De details: Het Belgische EU-voorzitterschap levert een broodnodige deal over een nieuwe set regels rond begroting. Maar tegelijk kondigt zich voor België zelf een helse rit aan in de komende jaren.

• De “Ghent Guidelines”, zo doopte minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) de nieuwe Europese begrotingsregels, in opvolging van de zogenaamde ‘Maastrichtnormen’. De finale onderhandelingen gingen immers door in Gent, zo goed als de thuisbasis van Van Peteghem, die de onderhandelingen leidde.
• “Deal! Na jaren van onderhandelen eindelijk een akkoord over de nieuwe Europese begrotingsregels”, zo tweette Van Peteghem zelf, na 16 uur onderhandelen met een delegatie van het Europees Parlement. Zijn ‘historische’ claim was niet zonder reden: op deze deal werkte de EU inderdaad al een hele tijd. Of Van Peteghem nu ‘Ghent’ op hetzelfde niveau krijgt als destijds Maastricht, is maar de vraag: de Europese pers nam het nog niet in die vorm over.
• Na één maand blijkt het Belgische voorzitterschap van de EU wel te draaien, iets waar Europese topambtenaren ook op gehoopt hadden, de Belgen als ‘dealmakers’. Want vorige week nog kon men ook succesvol een deal afronden over het Europees migratiepact. Daarbij helpt de tijdsdruk ook een handje: op enkele maanden van de Europese verkiezingen beseft iedereen dat het nu of nooit is, in deze legislatuur. 
• Maar voor Van Peteghem, en in het geval van het migratiepact dus Nicole de Moor (cd&v), de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, zijn het mooie pluimen op de hoed, om zo’n finale deal, na vaak heel technische onderhandelingen te kunnen finaliseren: plots speelt men even mee op het hoogste politieke niveau in de EU.

Wat dit betekent: Een loodzware opdracht voor de federale regeringen die volgen de komende jaren.

• Gejuich over de deal dit weekend dus, maar de gevolgen wel gigantisch, zeker voor België. “Een gebalanceerde deal“, zo stelde Van Peteghem zelf.
  • Want er is inderdaad wel wat meer ruimte van de Commissie om investeringen niet te laten meetellen in elke berekening over een tekort van een lidstaat, als die gaat over vergroening, digitalisering of defensie.
  • Elke lidstaat moet voortaan ook een meerjarenplan maken, over vier jaar, om die investeringen in kaart te brengen.
  • Maar daarnaast is men tegelijk wel strikter als het op tekorten aankomt. De norm van 60 procent staatsschuld ten opzichte van het bbp blijft geleden: landen moeten echt streven om daaronder te raken.
  • En vooral: ook de norm van maximaal 3 procent tekort blijft gelden. Die wordt zelfs iets strenger: op termijn ligt ze op 1,5 procent tekort. Wie zich daar niet aan houdt, moet elk jaar 0,5 procent of meer gaan besparen. Verplicht.
• België heeft voor 2023 een begroting afgewerkt die op 4,9 procent tekort zat, de tweede slechtste van heel Europa. En met ruim 105 procent staatsschuld zit men ook hoog boven die verplichte 60 procent maximum. Er moet dus enorm bijgestuurd worden, de komende jaren.
• Dat maakt dat België in de categorie landen komt die jaarlijks voortaan 0,65 procent van het bbp verplicht gaan moeten besparen: 4 miljard is dat bijna, jaarlijks.
• De vraag is wie dat gaat ophoesten: de enige entiteit waar nog marge zit op de begroting is Vlaanderen. Brussel en Wallonië zitten op het tandvlees, en federaal slokt de sociale zekerheid zoveel op dat er weinig tot geen ruimte is.
• Komt daarbij dat er net extra uitgaven nodig zijn op federaal niveau: de vergrijzing kost handenvol geld, als men de huidige pensioenregelingen wil aanhouden. En ook voor defensiezal, gezien het geopolitiek klimaat (wie dit weekend Donald Trump hoorde, die de Europese landen wil laten “hun fair deel betalen”, weet genoeg), een enorme inspanning nodig zijn.