De infografische site The Visual Capitalist bracht de economische vrijheid van 178 landen wereldwijd in kaart. De site gebruikte daarvoor als basis de Index van Economische Vrijheid van de Heritage Organization, een conservatieve Amerikaanse denktank.

In 2021 is de gemiddelde score voor economische vrijheid wereldwijd 61,6 op 100. Dat is de hoogste score in 27 jaar. Maar volgens welke maatstaven wordt die score berekend? En hoe scoort ons land?

Maatstaven van economische vrijheid

Eerst een woordje uitleg over hoe dat resultaat voor elk land wordt bepaald. De index maakt gebruik van vijf brede gebieden om de economische vrijheid te becijferen:

• Omvang van de overheid: Grotere overheidsuitgaven, belastingen en grotere overheidsinstellingen hebben de neiging om individuele keuzes en economische vrijheid te beperken.
• Rechtssysteem en eigendomsrechten: De mogelijkheid om privébezit en rijkdom te vergaren is een centrale drijfveer voor werknemers en investeerders in een markteconomie, en goed functionerende rechtskaders beschermen de rechten van alle burgers.
• Gezond geld: Behoudt verdiend geld zijn waarde, of gaat het verloren aan inflatie? Als de inflatie hoog en volatiel is, kunnen individuen geen plannen maken voor de toekomst en effectief gebruikmaken van economische vrijheid.
• Vrijheid om internationaal handel te drijven: Vrijheid van uitwisseling van goederen en diensten – kopen, verkopen, contracten sluiten, enzovoort – wordt als essentieel beschouwd voor economische welvaart. Beperkte internationale handelsmogelijkheden verminderen het groeipotentieel aanzienlijk.
• Regulering: Wanneer regeringen instrumenten gebruiken en onderdrukkende regels opleggen die het recht op uitwisseling beperken, lijdt de economische vrijheid daar meestal onder.

Dit is de wereldkaart:

Europa

Als we kijken naar de continenten dan ligt meer dan de helft van de 38 meest vrije landen ter wereld (met een totaalscore van meer dan 70) in Europa. Dit zou te danken zijn aan uitgebreide en lang gevestigde instellingen die de vrije markt omarmen, de solide rechtsstaat en de uitzonderlijk sterke investeringsvrijheid van ons continent.

Europa heeft echter nog steeds te kampen met een aantal beleidsbarrières die een krachtige economische expansie in de weg staan. Zo zou volgens The Heritage Foundation een van de belangrijkste redenen waarom het Verenigd Koninkrijk voor een vertrek uit de EU heeft gestemd, de overdreven beschermende en dure arbeidsregelgeving zijn.

De brexit heeft sindsdien een grote impact gehad op de regio. Zelfs een jaar later laten de officiële cijfers van het VK een recorddaling van de handel met de EU in januari 2021 zien, omdat de economie worstelt met de post-brexitregels en de pandemie.

België

Ons land staat op de 37^ste plaats wereldwijd: tussen EU-dwergstaat Malta (70,2) en Azerbeidzjan (70,1), een republiek in de Kaukasus waarvan de economie vooral afhangt van olie- en gasexport. Kazachstan (71,1) en Bulgarije (70,4) zijn allebei economisch vrijer en staan op de 35^ste en 36^ste stek.

België doet het met een score van 70,1 op 100 op wereldschaal niet slecht, maar behoort in Europa eerder tot de middenmoot: Frankrijk (65,7), Spanje (69,9) en Italië (64,9) scoren slechter, maar Nederland (76,8), Duitsland (72), en Ierland (81,4) doen (veel) beter.

Zwitserland is het economisch vrijste land van Europa, met een score van 81,9. Het eindigt ook op de vierde stek wereldwijd, enkel voorgegaan door Australië (82,4), Nieuw-Zeeland (83,9) en… Singapore (89,7). De Zuidoost-Aziatische stadstaat blijft het enige land ter wereld dat in elke indexcategorie als economisch vrij wordt beschouwd.

Andere opvallende cijfers

Hoewel de VS (74,8) en Canada (77,9) nog steeds tot de economisch vrijste landen ter wereld behoren, hebben sommige markers op het Amerikaanse continent het moeilijk.

Zo is het regionale gemiddelde werkloosheidscijfer gestegen tot 6,9 procent, en is de inflatie (buiten Venezuela) gestegen tot 5,2 procent. De gemiddelde overheidsschuld van de regio – al de hoogste ter wereld – is het afgelopen jaar gestegen tot 85,2 procent van het bbp.

In Afrika zijn dan weer sommige kleinere landen een baken van hoop voor het continent aan het worden. Mauritius (13^de op de wereldranglijst), Botswanan (51^ste) en de Seychellen (60ste) blijken de gidslanden op het continent, met het beste beleid en de meest solide instellingen ter ondersteuning van economische zelfvoorziening.

In het Midden-Oosten is Israëls score licht gedaald in de index van 2021, hoewel de economie “overwegend vrij” blijft. De ondertekening van de Abraham-akkoorden met sommige van zijn buren in 2020 zou de aantrekkelijkheid en dynamiek van de Israëlische economie moeten versterken.

Een van de landen in de regio die er dit jaar het meest is op vooruitgegaan is Bahrein, waar de economische vrijheid weer is opgeveerd. Het land is nu klaar om terug te keren in de rangen van de “meest vrije” landen.

“Overwegend onvrij”

Ondanks hun enorme bevolkingsaantal en sterke economieën blijven landen als China en India overwegend onvrije economieën. De bescheiden verbeteringen in de scores van de afgelopen jaren zijn te danken aan verbeteringen op het gebied van eigendomsrechten, doeltreffendheid van de rechtspraak en indicatoren van de vrijheid van ondernemerschap.

Noord-Korea blijft met een score van 5,2 het minst economisch vrije land ter wereld.

(ns)