het is een verwijzing naar de werkdagen die aanvangen van 9 uur ‘s ochtends en pas eindigen rond 9 uur ‘s avonds. En dat dus zes dagen per week.
In een bevraging van de Chengdu Economic Daily, een Chinees economisch dagblad, gaven meer dan de helft van de Chinezen aan dat ze elke dag overuren maken. Maar 44 procent van hen werd daarvoor betaald. Ook schrijnend: maar 35,1 procent van hen kreeg betaalde vakantiedagen.
Een gevaarlijke cocktail van factoren
In 1994 ging in China een arbeidswet van kracht waarin duidelijk uitgelijnd stond dat elke Chinees dagelijks niet meer dan acht uur moest werken, met een gemiddelde van 44 uren per week. Een artikel van die arbeidswet zegt zelfs dat het werk niet langer dan een uur per dag kan worden verlengd, en maximaal met 36 uren per maand. Steeds meer Chinezen vinden dat de regering moet zorgen dat bedrijven die regels strenger naleven.
Er zijn verschillende redenen waarom bedrijven van het Aziatische land niet direct gemotiveerd zijn om dit te doen. Om te beginnen is er een aanzienlijke surplus aan beschikbare werkkrachten in het land. Dan is er ook de culturele insteek, waarbij de toewijding van een werknemer aan het bedrijf wordt gemeten via de hoeveelheid uren die hij in zijn werk steekt. Een gevaarlijke cocktail als je ook weet dat de Chinese markt hypercompetitief is. De doorsnee Chinees gelooft ook wel oprecht dat de economische groei van het land te danken valt aan ‘hard werk’. Maar nu willen de meesten toch wat gas terugnemen.
Wat kan de Chinese overheid doen?
Stilletjes aan moet er toch een reactie van de Chinese overheid komen op de controverse, en vooral op de groeiende sociale beweging achter het idee van kortere werkdagen. Volgens sommigen kan deze laatste zelfs uitgroeien tot ernstige sociale onrust, protesten en stakingen. In 2010 brak er al eens een staking uit in meer dan 200 bedrijven over het land. Die begon in een fabriek van Honda in Hongkong waar werknemers woest waren over de absurde uren en lage lonen. In 2018 werd er al 1.700 stakingen en protesten tegen de waanzinnige werkuren geteld over het hele land.
In 2017 verklaarde president Xi Jinping op het 19de Nationale Congres van de Communistische Partij wel dat China’s toekomstige uitdagingen liggen binnen het groeiende verlangen van Chinese burgers naar gelijkheid en nieuwe noden. Dit werd door velen verstaan als een knik naar de werkcultuur.
De populatie van China zal in 2030 ook een populatiepiek bereiken. De Chinese overheid wilt dit tot elke prijs voorkomen, maar de Chinezen zelf vinden tijdens de extreem lange werkdagen nog amper tijd om een gezin te starten. De extreem lage lonen helpen hier ook niet bij. Het is een probleem dat de overheid dit decennium nog op de agenda zal moeten zetten.
Toen de ‘996’-werkcultuur een nationaal begrip werd, schreef de Chinese staatsmedia China Comment zelfs een stuk waarin absurde overuren die opgelegd worden aan Chinese jongeren aangeklaagd werden. Ook managers die lange overuren verwachten van hun werknemers werden aan de kaak gesteld. Het is een signaal dat de Chinese overheid mogelijks haar agenda tegen de ziekelijke werkcultuur begint te keren.
Lees ook:
